Zabytki Myśliborza

1. Zabytki Myśliborza Kolegiata św. Jana Chrzciciela Mury obronne Brama Nowogródzka Kapliczka Jerozolimska Brama Pyrzycka Myśliborski Ośrodek Kultury –MOK Kaplica św. Gertrudy Wiatrak Holenderski Baszta św. Gertrudy

2. Kolegiata św. Jana Chrzciciela- zabytki znajdujące się w kościele KOLEGIATA (2. połowa XIII w) Witraże: W południowej ścianie prezbiterium w dwóch trójdzielnych gotyckich oknach znajdują się dziewiętnastowieczne witraże, których autorem jest Eissing. Przedstawione są postaci Chrystusa i św. Mateusza. Postać Chrystusa na witrażu wzorowana jest na słynnej rzeźbie Chrystusa w kościele NMP w Kopenhadze. Rzeźba została wykonana przez słynnego rzeźbiarza duńskiego Bertela Torwaldsena w 1821 r. Freski W kościele zostały odkryte dwa freski: jeden na ścianie dawnej kaplicy, przedstawiający św. Jana Chrzciciela (powstał w czasach współczesnych)  i drugi na ścianie arkady w kruchcie, przedstawiający Chrystusa Zmartwychwstałego. Organy Pierwsze organy wykonał organmistrz Frani Heidenreich z synami, Thomasem i Franzem w 1575 roku. Arcydzieło Nowej Marchii stworzył w 1614 roku mistrz Paul Lindemann. Organy te, w czasie wojny trzydziestoletniej zostały zniszczone. Jak zanotował kronikarz: „Żołnierze rozebrali najpiękniejsze organy w Nowej Marchii znajdujące się w kolegiacie myśliborskiej. Na rynku myśliborskim przygrywali na piszczałkach organowych swoim kamratom do tańca”. Trzecie organy zbudował Mathias Kahl w roku 1688. Były one kilkakrotnie modernizowane i poddane renowacji. Kolejne organy zostały wykonane przez mistrza organowego C. A. Buchholz-a z Berlina w 1843 roku. Kilka razy przechodziły renowację, a ostatni remont został przeprowadzony w latach sześćdziesiątych XX wieku. Dzwony Pierwsza informacja o dzwonach pochodzi z 1618 roku. W czasie wielkiego pożaru w 1655 roku dzwony uległy zniszczeniu. Największy dzwon odlał w 1718 roku Georg Schmidt. Na dzwonie znajdowała się inskrypcja w języku łacińskim: „In majorem Deigloriamtempli et nobisomamentum er tottantisqueruinis me ab interiturevocaruntSenatusPopu-lusąueSoldinensis et fierifeceruntanno 1718”. Ponownie został odlany w 1880 roku i otrzymał zawołanie: Chwała Bogu na Wysokości. Drugi dzwon po zniszczeniu w 1655 roku był kilkakrotnie odlewany, m.in. w roku 1895, kiedy otrzymał zawołanie: Pokój na Ziemi. Trzeci dzwon odlany w 1896 roku nosił zawołanie: Ludziom upodobanie. Dzwony, wykonane z brązu, w czasie I wojny światowej zostały przekazane na cele wojenne. 30 lipca 1917 roku zostały ufundowane trzy duże dzwony, ważące 2150, 800 i 460 kilogramów. Ambona Obecna ambona, wybitne dzieło sztuki rzeźbiarskiej, pochodzi z około połowy XVII wieku. Znajdują się na niej malowane postaci czterech ewangelistów, oraz sceny ze Starego Testamentu, przedstawiające śmierć Jonasza i drabinę jakubową. Obrazy pochodzą z XVIII wieku. Nad amboną znajduje się rzeźba przedstawiająca pelikana, który dziobem rozrywa własną pierś, by swoim ciałem i krwią nakarmić głodujące pisklęta. W religii chrześcijańskiej jest on symbolem Jezusa Chrystusa karmiącego wiernych swoim ciałem i krwią.

