به نام خدا

1. به نام خدا موضوع تحقیق : حقوق پدید آورندگان نرم افزار های رایانه ای استاد مربوطه : جناب آقای دکتر فیضی ارائه : زهره قاسمی نژاد فاطمه سعد

2. مقدمه : نرم افزارهای رایانه ای امروزه بخش مهمی از فعالیت های گوناگون اعم از اقتصادی فرهنگی سیاسی اجتماعی و غیره را سهولت می بخشد.سرمایه گذاری زیاد در این زمینه ضرورت حمایت و جلوگیری ازکپی آن را ایجاب میکند. همچنین استفاده گسترده از این فناوری های نوین مستلزم رعایت حقوق تولیدکنندگان این محصولات است. بر این اساس قوانینی به تصویب رسیده که در این مبحث گنجانده شده است. به علاوه به بررسی مختصر و اجمالی حقوق تطبیقی در این زمینه نیز پرداخته شده است.

3. تعریف نرم افزار : مطابق ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای : نرم افزار عبارتست از مجموعه برنامه های رایانه ای ، رویه ها ، دستورالعمل ها و مستندات مربوط به آنها و نیز اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم رایانه ای که دارای کاربری مشخص بوده و بر روی یکی از حامل های رایانه ای ضبط شده باشد .

4. نظام های حقوقی موجود برای حمایت از نرم افزار های رایانه ای : طبیعت دوگانه نرم افرارها و وجود نظامهای مختلف برای حمایت 1- ثبت نرم افزار به عنوان اختراع (نظام حق اختراع) 2- نرم افزار به عنوان اثر ادبی و هنری (نظام حق مؤلف) 3- نظام های حقوقی خاص جهت حمایت از حقوق پدید آورنده نرم افزار

5. بررسیتطبیقی حمایت از نرم افزار رایانه ای: • در انگلیس آلمان مالزی تحت عنوان حقوق مولف به حساب می آیند. • در آمریکا تحت حمایت کارهای ادبی طبقه بندی شده اند. • در اروپا طبق موافقتنامه ماستریخت بر اساس قوانین مالکیت فکری حمایت می شوند و طبق کنوانسیون اروپایی حق اختراع نیز تحت عنوان حقوق مولف قابل رسیدگی هستند. • نهایتا شورای اتحادیه اروپا در ماه مه سال 1991 دستورالعملی برای حمایت از برنامه های کامپیوتری تصویب کرده که هم اکنون به آن استناد می شود. • طبق ماده 10 موافقتنامه تریپس همبرنامه های رایانه ای و گرد آوری داده ها جزء حقوق مولف محسوب می شود.

6. قانونگذاری در سطح بین المللی بمنظور حمایت • در سازمان جهانی مالکیت معنوی گروه کاری برای هماهنگی در سطح بین المللی • برای اولین بار در ماده 10 تریپس تحت شمول کنوانسون برن حمایت شده • معاهده کپی رایت : ماده 4 گرایش به حمایت در لوای حق مولف • ولی قوانین ملی در انتخاب هریک از جنبه های حمایت آزادنند

7. حمایت از نرم افزار های رایانه ای در ایران • بند 11 ماده 11 قانون حمایت از حقوق مو لفان و مصنفان مصب 1348 • قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310 نسخ شده با قانون 1386 • قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای مصوب 1379 • آیین نامه اجرایی قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزار های رایانه ای

8. منابع قانونی حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزار های رایانه ای : 1- ماده 62 قانون تجارت الکترونیک 2- قانون حمایت از نرم افزار های رایانه ای مصوب 1379 3- آیین نامه اجرایی قانون حمایت از نرم افزار های رایانه ای مصوب 1384

9. ماده 62 قانون تجارت الکترونیک اشعار می دارد: حق تکثیر ، اجرا و توزیع ( عرضه و نشر ) آثار نرم افزاری تحت حمایت قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم افزار های رایانه ای مصوب 1379/10/4 می باشد.

