آشنايی با روشهای پژوهش در سازمان

2. آشنايی با روشهای پژوهش در سازمان سید عباس ابراهیمی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس اسفند 91

3. تبیین انتظارات دوره

4. هدف كلي از برگزاري دوره بدون شك در آغاز منطقي هر كاري تبيين و كسب درك روشني از انجام كار اساسي ترين گام است. انجام تحقيق و پژوهش نيز از اين مهم مستثني نيست . اين دوره تلاش دارد با مروري بر كليات روش تحقيق و مراحل آن، شرايطي را ايجاد نمايد تا شركت كنندگان با مفاهیم پژوهش در سازمان آشنا شده و بتوانند برای موضوعات و مسائل پیش آمده در سازمان یک پژوهش جامع انجام دهند.

5. انتظارات از شركت كنندگان در دوره • در پايان دوره از شركت كنندگان انتظار مي رود تا: • مفاهيم وتعاريفپژوهش و طرح تحقيق را بيان كنند. • اطلاعات مورد نياز براي پيشنهاد يك طرح تحقيق را گرد آوري نمايند. • بتوانند از ميان مسائلي كه با آن مواجه هستند ضمن تبيين ،آن را به يك عنوان تحقيقي تبديل وبيان كنند. • با ويژگي هاي انتخاب موضوع تحقيق آشنا باشند. • بتوانند فرضيه ها يا سوالات تحقيق را مشخص سازند. • منابع انتخاب موضوع تحقيق و شيوه هاي دسترسي به ادبيات تحقيق را بشناسند. • قادر باشند براي عنوان پژوهشي خود يك طرح پژهشي تنظيم نمايند. • با روشهای تولید ، جمع آوری و کاربرد و سازماندهی اطلاعات در فرایند یک تحقیق آشنا باشند.

6. روش تحقيق

7. با شنيدن واژه تحقيق چه مفهومي از آن به ذهن انسان متبادر مي شود ؟

8. 1) رسيدن ، بررسي ، مطالعه ، حقيقت و گاهي حقيقت يابي 2 ) فعاليت‌هاي منظمي كه به توليد و كشف دانش جديد و سازمان يافته منتهي شود. 3 ) فعاليت براي رسيدن به شناخت آنچه براي انسان ناشناخته است .

9. از چه راههايي مي توان به شناخت دست يافت ؟

10. راههاي شناخت و كسب دانش 1) تجربه 2 ) استناد به مقام صلاحيت دار 3) منطق 4 ) روش علمي

11. 1ـ تجربه •   ابتدايي ترين و در عين حال فراگيرترين روش كسب اطلاعات است . • در اين روش اطلاعات بي‌واسطه و به طور مستقيم توسط فرد استفاده كننده از اطلاعات حاصل مي‌شود . • تجارب شخصي عمدتاً برخواسته از دانش حسي است .

12. محدوديتهاي تجربه •   دانش حسي به واسطه خطاي احساس غيرقابل اطمينان و ناقص است . • محدوديت در تجربه ـ همه امور را نمي‌توان تجربه كرد . • تجربه شديداً تحت تأثير ذهنيت افراد است .

13. 2ـ استناد به مقام صلاحيت‌دار •   رجوع به كارشناسان ، متخصصان و مراكز ذيصلاح در زمينه‌هاي موردنظر • پذيرش قول و فعل مقامات ذيصلاح به عنوان واقعيتهاي قابل استناد محدوديتهاي استناد به مقام صلاحيت‌دار • نحوه كسب دانش و اطلاعات از سوي مقامات صلاحيت‌دار « آيا آنان دچار اشتباه نمي‌شوند» ؟ • اختلاف نظر صاحبنظران در امر واحد

14. 3ـ منطق •   اگر به كمك عقل , دانش حسي توسعه داده شود دانش قابل اعتمادتري حاصل مي‌شود . •  منطق از دو طريق براي رسيدن به شناخت به انسان كمك مي‌كند : الف) روش قياسي ب) روش استقرايي

15. الف) روش قياسي • قياس در لغت به معناي سنجش ، اندازه گيري و تخمين است . • استدلال قياسي نتيجه گيري با دلايل كافي از كل به جزء است. • از كنار هم گذاشتن واقعيات پذيرفته شده و استنتاج يك نتيجه از آن , حاصل مي شود .

16. مقدمه كبري انساني فاني است . • مقدمه صغري علي انسان است . • نتيجه علي فاني است . اجزاء‌ قياس

17. ب) روش استقرايي • استقراء در لغت به معناي جستجو كردن و كنجكاوي كردن است . • استدلال استقرايي يعني رسيدن ذهن از جزء به كل • بررسي اجزاء يك قضيه و رسيدن به يك حكم كلي

18. مفهوم شناسي تحقيق علمي

19. روش علمي : • به اين روش , روش حل مسئله ، روش عقلاني، روش استدلال قياسي ـ استقرايي ، روش آزمايشي نيز گفته‌اند . • روش منظم شناخت و كسب دانش و اطلاعات است . • تغيير كنترل و هدايت شده يك موقعيت غيرثابت يانامعين به موقعيتي كه از لحاظ مشخصات و روابط كاملاً معين و ثابت است. • تحقيق علمي فرآيند جستجوي منظم براي مشخص كردن موقعيت نامعين است .