3. OPIS II • Ołtarz • Istnieje wiele informacji o funduszach ołtarzy dla świątyni pochodzących z różnych lat. Miedzy innymi zapiski z roku 1399 mówiące o tym, że piwowarzy myśliborscy ufundowali za zezwoleniem Kapituły myśliborskiej, ołtarz dla kolegiaty, oraz że w latach 1618 – 1620 zbudowano ołtarz główny. • Obecny ołtarz został wykonany w 1697 roku w stylu barokowym w znakomitej pracowni w Królewcu (dzisiejsza Chojna), który był centrum krzewienia sztuki protestanckiej. Jest to jedyny ołtarz tego warsztatu na zachód od Warmii aż po daleką Saksonię. Autorem jest Heinrich Bernhard Hattenkerel. • Struktura ołtarza wykonana jest z drzewa iglastego i dębowego, a rzeźby z drzewa lipowego. Składa się z części środkowej i dwóch skrzydeł bocznych. W pionie ołtarz posiada układ architektoniczny, tzn. jest zbudowany z pięter rozwijających protestancki temat Chrystologiczny. • Retabulum, czyli środkowa główna część ołtarza, wsparte jest na dwóch kariatydach – postaciach kobiecych – symbolizujących Synagogę i Kościół, jako że w Kościele Chrystusa nastąpiło wypełnienie Starego Testamentu. Trzymają one w rękach symbole wiary, nadziei i miłości: kadzielnicę, gwiazdę i różę. W centrum znajduje się Chrystus na krzyżu. Po bokach czterej ewangeliści (św. Mateusz i Marek oraz Łukasz i Jan). • W predelli, dolnej części ołtarza, między kariatydami ukazana jest Ostatnia Wieczerza. Ta część wykonana w stylu gotyckim prawdopodobnie pochodzi z ołtarza znajdującego się pierwotnie w siedzibie zakonu Templariuszy(klasztorze, obecnie MOK). • Kolejne piętra przedstawiają Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie. Nie ujęto natomiast Bożego Narodzenia – nie mieści się ono w protestanckim ukazywaniu tematu Chrystologicznego. • Ołtarz jest zadziwiająco bogaty w rzeźby i ornamenty. Jest ich ponad 100, w tym 19 rzeźb pełnoplastycznych. • Pierwszej konserwacji tego dzieła dokonano w roku 1837. Ostatnio został pięknie odnowiony w 2004 roku(prace trwały od 1999roku).

4. Kolegiata św. Jana Chrzciciela - opis • Pierwotnie była to budowla granitowa, której budowę prawdopodobnie rozpoczęto jeszcze w okresie przynależności Myśliborza do zakonu Templariuszy, to jest przed rokiem 1261. Obecnie w ścianach prostokątnego prezbiterium późnogotyckiego kościoła znajdują się znaczne partie murów pierwotnej budowli o regularnym układzie starannie ociosanych kwadr (kamieni granitowych) o wymiarach 22×30 i 27×36 cm. W ścianie południowej prezbiterium zachowała się archiwolta portalu ostrołukowego o ościeżach ciosowych, trzykrotnie schodkowanych. Na krawędzi zewnętrznego schodka jest widoczny wyżłobiony dekoracyjny rowek. Fragment muru z kwater granitowych występuje jeszcze w ścianie wschodniej prezbiterium. • Pierwszy kościół został zniszczony podczas najazdu księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego w 1271 roku. Odbudowany i ufundowany jako kolegiata pod wezwaniem św. apostołów Piotra i Pawła w 1298 roku przez margrabiego Albrechta III.

5. Kolegiata św. Jana Chrzciciela – opis II • Obecna budowla została wzniesiona z kamienia i cegły w stylu gotyckim na początku XV wieku. Jest to orientowany, trzynawowy, halowy kościół z węższym prezbiterium prosto zamkniętym i kwadratową wieżą od zachodu. Od północy znajdują się dwie przybudówki: jedna przy nawie, prawdopodobnie dawna kaplica, druga przy prezbiterium, w której mieści się zakrystia. Prezbiterium pochodzi z XVI wieku. Również z tego wieku pochodzą sklepienia świątyni, kolebkowe z lunetami. Dawne gotyckie sklepienia nie zachowały się. Nawa główna oddzielona jest od naw bocznych dwoma ośmiobocznymi filarami z każdej strony. Szczyt zachodni i wschodni nawy rozczłonkowany jest blendami ostrołukowymi i okrągłymi w układzie schodkowym. Wieża cztero-kondygnacyjna, w niej od zachodu portal renesansowy z 1585 roku. Kruchta (pomieszczenie pod wieżą) nakryta jest sklepieniem krzyżowym wspartym na czterech grubych służkach. W przejściu z kruchty do świątyni gotycka arkada ostrołukowa wiodąca do nawy głównej. Mury wieży są przeprute otworami okiennymi i dźwiękowymi, umieszczonymi między blendami. Dach stożkowy. Kościół wewnątrz jest tynkowany

6. Zdjęcia dawniej i dziś

7. Mury obronneMury Obronne • MURY OBRONNE (2. połowa XIII w.) • Zbudowane głównie z granitowych kamieni polnych. Długość murów otaczających miasto wynosiła ok. 1900 m. W ciągu murów znajdowały się trzy bramy i 49 baszt, głównie łupinowych, rozmieszczone w odstępach 24 - 30 m. Obwarowania były wzmocnione wałem i podwójnym pierścieniem fos. 

