330 likes | 487 Views
B. A. B. A. 12 Trådlause nett. Cellestruktur for oppbygging av basestasjonar i trådlause nett. Figur 12.1 Cellestruktur for oppbygging av basestasjonar i radionett. WLAN. Standardar for WLAN. Dagens standard byggjer på typen Wi-Fi (Wireless Fidelity).
E N D
B A B A 12 Trådlause nett Cellestruktur for oppbygging av basestasjonar i trådlause nett Figur 12.1 Cellestruktur for oppbygging av basestasjonar i radionett.
WLAN Standardar for WLAN • Dagens standard byggjer på typen Wi-Fi (Wireless Fidelity). • Aktuelle frekvensar ligg i frekvensbanda 2,4 GHz og 5 GHz. • Gir til saman elleve tilgjengelege kanalar. Figur 12.2 WLAN.
Aktuelle WLAN-standardar FHSS (Frequency Hopping Spread Spectrum)er ein spreidd-spektrum-teknologi for bruk i WLAN DSSS (Direct Sequence Spread Spectrum). CCK (Complementary Code Keying)er ein metode for å kode data med fart 5,5 og 11 Mbps i 2,4 MHz-bandet. OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing)er ei form for frekvensdelt multipleksing for å overføre store digitale datamengder over ei radiobølgje. Tryggleik og kryptering: WEP (Wireless Equivalent Protocol) WPA (Wi-Fi Protected Access) Tabell 12.1 Nokre standardar for WLAN.
Mobiltelefonnett Figur 12.3 Mobiltelefonnett.
Mobiltelefonnett, generasjonar • Manuelt styrt mobiltelefon (til ca. 1981). • NMT (Nordisk Mobil Telefonsystem), 1G, ca. 1981–2004. • GSM-systemet (Global System for Mobile communication), 2G, frå ca. 1990. • UMTS (Universal Mobile Telecommunication Systems), 3G, frå 2004. • 4G, under utbygging i enkelte land. NMT Meir om NMT kan du finne her: http://no.wikipedia.org/
Mobilstasjon Basestasjonsystem Nettsystem BTS VLR HLR BSC MSC Telenettet PSTN BTS SIM-kort BSC EIR Oppbygginga av GSM-nettet Figur 12.4 Oppbygginga av GSM-nettet.
TX Loud speaker Modulator og demodulator PCM-kodar og multipleksar Kryptering og dekoding A/D Frekvens- syntetisator Antenne- svitsj Microphone RX Tastatur og display CPU og kontrolldel RAM EPROM SIM-kort GSM-telefon Figur 12.5 Blokkskjema for GSM-telefon.
SIM-kortet SIM (Subscriber Identity Module) • Er uavhengig av mobiltelefonen og kan flyttast frå eitt apparat til eit anna. • Inneheld ein IMSI-kode (International Mobile Subscriber Identity). • IMSI-koden blir brukt til å identifisere abonnenten mot systemet. - Omfattar ein tryggingsskode i tillegg til ein del annan informasjon. - Kan sikrast mot misbruk av uvedkomande med passord eller PIN-kode (Personal Identity Number ). • Sjølve mobiltelefonen kan identifiserast ved hjelp av ein IMEI-kode (International Mobile Equipment Identity). IMEI-koden og IMSI-koden er uavhengige.
Nettsystemet i GSM MSC (Mobile Switching Center) • Sjølve mobiltelefonsentralen og den sentrale eininga i GSM-nettet. • I tillegg til å fungere som ein ordinær telefonsentral utfører sentralen alle funksjonar som er nødvendige for å handtere abonnentar som registrering og identifisering, oppdatering av lokasjon, oppropsbehandling og ruting. • MSC har sambandslinjer til det offentlege telefonnettet.
Register i MSC Eigne register i mobiltelefonsentralen held greie på nødvendig informasjon om kvar enkelt mobiltelefon i området, både heimehøyrande og besøkjande ut frå den internasjonale identiteten til mobiltelefonen. • HLR (Home Location Register )inneheld informasjon om abonnentar som er registrerte i eigen sentral. • VLR (Visitor Location Register )lagrar informasjon om abonnentar som for tida er innom eit anna trafikkområde, men elles er heimehøyrande under trafikkområdet til ein annan MSC (Roaming). • EIR (Equipment Identity Register )held orden på tryggingsinformasjon og registrerte gyldige mobiltelefonar. Held også orden på kvar den enkelte mobiltelefonen er registrert med sin IMEI-kode. (Dersom ein mobiltelefon blir rapportert stolen eller mist, kan IMEI-koden gjerast ugyldig.)
Roaming • Når ein mobiltelefon flytter seg frå eitt trafikkområde til eit anna, må MSC-en i det nye trafikkområdet oppdatere registera sine om ny lokasjon. • For at ein mobiltelefon skal fungere i eit anna land, må eigen operatør ha roamingavtale med aktuelle utanlandske operatørar. • Det same gjeld dersom telefonen skal kunne fungere i dekningsområdet til ein annan operatør. • For nødnummer skal mobiltelefonen fungere i dekningsområda til alle operatørar, det vil seie at dei ulike nettoperatørane har innbyrdes roamingavtalar for nødnummer.
Radiokommunikasjonen i GSM • Nyttar digital radiokommunikasjon. • Frekvensområde: 900 MHz-,1800 MHz- og 1900 MHz-bandet. • Kanalinndeling: TDMA kombinert med FDMA.
Berebølgjefrekvensar i GSM Tabell 12.2 Eigne frekvensar for opplink og nedlink.
Kanalinndeling i GSM • Ein kombinasjon av tidsdelt multipleksing TDMA (Time Division Multiple Access )og frekvensdelt multipleksing FDMA (Frequency Division Multiple Access ). • FDMA-delen dekkjer maksimum bandbreidd på 25 MHz med inntil 124 berefrekvensar avdelte med ein frekvensavstand på 200 kHz. • For å få fleire kanalar blir kvar frekvens delt ved hjelp av TDMA i åtte tidsluker, slik at åtte brukarar kan nytte same radiofrekvens samtidig.
Rammestruktur i GSM-systemet • Trafikkanalane (TCH, Traffic CHannal )blir brukte til å overføre taleinformasjon og datatrafikk. • Omfattar 26 TDMA-rammer, som til saman er ei multiramme. • Kvar TDMA-ramme har åtte tidsluker. • Ei tidsluke per trafikkanal. • Lengda på multiramma er 120 ms (26 rammer x 8 tidsluker x 0,577 ms = 120 ms). • Av dei 26 TDMA-rammene blir 24 brukte til trafikkanalar og éi til kontrollsignal (SACCH, Slow Associated Control Channel ). • Opplink og nedlink på trafikkanalane er skilde med tre tidsluker, slik at mobilstasjonen ikkje skal sende og ta mot samtidig.
Multiramme: 26 rammer Tid: 120 ms 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 0-11 og 13-24: Trafikkanalar 12: Kontrollsignal 25: Ubrukte BP 0 BP 1 BP 2 BP 3 BP 4 BP 5 BP 6 BP 7 TDMA-ramme Tid: 120/26 ms = 4,615 ms 3 57 1 26 1 57 3 8,25 Tail-bitar Databitar Stealing bit Training Stealing bit Databitar Tail-bitar Guard-bitar ms = 0,577 ms Tid per tidsluke: 120 26 8 TDMA rammestruktur for radiodelen i GSM Figur 12.6 TDMA rammestruktur for radiodelen i GSM-systemet.