20. ويژگي هاي تحقيق علمي

21. 1 ) مجموعه فعاليتهاي مرتبط با هم است كه آن را به فرآيند جستجو مبدل كرده است . 2 ) ساختار فعاليتهاي آن بر پايه يك نظم منطقي استوار است . 3 )‌ در صدد روشن كردن رابطه , اثر يا تفاوت بين پديده‌هاست . 4 ) مستلزم توليد، جمع‌آوري و كاربرد داده هاي جديد يا سازماندهي مجدد داده‌هاي موجود براي حل مسائل موردنظر است .

22. 5 ) نيازمند تخصص است - محقق بايد : الف ) صلاحيت روش شناسي داشته باشد . ب ) دانش محتوي داشته باشد . 6 ) نتيجه آن توليد دانش نو به صورت مدون است . 7 ) بدليل نظم و ترتيبي كه دارد يكي از نيرومندترين ابزارها براي حل مسائل و پاسخ به سئوالات است .

23. ویژگیهای تحقیق علمی • هدفمندی • صحت و استحکام • آزمون پذیری • تکرار پذیری • دقت و اعتماد • عینیت • تعمیم پذیری • محدود گرایی

24. معناي تحقيق • تحقيق در لغت به معناي درست و راست گردانيدن،پيدا کردن ، يافتن ياجستجوي حقيقت آورده شده است • تعاريف بعمل آمده از تحقيق و پژوهش فراوانند • تحقيق به روش علمي را مجموعه مقررات و قواعدي دانسته اند که چگونگي جستجو براي يافتن حقايق مربوط به يک موضوع را نشان مي دهد • تحقيق عملي منظم است که در نتيجه آن پاسخ هائي براي سوالات مندرج در موضوع تحقيق بدست خواهد آمد

25. شرايط يك محقق • يك محقق، در كار تحقيقي نياز به خصيصه هاي زير دارد تا هم در كارش موفق باشد و به نتيجه مطلوب برسد، و هم نتيجه كارش براي ديگران داراي ارزش و اعتبار باشد: • حوصله و صبر • كاوش در منابع • دقت، هم در فهم هم در نقل • امانت در نقل‌ها و برداشت‌ها • علم و اطلاع، نه فكر و ذوق. ( يعني: ملاك، ذوقيات نيست) • آشنايي به موضوع مورد نظر و مورد تحقيق • گم نكردن سرخط اصلي، هنگام سند يابي و پژوهش • ارتباط « يافته » ها با مطلوب‌ها و « نياز » ها • برخورداري كار، از بررسي و استدلال و دقت، تا « تحقيق » شود و گرنه در مرحله تتبع خواهد بود. البته تتبع مقدمه تحقيق است. • برخورداري از زبان ساده و بيان رسا • دوري از تعصّب و غرض ورزي و انتقام‌جويي • پرهيز از پيش‌داوري و تحميل عقيده • برخورداري از شهامت و صراحت در بيانِ يافته‌ها.

26. ويژگي هاي تحقيق • هدف اصلي تحقيق حل يك مسئله يا پاسخگويي به يك سوال يا دستيابي به روابط علت و معلولي بين متغير هاي پژوهشي است. • هدف تحقيق مشاهده و درك الگوهاي كلي رويدادها و روابط بين آنهاست. • تحقيق بر مشاهده و آزمايش تاكيد دارد . • به منظور جمع آوري اطلاعات و آزمودن فرضيه از ابزار مختلف اندازه گيري استفاده مي شود. • در تحقيق از جديدترين منابع اطلاعاتي براي رسيدن به هدف هاي تحقيق استفاده مي شود. • در تحقيق هدف خاصي وجود دارد كه محقق تلاش مي كند با جمع آوري اطلاعات مناسب به آنها دسترسي پيدا كند. • انجام تحقيق مستلزم داشتن مهارت لازم در زمينه موضوع مورد تحقيق است. • تحقيق فعاليت عيني و منطقي است . به اين معني كه محقق با رعايت اصول و ضوابط روش هاي تحقيق اطلاعات لازم را جمع آوري و بدون هيچگونه تعصبي به نتيجه گيري مي پردازد. • تحقيق به منظور حل مساله بدون جواب يا سوال هاي بدون پاسخ مي پردازد. • تحقيق نيازمند صبر و شكيبايي است.