8. Kapliczka Jerozolimska– zdjęcia

9. Kapliczka Jerozolimska – opis • Przy ulicy Piłsudskiego znajduje się cenny zabytek kapliczka Jerozolimska . Jest to niewielka budowla ceglana o rzucie prostokąta z posadzką poniżej poziomu ulicy (zejście po schodkach). Otynkowana, mury rozczłonkowane ostrołukowymi niszami, dach dwuspadowy kryty dachówką. Otwarta jest na zewnątrz arkadą ostrołukową zamkniętą kratą żelazną z XIX w. Wewnątrz znajdował się późnogotycki krucyfiks, oraz dwie figury malowane na drewnie przedstawiające Matkę Boską i świętego Jana, umieszczone po obu stronach krucyfiksu. aplica została zbudowana w 1514 roku i poświęcona przez biskupa kamieńskiego Marcina 1 marca 1514 roku. Prawdopodobnie stanowiła ostatnią stację Drogi Krzyżowej przed murami miejskimi. Początki kapliczki są legendarne i sięgają czasów Bolesława Krzywoustego, kiedy to pierwotnie miała być wybudowana na pamiątkę przemarszu wojsk Bolesława na Pomorze i misji chrystianizacji w latach 1121 -1122, w czasie walk o Pomorze • Druga wersja powstania kapliczki, lub jej odbudowania głosi, że powstała jako kapliczka na pamiątkę wypraw krzyżowych, kiedy takie kapliczki stanowiły przystanki dla krzyżowców i pielgrzymów zmierzających do Ziemi Świętej (wyprawy krzyżowe organizowano w latach 1096-1270). • Trzecia wersja mówi o wystawieniu kapliczki dla upamiętnienia drogi krzyżowej Chrystusa, jako jej XI lub XII stacja. (Jezus do krzyża przybity, Jezus na krzyżu umiera). edno z podań głosi, że odległość od Kaplicy Świętego Ducha (obecne Muzeum Regionalne) do Kapliczki Jerozolimskiej wynosi tyle, ile odległość od miejsca skazania Chrystusa na śmierć przez Piłata do miejsca, gdzie Szymon z Cyreny pomógł nieść krzyż Jezusowi. • Kapliczka przez dłuższy czas znajdowała się pod opieką cechu szewskiego, który otoczenie jej wysadził leszczyną. Utrzymywał również braciszka zakonnego, który mieszkał w przyległej celi dbając o porządek i czystość kapliczki. • Z czasem utrwalił się zwyczaj odbywania pielgrzymek do kapliczki, który przetrwał do 1550 roku. W pielgrzymkach tych brali udział szczególnie Pomorzanie z okolic Cedyni, Choszczna i Mieszkowic, dla których po przyjęciu wiary luterańskiej w 1538r. brama kolegiaty myśliborskiej została zamknięta. W 1550 roku margrabia Hans von Küstrin zabronił urządzania pielgrzymek do kapliczki. • Z istnieniem kapliczki związana jest LEGENDA mówiąca, że kapliczka uchroniła Myślibórz i jego mieszkańców od różnych nieszczęść zwłaszcza w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Kapliczka była wielokrotnie odnawiana, ostatnio gruntowną renowację przeszła w 1998 roku. Krucyfiks znajdujący się w kapliczce wykonany jest z drewna lipowego polichromowany. Pod koniec 1996 roku trafił do Pracowni Dzieł Sztuki przy Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, gdzie pod kierunkiem mgr Mirosławy Kounty-Giedrys został w ciągu kilku miesięcy doprowadzony do pierwotnego stanu. Wysokość 288 cm i wysokość figury Chrystusa 190 cm sugerują, iż pierwotnym miejscem krucyfiksu był kościół, a nie kapliczka. Odrestaurowany krucyfiks stanowi perłę rzeźby późnogotyckiej na Pojezierzu Myśliborskim, od maja 1997 można go podziwiać w myśliborskim Muzeum Regionalnym.

10. Brama Pyrzycka – zdjęcia dawniej i dziś .

11. Brama Pyrzycka - opis • Średniowieczny Myślibórz posiadał trzy bramy, z których dwie się zachowały. Przez Bramę Pyrzycką wiodła najbliższa droga do Pyrzyc i Szczecina, stąd jej druga nazwa - Brama Szczecińska . • Brama Pyrzycka jest rozmiarami mniejsza od drugiej zachowanej. Jest ona wzniesiona z cegły na planie bliskim kwadratu. Na poziomie ulicy przejazd ostrołukowy. Bramę wzniesiono w XIV wieku łącznie z całością murów obronnych. Ściany ozdobione blendami, dach namiotowy czterospadowy. • Przez jakiś czas w Bramie Pyrzyckiej znajdowała się pracownia rękodzieła artystycznego.

12. Myśliborski Ośrodek Kultury - MOK • Myśliborski Ośrodek Kultury mieści się w klasztorze dominikańskim z drugiej połowy XIII w. Był to Jedyny klasztor dominikanów na terenie dawnej Nowej Marchii.  Położony  na południowym skraju miasta, składał się z kościoła klasztornego, zabudowań klasztornych otaczających prostokątny wewnętrzny dziedziniec z wirydarzem. achowany kościół klasztorny i  zachodnie skrzydło klasztoru. • KOