Download
1 / 73
730 likes | 1.02k Views
TÜRKİYE’DE ETNİK, DİNİ VE SİYASİ KUTUPLAŞMA. Dr. Salih Akyürek Fatma Serap Koydemir. 30 Haziran 2014. ÇALIŞMANIN AMACI. Kutuplaşma konusu Türkiye’de çok az çalışılmış olmakla birlikte, birçok Avrupa ülkesine nazaran daha büyük bir öneme sahiptir.
E N D
TÜRKİYE’DE ETNİK, DİNİ VE SİYASİ KUTUPLAŞMA Dr. Salih Akyürek Fatma Serap Koydemir 30 Haziran 2014
ÇALIŞMANIN AMACI • Kutuplaşma konusu Türkiye’de çok az çalışılmış olmakla birlikte, birçok Avrupa ülkesine nazaran daha büyük bir öneme sahiptir. • Çünkü, kutuplaşma Türkiye’de birden fazla grup arasında görülmekte ve bazı gruplar arasında, son yıllarda yükselen siyasi kutuplaşmanın da etkisiyle oldukça tehlikeli bir düzeye ulaşmaktadır.
ÇALIŞMANIN AMACI • BİLGESAM olarak toplumsal olaylardan ve sosyal endişelerden hareketle; • amaçlayan niceliksel bir çalışma yapılmıştır.
ÇALIŞMANIN AMACI • Çalışma ile son dönemde daha fazla gündemde olan ve söylemlere yansıyan kutuplaşmanın; • taraflarını, boyutlarını, düzeyini ve kutuplaşmayı besleyen etkenleri somut olarak gösteren bir Türkiye resmi çizmek hedeflenmiştir.
ÇALIŞMANIN AMACI • 109 soruluk anket çalışmasının verilerine dönük ayrıntılı analiz ve raporlaştırma çalışması devam etmektedir. • Bu sunum dosyası ile çalışmaya ait bazı temel bulguların kamuoyu ile önceden paylaşılması amaçlanmıştır.
ÇALIŞMANIN AMACI • 109 soruluk anket formu internet tabanlı olarak ve tüm illerden katılım sağlanarak Mayıs 2014 ayı sonunda uygulanmaya başlanmış ve Haziran 2014 ayının ilk yarısında 5039 kişiye ulaşılmasıyla sonlandırılmıştır. • Veri temizliği ve rassal eliminasyon yöntemi ile uygulanan kotalama (etnisite ve oy verilen siyasi parti temelinde) neticesinde Türkiye profiline daha yakın 3612 kişilik bir örneklem oluşturulmuş ve analizler bu örneklem üzerinden gerçekleştirilmiştir.
ÇALIŞMANIN AMACI • Bu kısa raporda; etnik, dini ve siyasi kutuplaşmayı ve ayrımcılığı ölçen 16 sorunun temel istatistikleri paylaşılmıştır.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Türkiye’de Kürt olmayanların Kürtlere bakışı, önemli düzeyde bir kutuplaşmanın işaretlerini vermektedir. • Yaklaşık her 4-5 kişiden birisinin bir Kürt ile evlilik yoluyla akraba olmayı problem olarak görmesi (özel alan) ve yaklaşık her üç kişiden birisinin bir Kürt’ün ülkede başbakan veya cumhurbaşkanı olmasından rahatsız olacağını beyan etmesi (kamusal alan),hem özel alanda hem de kamusal alanda ortaya çıkan mesafenin ve kutuplaşmanın göstergesidir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Bir diğer önemli bulgu ise yaklaşık her 10 kişiden birisinin Kürtlerle Türkiye’de birlikte yaşamayı problem olarak görmesidir. • Bu bulgu, ülkede bir kriz durumunda patlak verebilecek iç çatışma potansiyelini ortaya koymaktadır.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Son iki yılda Çözüm Süreci’nin de etkisiyle azalan terör olayları gerginliği ve kutuplaşmayı azaltmış olmakla birlikte • Türkiye’de Kürtlerle beraber yaşamak istemeyecek kadar radikal olanlar hala azımsanmayacak düzeydedir (%10). Not: Bu oran ‘Terörle Mücadelede Toplumsal Algılar’ adlı BİLGESAM raporunda (2012:s.15) %15,8 olarak bulgulanmıştır.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Türkiye’de her iki etnik grubun birbirine bakışı değerlendirildiğinde, • Türklerin Kürtlere yönelik tepkiselliğinin, Kürtlerin Türklere yönelik tepkiselliğinden daha yüksek olduğu görülmektedir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Genel olarak bakıldığında, her iki etnik grup arasında en yüksek kutuplaşma oranının %32,5 ile kamusal alanda Türklerin Kürtlere bakışında ortaya çıktığı görülmektedir. • Bu tepkisellik düzeyi, ülkede iki etnik grup arasında yaşandığı düşünülen kutuplaşmanın aslında tahmin edilen düzeyin altında olduğunu göstermektedir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI Çalışma bulguları, ortalama 5 Türk’ten birisinin özel ve kamusal alanda Kürtlere yönelik bir tepkisellik beslediğini göstermektedir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Kürtlere yönelik algılara siyasi parti seçmenleri temelinde bakıldığında, her üç boyutta da tepkiselliğin en yoğun olduğu parti seçmeninin MHP’liler olduğu görülmektedir. • Tepkiselliğin yüksek olduğu ikinci parti seçmeni CHP iken, AKP seçmeni arasında Kürtlere karşı tepkisellik en düşük düzeydedir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI MHP seçmeninde hem özel alana hem de kamusal alana taşınan tepkisellik partinin milliyetçi söylemleri ve ideolojisi temelinde anlamlanmaktadır.