10. حقوق پدید آورنده طبق قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم افزار های رایانه ای و آیین نامه اجرایی آن : 1- حق نشر ، عرضه ، اجرا و بهره برداری مادی و معنوی نرم افزار رایانه ای متعلق به پدید آورنده آن است . مدت حمایت از حقوق مادی 30 سال و حقوق معنوی نا محدود است . ( ماده 1 قانون ) 2- پدید آورنده نرم افزار می تواند استفاده تمام یا قسمتی از حقوق مادی موضوع قانون حمایت را برای مدت 30 سال یا کمتر با قید شرط یابدون شرط به اشخاص دیگر منتقل کند. البته اشخاصی که به ترتیب فوق اجازه نشر یا عرضه نرم افزاری را که دیگری پدید آورده است به دست آورده اند مکلفند نام پدید آورنده را نیز در نسخ عرضه شده ذکر نمایند مگر اینکه با پدید آورنده به گونه ای دیگر توافق شده باشد. ( ماده 9 آیین نامه )

11. 3- نرم افزارها ممکن است به سفارش شخص حقیقی یا حقوقی پدید آمده باشند. حقوق مادی نرم افزار هایی که ناشی از استخدام یا قرارداد باشد متعلق به سفارش دهنده است. مگر اینکه برای مدت کمتر یا ترتیب محدود تری توافق شده باشد ولی حقوق معنوی متعلق به پدید آورنده است . ( ماده 10 آیین نامه ) توضیح اینکه مطابق ماده 6 قانون ، پدید آوردن نرم افزار ها ممکن است ناشی از استخدام و یا قرارداد باشد که در این صورت باید نام پدید آورنده به منظور صدور گواهی ثبت اعلام شود. هم چنین اگر هدف از استخدام یا انعقاد قرارداد ، پدید آوردن نرم افزار مورد نظر باشد حقوق مادی مربوط به حق تغییر و توسعه نرم افزار متعلق به استخدام کننده یا کارفرماست.مگر اینکه در قرارداد به صورت دیگر پیش بینی شده باشد. ( ماده 6 قانون ) 4- اگر اشخاص متعدد در پدید آوردن نرم افزار مشارکت داشته باشند چنانچه سهم هر یک در پدید آوردن نرم افزار مشخص باشد حقوق مادی حاصل از آن به نسبت مشارکت به هر یک تعلق می گیرد. در صورتی که کار یکایک آنان جدا و متمایز نباشد اثر مشترک نامیده می شود و حقوق ناشی از آن حق مشاع پدیدآورندگان است. ( ماده 11 آیین نامه )

12. 5- استفاده از نرم افزار های دیگر برای ایجاد نرم افزارهای سازگار و مکمل که قابلیت های جدید ایجاد کند بلا مانع است و نقض حقوق پدید آورنده محسوب نمی شود مشروط بر اینکه پدید آورنده نرم افزار سازگار رضایت کتبی پدید آورندگان نرم افزار هایی که برای نخستین بار در ایران تولید و توزیع شده است را گرفته باشد . ( ماده 12 آیین نامه ) 6- حقوق مادی و معنوی نرم افزار های جدید که به واسطه نرم افزارهای دیگر پدید می آید متعلق به پدید آورنده نرم افزار جدید است. (ماده 13 آیین نامه ) 7- جوایزی که در مسابقات به نرم افزار مورد حمایت قانون داده می شود متعلق به پدید آورنده است. ( ماده 14 آیین نامه ) 8- حق تکثیر تمام یا بخشی از نرم افزار بر روی حامل های رایانه ای متعلق به پدید آورنده است و سایر اشخاص حتی اگر قصد نشر یا عرضه یا بهره برداری را نداشته باشند مجاز به تکثیر نیستند . ( ماده 18 آیین نامه )

13. تلاش های اخیر برای قانون گذاری • وجود کاستی ها و ابهاماتی در قوانین فعلی و همگام نبودن با تحولات تکنولوژیک و پراکندگی قوانین موجود در این حوزه سبب شد مسئولین در چند سال گذشته در صدد بازنگری و اصلاح جدی قوانین پیشین بر آیند که در سال 84 پیش نویس لایحه ای به عنوان قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه شد که یه تصویب نرسید . چندی بعد دبیر خانه شورای عالی اطلاع رسانی با استناد به بند دوم و پنجم از شرح وظایف خویش نسخه دوم پیش نویس را در 181 ماده تدوین و در سال 89 منتشر نمود که این لایحه هم به دلیل اختلاف نظر دستگاههای ذی ربط به هیات دولت راه نیافت . • سرانجام دفتر حقوقی و امور مالکیت معنوی وزارت فرهنگ پیشنویس لایحه جامع حمایت از حقوق ادبی و هنری و حقوق مرتبط را تهیه و در اردیبهشت سال 1390 به هیات دولت تقدیم نمود که در صورت تصویب این لایحه قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزار های رایانه ای نسخ خواهد شد.

14. فهرست منابع 1- قانون تجارت الکترونیک ایران 2- قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزارهای رایا نه ای مصوب 1379 3- آیین نامه اجرایی قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزار های رایانه ای مصوب 1384 4-میر حسینی ، سید حسن ، مقدمه ای بر حقوق مالکیت معنوی . نشر میزان