Η σημασία της έρευνας στον καρκίνο μέσα από ένα Στρατηγικό Σχέδιο

1. Η σημασία της έρευνας στον καρκίνο μέσα από ένα Στρατηγικό Σχέδιο 10η Διάλεξηεις μνήμη Μαριάννας Λόρδου Μάρτιος 2009 Κ. Κυριάκου, PhD Ανώτερος Επιστήμονας Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου

2. Ενότητες • Εισαγωγή για τη σημασία της έρευνας • Έρευνα στον καρκίνο – Ευρωπαϊκή και εθνική διάσταση • Έρευνα στον καρκίνο – εθνική στρατηγική • Παράδειγμα: τι μπορεί να γίνει

3. Επίπτωση του καρκίνου WHO: 2015 Ένας στους τρεις Ευρωπαίους θα εμφανίσει κάποια μορφή καρκίνου

4. Θνησιμότητα Καρκίνος: πρώτη αιτία θανάτου στην Ευρώπη

5. Βιοϊατρικές επιστήμες Βασική έρευνα – παρέχει την βάση για την επιστήμη Κλινική/εφαρμοσμένη έρευνα – μετατρέπει τις γνώσεις από τη βασική έρευνα σε πρακτικά οφέλη: • χωρίς βασική έρευνα δεν μπορεί να υπάρξει κλινική/ εφαρμοσμένη έρευνα • για την μεγιστοποίηση των ωφελημάτων από την εφαρμοσμένη έρευνα θεωρείται απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ οργανισμών • έρευνα παράγει νέα γνώση η οποία συμβάλει στην αναβάθμιση και βελτίωση των υφιστάμενων υπηρεσιών • Evidence based medicine

6. Καρκινικό κύτταρο: αλλαγμένο γονιδίωμα Μεταλλάξεις σε γονίδια • πολλαπλασιασμό • ομαλή ανάπτυξη • απόπτωση • κυτταρικό κύκλο Ανεξάντλητη ικανότητα για διαίρεση και μετάσταση

7. Καρκίνος: Μοριακή βάση Φυσιολογικό κύτταρο Διόρθωση DNA βλάβης Βλάβη στο DNA ΜΟΡΙΑΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Αποτυχία στη διόρθωση DNA Κληρονομικότητα Μεταλλάξεις στο γονιδίωμα Ενεργοποίηση ογκογονιδίων Αλλαγές σε γονίδια που ελέγχουν την απόπτωση Ανδρανοποίηση ογκοκατασταλτικών γονιδίων Έκφραση αλλαγμένων γονιδίων Επέκταση κλώνου Επιπρόσθετες γονιδιακές μεταλλάξεις Καρκίνος

8. Καρκίνος: γονίδια που προδιαθέτουν Τύπος Καρκίνου Μαστού/ωοθηκών Μαστού SBLA/Ii-Fraumeni Μαστού Lynch syndrome/HNPCC Turcot’s syndrome -pred. of glioblastoma multiforme -pred. of meduloblastoma Οικογενής πολυποδίασης Hereditary Flat Adenoma Syndrome Melanoma Neurofibromatosis VonHippel-Lindau Medullary thyroid Wilm’s Tumor Γονίδιο BRCA1 BRCA2 p53 AT RB1 MSH2 MLHI1 PMS1 PMS2 PMS2 MLH1 APC APC APC MLM NF1 VHLS RET WT1 • Χρωμόσωμα • 17q21 • 13q12-13 • 15p13 • 11q22-23 • 13q14 • 2p • 3p21.3-23 • 2q31-33 • 7p22 • 7p22 • 3p21.3-23 • 5q21 • distal to 5’ • proxim. To 5’ • 9p21 • 17q11.2 • 3p25 • 10q11.2 • 11p13

9. Σημασία των γονιδίων BRCA Διάγνωση / εντόπιση ατόμων υψηλού κινδύνου Σύνολο ασθενών με καρκίνο του μαστού Γνωστοί κληρονομικοί παράγοντες Άγνωστοι παράγοντες

10. Ανάπτυξη καρκίνου Εμπλοκή πολλών γονιδίων Φυσιολογικά κύτταρα Καρκινικά κύτταρα

11. Μικροσυστοιχίες – ανάλυση γονιδίων

12. Ευρωπαϊκή Ένωση (EU) “Η Ευρώπη κατά του καρκίνου 1980” Προκήρυξη της Λισσαβόνας: Μάρτιος 2000 Europe should become the most competitive and dynamic knowledge-based society Σημαντική επένδυση στα κοινοτικά ερευνητικά προγράμματα • 6ο πρόγραμμα πλαίσιο και • 7ο πρόγραμμα πλαίσιο - συνολικός προϋπολογισμός 2.2δις Ευρώ • Καρκίνο ~20% 400 εκατομμύρια

13. Cancer Research UK Ιδρύθηκε το 2001 Σε αναπτυγμένες χώρες υπάρχει ανάγκη για συνεχή βελτίωση, αναβάθμιση και ανεύρεση πιο κατάλληλου εθνικού σχεδιασμού. Όραμα: να νικήσει τον καρκίνο με τη διεξαγωγή έρευνας παγκοσμίου επιπέδου και εμβέλειας. Απώτερος στόχος: ο έλεγχος της ασθένειας σε δύο γενεές.

14. Cancer Research UK Θα εργαστεί μόνο του ή σε συνεταιρισμό με άλλους οργανισμούς για την επίτευξη των ακόλουθων στόχων: • Διεξαγωγή έρευνας παγκοσμίου επιπέδου στην Βιολογία και στην αιτιολογία του καρκίνου • Ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών • Μείωση του αριθμού των ανθρώπων με καρκίνο • Παροχή αυθεντικών πληροφοριών για την ασθένεια του καρκίνου

15. Κύπρος • Εθνικό στρατηγικό σχέδιο για τον καρκίνο και η σημασία της έρευνας • Τι μπορεί να γίνει?