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Kürtlerde geçmişte her 4 kişiden 3’ü etnik temelde ayrımcılık yaşadığını ifade ederken, bugün düşünüldüğünde ayrımcılık algısı önemli ölçüde azalmış olmasına rağmen kritik düzeydedir (%43,9) ve önemini korumaktadır. • Ayrımcılık algısındaki düşüşün temel nedenleri, 2009 yılında başlayan demokratik açılım ve 2012 yılında başlayan Çözüm Süreci temelinde sağlanan iyileştirmelerdir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Kürtler arasında hem geçmişte hem de günümüzde en fazla ayrımcılığa maruz kaldığını belirten grup BDP/HDP seçmenidir. • Kürtler arasında farklı siyasi partilere oy verenlerin ayrımcılık algısı genel olarak düşüş göstermekle birlikte, en dikkate değer azalma Kürt kökenli AKP seçmenindedir.
ETNİK KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI Kürt kökenli AKP seçmenlerinin ayrımcılık algısının düşüş göstermesinin nedenleri, Açıklanabilir.
MEZHEPSEL KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Türkiye’de yaklaşık her 3 kişiden birisi bir Alevi ile evlilik yoluyla akraba olmayı problem olarak görmektedir. • Yaklaşık her beş kişiden birisinin bir Alevi’nin ülkede başbakan veya cumhurbaşkanı olmasından rahatsız olacağını beyan etmesi ise mezhepsel temelde, kamusal alanda varlığını gösteren bir tepkiselliğe işaret etmektedir. • Bulgular, Alevilere karşı özel yaşamda ortaya çıkan mesafenin kamusal alana göre daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.
MEZHEPSEL KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI Hem özel hem de kamusal alanda Sünnilerde Alevilere yönelik tepkiselliğin ve mesafenin, Alevilerin Sünnilere karşı tepkiselliğinden daha yüksek olduğu görülmektedir.
MEZHEPSEL KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Kamuoyunda var olduğu düşünülen Sünni-Alevi kutuplaşmasının, bu çalışmada bulgulanan düzeyin üzerinde olduğu değerlendirilebilir. • Bu farklılaşmanın nedeni, iki grup arasındaki mesafenin temelde kişilerin zihinlerinde değil, toplumsal kalıplarda var olmasıdır. • Her iki grup içinde bir diğerine karşı oluşan mahalle baskısı nedeniyle pratikte ortaya çıkan mesafeyi de unutmamak gerekmektedir.
MEZHEPSEL KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Alevilere yönelik özel ve kamusal alandaki en fazla tepkisellik; dindarlığın, muhafazakarlığın ve Sünni kültürün daha çok sahiplenildiği AKP ve sonrasında MHP seçmeninde görülmektedir.
MEZHEPSEL AYRIMCILIĞA AİT TEMEL BULGULAR • Türkiye’de geçmiş ile bugün karşılaştırıldığında Sünni inanca sahip kişilerin din temelli ayrımcılık algısı önemli bir düşüş gösterirken, • Alevilerdeki dini ayrımcılık algısı bugün de geçmişteki düzeyiyle devam etmektedir.
MEZHEPSEL AYRIMCILIĞA AİT TEMEL BULGULAR • Kendisini Sünni olarak tanımlayan kişilerin azalan ayrımcılık algısının temel nedeni, geçmişte inançları nedeniyle ve siyaseten mağdur olduğunu iddia eden bu insanların son üç dönemdir iktidarda olmasıdır.
DİNİ KUTUPLAŞMANIN TEMEL BULGULARI • Çalışma bulguları; inançsız kişilerin Kürtlere, Alevilere ve başka dinden insanlara göre, hem özel yaşamda hem de kamusal alanda daha mesafeli algılandığını göstermektedir. • Başka dinden kişilere ve inançsızlara karşı duyulan tepkinin ve dini kutuplaşmanın, Kürtlere karşı tepkiden ve etnik kutuplaşmadan hem kamusal alanda hem de özel yaşamda daha yüksek olduğunu da vurgulamak gerekmektedir.