Effektkontroll i GSM • GSM-systemet har innebygd effektkontroll for å sikre at mobilstasjon og basestasjon opererer med rett sendareffekt i forhold til avstand. • Sendareffekten er regulert i steg på 20, 8, 5, 2 og 0,8 watt. • For å hindre interferens mellom kanalane opererer både mobilstasjon og basestasjon med lågast mogeleg sendareffekt, samtidig som det blir halde god kvalitet på signalnivået. • Mobiltelefonen måler signalstyrke og signalkvalitet basert på bit/feil-forholdet. Resultatet blir oversendt basestasjonen, som straks avgjer om effektnivået må endrast.
Radiotryggleik • For å hindre avlytting er radiosignala koda (krypterte). • I tillegg gjer kanalfrekvensen 217 frekvenshopp per sekund. • Det vil seie rask omstilling til ny frekvens av basestasjon og mobilstasjon. • Blir gjort av frekvenssyntetisatoren styrt av CPU-en og kontrolldelen i mobiltelefonen. GSM Meir om GSM kan du finne her: http://no.wikipedia.org/
WAP (Wireless Application Protocol) • Ein protokoll for integrasjon av digital mobilteknologi for forenkla oppkopling mot Internett. • Ved hjelp av WAP-telefonar har vi tilgang til eit einskapleg meldingssystem for tale, faks og e-post, og til informasjonstenester som ligg på Internett. • Sterk kryptering gir WAP-teknologien sikre transaksjonar. • Ein WAP-tenar (server)er bindeleddet mellom GSM-nettet og Internett. (Fungerer som eit grensesnitt mellom dei to protokollane WAP og TCP/IP.) • Mellom mobiltelefonen og WAP-tenaren blir datatrafikken som WAP-protokollar.
WAP-telefon WAP- tenar Web- tenar Koda førespurnad Førespurnad Kodarar og dekodarar Koda svar Svar Trådlaust samband via GSM WAP-samband
GPRS(General Packet Radio Service) • Er utvikla for at GSM skal kunne overføre data med større datafart. • GSM er linjesvitsja, medan GPRS er pakkesvitsja. • Nyttar 8PSK modulasjon. • Pakkesvitsjing gir den fordelen at kunden betaler for overført datamengd og ikkje for den tida det tek å overføre. • Teoretisk datafart over 100 kbps, reell overføringsfart ca. 40 kbps. • Gir bandbreidd etter behov (Bandwith on demand ), for systemet opererer med ulikt tal på tidsluker (inntil åtte tidsluker samtidig). • GPRS-terminalar er permanent on line , slik at vi ikkje treng oppkopling til Internett kvar gong vi har behov for det.
EDGE (Enhanced Data rates for GSM Evolution ) • Er ei oppgradering av GSM-nettet for auka dataoverføringsfart. • Nedlastingsfart 100–200 kbps. • Sendefart 50–75 kbps.
UMTS (Universal Mobile Telecommunication Systems) • Er basert på ei viderautvikling av nettverksteknologien i GSM. • Mobil datakommunikasjon med fart inntil 2 Mbps. • Radiokommunikasjonen er basert på modulasjons-/multipleksteknikken CDMA. • Frekvensområdet er 1920–1980 MHz og 2110–2170 MHz. • For kommunikasjon via satellitt er frekvensane 1980–2010 MHz og 2170–2200 MHz.
HLR Internett MSC VLR EIR Telenettet PSTN RNC RNC Node B Node B UMTS-nett Figur 12.7 UMTS-nett.
CDMA(Code Division Multiple Access) • Ein digital radiooverføringsteknikk som nyttar spreidd-spektrum-teknologi. • Formålet med CDMA-teknologien er å auke bandbreidda i eit frekvenssystem som frå før er avgrensa. • Alle brukarkanalane nyttar heile frekvensspekteret innanfor det tilgjengelege frekvensområdet. • Bruker matematiske eller digitale kodar som er sette saman av ulike radiofrekvensar innanfor eit smalbanda område. • Brukt til å skilje mellom dei individuelle brukarkanalane.
Tal på abonnentar 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 årstal private fastabonnentar mobilabonnentar Utviklinga i Noreg for private fasttelefonabonnentar og mobilabonnentar
DECT-systemDigital Enchanced Cordless Telecommunications • Standard for digital trådlaus telefoni. • Trådlause telefonapparat kommuniserer via éin eller fleire basestasjonar. • Basestasjonane er knytte til det offentlege telenettet via ordinære telefonlinjer. • Avgrensa rekkjevidd (inntil 300 meter). • Avlyttingssikkert. • Opererer i frekvensbandet frå 1,88 til 1,9 GHz med 120 duplekskanalar baserte på TDMA (rammelengd 10 ms). • Overføringsfart 1152 kbps. • Modulasjonsmetode GFSK (Gaussian Frequency Shift Keying), stor motstand mot forstyrringar. • Eigen språkstandard for DECT terminalutstyr går under nemninga GAP (Generic Access Profile).
Bluetooth • Teknologi for å overføre radiosignal over korte avstandar. • Med Bluetooth kan digitale einingar kommunisere trådlaust inntil ca. ni meter. • Veleigna til kommunikasjon mellom berbare og stasjonære PC-ar, mot tastatur og mus, skrivarar, digitale kamera og mobiltelefonar. • Nyttar den globalt tilgjengelege radiofrekvensen 2,4 GHz. • Standarden heiter Bluetooth 2.0+EDR (Enhanced Data Rate). • Kan operere med ein maksimal overføringsfart på 3 Mbps.
Satellittbaserte navigasjonssystem • Navigasjonssystem der satellittar blir nytta for å vise posisjonar på jordoverflata. • Går under nemninga GNSS (Global Navigation Satellite Systems). • Russisk system: GLONASS (Global’naia Navigatsionnaya Sputnikova Sistema) • Amerikansk system: GPS (Global Position System) • Nytt europeisk system: Galileo (frå 2008) • I dag (2006)er GPS det mest nytta, medan GLONASS til dels har hatt problem med å halde satellittane operative. • Har også nytte som varlingssystem for tryggleik og militær og sivil overvaking, til dømes i samband med naturkatastrofar.
GPS-systemet • Utvikla av det amerikanske forsvarsdepartementet for å styre rakettar og bomber. • Betra presisjonen for å målstyre slike våpen kraftig. • Heitte opphavleg NAVSTAR (NAVigation Signal Timing And Ranging). • Første satellitt send ut i 1978. • Blir framleis kontrollert av det amerikanske forsvarsdepartementet, men vart i 1980-åra frigitt også for sivil bruk. • Er no ope for fri bruk og kan nyttast i alle delar av verda.
GPS-systemet • Figur 12.8 For at ein GPS-mottakar skal registrere eigen posisjon, må han ha kontakt med minst tre satellittar samtidig.
GPS-systemet, verkemåte • Satellittane fungerer som referansepunkt for posisjonar på jordoverflata. • 24 satellittar (21 aktive og 3 i reserve)er plasserte i seks banar 20,2 kilometer over jordoverflata slik at alltid minst fire satellittar samtidig er synlege over horisonten. • Sender kontinuerleg posisjons- og tidssignal styrte av nøyaktige atomklokker. • Sjekkar eigen posisjon éin gong i døgnet mot ein eigen bakkestasjon. • Sirkulerer i nøyaktige banar og passerer same punkt på jorda to gonger i døgnet. • Via ei antenne fangar GPS-mottakaren opp signala frå fleire satellittar samtidig og samanliknar tidsinformasjonen med si eiga innebygde klokke. • For å kunne rekne ut posisjon må signalet vere låst til minst tre satellittar samtidig.
Galileo • Er under utvikling i Europa og er meint å bli eit navigasjonssystem på linje med GPS. • Ferdig utbygd (2008) omfattar systemet tretti satellittar, der tre er reserve. • Omfattar i tillegg tjue jordstasjonar kalla GSS (Galileo Sensor Station), som skal kontrollere og korrigere satellittane og sørgje for synkronisering. GPS Meir info om satellittbaserte navigasjonssystem finn du her: http://www.satellitter.no/