16. Εθνική στρατηγική - υποδομή Η έρευνα κατά του καρκίνου είναι παγκόσμια υπόθεση στην οποία πρέπει να συνδράμει και η Κύπρος. • Δημιουργία κατάλληλης ερευνητικής υποδομής • Επένδυση σε εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας και δημιουργία ερευνητικού ιστού “core facilities” για την έρευνα στον καρκίνο • Επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό • Δημιουργία ειδικών κλινικών/ερευνητικών μονάδων • Χρηματική υποστήριξη έρευνας • Προσέλκυση ερευνητικών κονδυλίων από το εσωτερικό και το εξωτερικό και κυρίως (EU)

17. Ερευνητικό τοπίο (stakeholders) • Δημιουργία εθνικής στρατηγικής/πολιτικής • ΥΥ, ΠΙΣ, Σύνδεσμοι ασθενών, Διαγνωστικά κέντρα • Διαγνωστικά/Ερευνητικά Κέντρα • Γενικά Νοσοκομεία • Ογκολογικό Τράπεζας Κύπρου • Ιδιωτικές Κλινικές • Πανεπιστήμιο Κύπρου • Ινστιτούτο Νευρολογίας & Γενετικής Κύπρου

18. Κύπρος: Επιχορήγηση έρευνας στον καρκίνο • για την περίοδο 1999: από τα 20 επιλέξιμα (636.500ΛΚ) έργα το 1 αφορούσε καρκίνο • για την περίοδο 2000: από τα 7 επιλέξιμα έργα (150.000ΛΚ) το 1 αφορούσε καρκίνο • για την περίοδο 2001: από τα 34 επιλέξιμα έργα (1.065,376ΛΚ) τα 2 αφορούσαν καρκίνο • για την περίοδο 2002: από τα 10 επιλέξιμα έργα (288600ΛΚ) το 1 αφορούσε καρκίνο • για έργα ΚΟΙΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΥΠΡΟΣ-ΕΛΛΑΔΑ 2000-2002: από τα 27 επιλέξιμα έργα (130850ΛΚ) τα 3 αφορούσαν καρκίνο • για την περίοδο 2003-5: από τα 28 επιλέξιμα έργα (1.803.105ΛΚ) τα 3 αφορούσαν καρκίνο • στοιχεία από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας

19. Εθνικό στρατηγικό σχέδιο • Όραμα ? • Στόχους ? • Ερευνητικές προτεραιότητες – σχεδιασμός • Καλύτερο συντονισμό και κεντρικό έλεγχο • Μεγιστοποίηση πόρων και κεντρική διοχέτευση • Προώθηση αδιάλειπτης ερευνητικής δραστηριότητας • Διάχυση, ενημέρωση και προώθηση εφαρμογής των αποτελεσμάτων

20. Εθνικό στρατηγικό σχέδιο • Χρυσή ευκαιρία και πρόκληση ταυτόχρονα • Παρθένο έδαφος – έρευνα σε νηπιακά στάδια • Διαμόρφωση, οργάνωση και άμεση εφαρμογή • Δημιουργία ερευνητικής υποδομής • Αξιοποίηση εθνικών κονδυλίων για την έρευνα • Αξιοποίηση Ευρωπαϊκών κονδυλίων • Το μέγεθος της Κύπρου επιτρέπει ευελιξία και άμεση προσαρμογή σε νέες προκλήσεις

21. Έρευνα – καρκίνος Η έρευνα πρέπει να διεξάγεται σε όλες τις πτυχές του καρκίνου για να μειωθεί η επίπτωση της ασθένειας το συντομότερο. • η βασική έρευνα απαιτείται για την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών καρκινογένεσης • η επιδημιολογική έρευνα είναι απαραίτητη για να κατανοηθούν οι αιτίες που συμβάλουν στην ανάπτυξη καρκίνου • η κλινική έρευνα οδηγεί στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών μεθόδων διάγνωσης, θεραπείας και βελτίωση της ποιότητας ζωήςτων ασθενών • η έρευνα στη γενετική είναι υψίστης σημασίας εφ’ όσον επιτρέπει στην εντόπιση ατόμων υψηλού κινδύνου και στην στοχευμένη πρόληψη και θεραπεία τους

22. Οφέλη έρευνας Αδένωμα – καρκίνωμα Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση, στοχευμένη θεραπεία

23. Θαλασσαιμία - παράδειγμα • 1970 πρόγραμμα ελέγχου της θαλασσαιμίας • 50 παιδιά κάθε χρόνο γεννιόνταν με θαλασσαιμία • Συνεργασία μεταξύ διαφόρων φορέων και οργανισμών έχει επιτευχθεί ο έλεγχος της ασθένειας • 1990 πολύ λίγα παιδιά γεννιόνται με θαλασσαιμία • Κύπρος αποτελεί παγκόσμιο παράδειγμα προς μίμηση

24. Έρευνα – στρατηγικής σημασίας Έρευνα Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση Νέα γνώση Βασική έρευνα Κλινική εφαρμογή Νέα φάρμακα/θεραπείες

25. Σας ευχαριστώ Εθνικό στρατηγικό σχέδιο καρκίνου

27. Θνησιμότητα

28. Έρευνα – Ογκολογικό Κέντρο ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ Προ-κλινική έρευνα Κλινική έρευνα Βασική Μεταφραζόμενη Επιδημιολογική Κλινικές μελέτες Κλινικές εκβάσεις Σε διάφορους τύπους καρκίνου (μαστού, παχέως εντέρου, κ.α)