27. هدف از انجام تحقيق • تحقيق به منظور دستيابي به افق هايي است كه غايت و هدف فعاليت را روشن مي سازد كه حسب مورد مي تواند: • شرح : پديده مورد نظر چگونه به وجود آمده است ، چگونه عمل مي كند، تحت تاثير چه عواملي قرار دارد. • پيش بيني: تلاش مي شودتا آينده پديده مورد نظر پيش بيني شود . • بهبود: در هر زمينه اي از تحقيق پژوهشگر تلاش مي كند تا ارائه پاسخ به برخي از سوالات توانمندي و قابليت خاصي را از طريق كاربست نتايج ، ارتقا كيفي روند ها و رويه هاي مورد مطالعه را به نحوي فراهم آورد تا برآيند كار ايجاد ارزش افزوده باشد.

28. تقسيم بندی انواع تحقيق • برحسب هدف: • بنیادی هدف از این نوع تحقیقات «گسترش مرز علم و دانش» است. منجر به «تولید علم» می شود یا نظریه و نظریه های قبلی در آن رشته را تکمیل می کند و یا به نقد نظریه های قبلی پرداخته و افق جدیدی را به روی انسان باز می کند. • کاربردی که هدف آن کاربرد عملی دانش در زندگی است. • توسعه ای، که هدف آن تشخیص مناسب بودن يک دانش, روش, ارزش و... برای هدفی خاص و یا تهیه و تدوین برنامه ها, طرحها و پروژه های توسعه ای است.

29. تقسيم بندی انواع تحقيق • بر حسب نحوه گرد آوری اطلاعات يا طرح تحقيق • توصيفی (توصيف شرايط، اشياء، امور و پديده ها به منظور شناخت ببیشتر آنها). • پس رويدادي ( علّي- مقايسه اي ) كه هدف آن شناسايي معلول به منظوركشف علل احتمالي آن ويا مطالعة متغير وابسته به منظور يافتن متغير مستقل

30. تقسيم بندی انواع تحقيق • همبستگی: تحليل رابطه ميان متغيرها بر اساس هدف تحقيق: • مطالعه همبستگی دو متغيری • تحليل رگرسيون با هدف پيش بينی تغييرات يک يا چند متغير وابسته با توجه به تغييرات متغيرهای مستقل • تحليل ماتريس همبستگی با هدف بررسی مجموعه ای از همبستگيهای دو متغيری در جدولی بنام ماتريس.

31. تقسيم بندی انواع تحقيق • تحقيق در عمليات يا اقدام پژوهي به منظور مشخص كردن موقعيت معين و رفع مشكل، آشنائي با روشهاي نو و اشاعة نو آوري. • مطالعةموردي انتخاب و مطا لعة يك مورد يا واد يا نظام با حد و مرز مشخص به صورت كل گرايانه(holistic)

32. تقسيم بندی انواع تحقيق • تحقيق تاريخي (مطالعة فصل دوم از بخش سوم جلد دوم روشهاي تحقيق تأليف دكتر ساروخاني را توصيه مي كنيم) • قوم نگاري براي تحقيقات مردم شناسي از طريق ثبت وقايع و پديده ها در شرايط طبيعي وقوع • روشهاي تحليل محتوي(مطالعة فصل چهارم از بخش سوم جلد دوم روشهاي تحقيق تأليف دكتر ساروخاني را توصيه مي كنيم)

33. تقسیم بندی انواع تحقیق • پيمايشي براي مطالعة ماهيت يا ويژگيهاي اشياء، امور و پديده ها، شرايط و روابط موجود ميان آنها ويا چگونگي وضعيت موجود و همچنين سنجش آراء و افكار.

34. تقسیم بندی انواع تحقیق تحقيق پيمايشي به سه دسته تقسيم مي شود: مقطعي: به منظور گردآوري داده ها در بارة يك يا چند صفت در يك مقطع زماني ( مثلاًً در يك روز، يك هقته، ماه يا سال) طولي: به منظور گردآوري داده ها در طول زمانهاي مختلف. روش دلفي: به منظور گردآوري داده ها در بارة اتفاق نظر يك جمع صاحب نظر در مورد يك موضوع خاص از طريق رتبه بندي درجة اهميت آن

35. دسته بندي پژوهشهابر مبناي نحوه كنترل • آزمايشي Experimental تاریخی توصيفي • غيرآزمايشيNon-experimental پيمايش Survey همبستگي Co relational پس رويدادي Ex-Post facto مورد پژوهي Case-Study

36. دسته بندي پژوهشها بر مبناي داده ها و تحليل آن • كمي Quantitative • كيفی Qualitative

37. دسته بندي پژوهشها بر مبناي مكان گرد آوري داده ها • تحقيق ميداني Field research كتابخانه ايlibrary research آزمايشگاهي laboratoryresearch • تحقيق غير ميداني infield research