Türkiye’de Girişimcilik

1. Türkiye’de Girişimcilik Prof. Dr. Ali Alp TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi İ

2. Girişimci Kimdir? • Değerli insan üretebilen ama üretirken değer yaratabilen, yarattığı değerlerle insanları mutlu edebilen, insan yaşamına güzellikler katabilen kişidir.

3. Girişimci Kimdir? • O insandan eğer sokakları süpürmesi istenirse, Michaelangelo’nun resim yaptığı gibi, Sheakspeare’in şiir yazdığı gibi ve Koca Sinan’ın mimarlığı işlediği gibi süpürür sokakları. Herkes o sokağa bakarken “Burada işini çok iyi yapan bir çöpçü yaşıyormuş” der ve onu saygı ve sevgiyle anar. • İşte girişimci böyle bir insan olmalıdır.

4. Ülkelerin Girişimcilik Performansı • David Mc Clelland’ın 1950’li yıllardaki araştırmalarını kapsayan ve 1961 yılında yayımlanan “Achieving Society” adlı eserinde 42 ülkenin insanları, başarı güdüleri ve girişimcilik kabiliyetleri açısından sıralanmışlardır. • Burada 3.62 puanla Türkiye ilk sırayı alırken, Fransa ve İngiltere’nin sıralaması 1.71 ve 1.52’lik puanlarla ancak 27. ve 28. sıralar olmuştur.

5. Girişimciliğin Tanımı • Girişimcilik kavramı gerek işletme gerekse iktisat literatüründe öteden beri kullanılmaktadır. • Girişimcilik kavramını dördüncü üretim faktörü olarak ilk kullanan iktisatçı J.B. Say’dır. • Girişimcilik J.von Schumpeter’in “dinamik girişimci” kavramıyla daha büyük bir önem kazanmıştır.

6. Girişimciliğin Tanımı • Girişimciliğe toplumda değer kazandıran, girişimcilerin maddi ve manevi statüsünü yükselten para kazanmak değil, ekonomik değerlerin yaratılmasıdır. • Yoksa açıkgözlülük yapmak ya da “köşeyi dönmek” gibi ilkel bir değer sisteminin sonucu olarak para kazanmayı tek amaç haline getirmek, bunun için her yolu meşru görmek girişimciliğe vurulabilecek en büyük darbedir.

7. Girişimcilik ve Kültürlerarası Farklılaşma • Muhakkak ki girişimciliğin evrensel başarı ve başarısızlık ölçütleri vardır. • Öte yandan girişimcilik sosyal ve kültürel bir olgudur. Bu nedenle farklı sosyo-kültürel özelliklere sahip toplumlarda farklı girişimcilik özellikleri önem kazanmaktadır. • Bu itibarla “Türk Girişimci Tipi”nin belirlenmesi önem taşımaktadır.

8. YÖNETİCİ İLE GİRİŞİMCİ ARASINDAKİ FARKLAR • Girişimci gelecekte, yönetici geçmişte yaşar. • Girişimci kontrol eder, yönetici düzen kurar. • Girişimci değişikliklerle başarı sağlarken, yönetici statükoya bağlıdır. • Girişimci fırsatları yakalar, yönetici problemleri görür. • Yönetici bir ev yapar ve sonuna kadar orada yaşar, girişimci evi inşa eder ve anında bir sonrakini planlamaya başlar.

9. YÖNETİCİ İLE GİRİŞİMCİ ARASINDAKİ FARKLAR • Yöneticinin işleri düzgün ve özenlidir. Girişimci ise yöneticinin sıraya koyacağı işleri yapar. Yönetici, girişimcinin arkasında ortalığı toparlayan kişidir. • Yönetici olmazsa işler ve toplum yürümez. Girişimci olmazsa yenilik olmaz.

10. Girişimci Nitelikleri • Girişkenlik • Güçlü ikna yeteneği • Üstüne risk alabilme • Esneklik • Yaratıcılık • Bağımsızlık • Sorunları ivedilikle çözebilme • Başarma gereksinimi

11. Girişimci Nitelikleri • Hayal gücü • Başkalarının kaderini yönetebileceğine dair güçlü bir inanç • Liderlik yeteneği • Çok çalışma

12. Türkiye’de Uygulanan İktisadi Politikaların Girişimci Üzerine Etkileri • 1980 öncesi uygulanan ithalikamesi modeli rekabetten ve belirsizlikten korkan, devlet tarafından koruma beklentisi duyan bir iş adamı profilinin yaratılmasına neden olmuştur. • Dışa açık ekonomik model ile rekabete daha yatkın ve dinamik bir iş adamı profilinin ortaya çıktığını görmekteyiz. • Friedman’ın kazanç-harcama matrisi • Yüksek Enflasyon ve Girişimcilik Üzerine Etkisi • Yüksek Reel Faiz ve Faaliyet Dışı Karlar • KOBİ gerçeği

13. Ülkemizde Şehirler İtibariyle Girişimcilik Açısından Farklılıklar • Ülke içinde bile girişimcilik nitelikleri açısından farklılıklar söz konusu olabilmektedir. • Örneğin; • Gaziantepli girişimci yeniliklere karşı daha açık iken, Karadenizli girişimciler iş biriliğine ve ortak yatırımlara karşı daha isteklidirler. • Konyalı girişimci kredi ile yatırım konusunda isteksiz iken, Denizlili girişimci borçlanarak yatırım yapma hususunda daha cesur davranmaktadır.

14. Girişimcilik ve Boyutları • Genç ve Dinamik Nüfus Yapısı • Girişimcilik, Yöneticilik ve Mülkiyetin Aynı Kişide Bütünleşmesi • Kurumsallaşma ve Aile İşletmeciliği • Kritik Büyüme Aşamasında Kurumsallaşma İhtiyacı • Nesil Değiştirmede Kurumsallaşma İhtiyacı ve İşletmelerde Sürekliliğin Sağlanamaması

15. Girişimcilik ve Boyutları • Birinci Nesilden İkinci Nesile Geçiş “Bir işletmeyi Dede kurar; Baba büyütür; Oğul tutar; Torun sanat tarihi okur.” “Fakiri kuru inadı, Memuru süslü avradı, Zengini şımarık evladı batırır.” • İşletme Sahiplerinin Teknik Kökenli Olması • Fizibilite Çalışmalarının Yetersizliği • Piyasa Araştırması • Pazarlama mı yoksa Üretim mi daha önemli? • Türkiye’de Tipik Yatırım Senaryosu

16. Girişimcilik ve Boyutları • Yenilikler (İnnovasyon), Taklitçilik ve Mülkiyet Hakları “Derisini değiştirmeyi bilmeyen yılan ölür.” • İlk’leri yapanlar onları icat edenler değil, onları başarıyla ticarileştirenlerdir. • Dikiş Makinasını icat eden kimdir? • Yanıtınız, Isaac Singer ise, dikiş makinasını icat eden ve ona adını veren kişi değildir. • Dikiş makinasının icat eden kişi; Elias Howe (1846 yılında)’ dur. Ancak Singer bu icatı innovasyona dönüştürerek ticarileştirmiş ve dünyaca tanınan ismini vermiştir.

17. Girişimcilik ve Boyutları • Finansman • Genelde Girişimcilerin Finansman Sorunu • Risk Sermayesi ve bu alanda bir yenilik : KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı • Kredi ve Özkaynak Finansmanı • Kredi Sağlamada Teminat Sorunu • Türkiye’de KOBİ’ler ve Banka İlişkileri • İşletmeler Arası İşbirliği

18. Girişimcilik ve Boyutları • Ortaklık • KOBİ’leri başarısızlığa götüren temel hatalardan birisi de “iyi dost ve arkadaşların kötü iş ortağı olabildikleri” gerçeğinin gözardı edilmesidir. Çünkü dostluklar hissi ilişkilere bağlı olarak gelişirken, ticari disiplin bu tür toleransları affedebilme hoşgörüsüne sahip değildir. • İyi bir ortak yeteneklerinizi dengeleyen, üçüncü şahıslarla çalışma deneyimi olan ve güvenebileceğiniz bir kişi olmalıdır.

19. Girişimcilik ve Boyutları • Cesaret ve Risk Üstlenme Kabiliyeti • Girişimci bir özdeyişimizde de ifade edildiği gibi “kırk defa ölçmeli bir defa biçmelidir.” • Girişimci planlamacı olmalıdır yoksa “planlamayanı planlanlar”. • Türkiye’de Girişimcilik ve Devlet Teşvikleri • Herşeyi teşvik ederseniz hiç birşeyi teşvik edemezsiniz.

20. Girişimcilik ve Boyutları • Vergi Sistemi • Kalite Güvencesi Desteği • Devlet İhalelerinde KOBİ’lere Kota Ayrılması • “Arz yönlü değil talep yönlü sübvansiyon”

21. Girişimcilik ve Boyutları • Bilgilenme, Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri Desteği • Başarılı olmak için mutlaka bilgili olmak gerekir. Girişimci yeterli parası olmadığına rahatlıkla karar verebilir. Ancak yeterli bilgisi olmadığına çok zor kanaat getirir. Bilgi noksanının farkında olmayan girişimci, param yetmiyor zanneder. O zaman bilgi satın almak yerine ödünç para peşine düşer. Gereğinden çok kullanılan para da en karlı işi bile zarara dönüştürür.

22. Girişimcilik Aşamaları • Yatırım hakkında düşünme • Yatırım hakkında bilgilenme • Başarı için planlama • Hukuki açıdan değerlendirme

23. Girişimcilik ve Boyutları • Girograt (Girişimci Bürokrat)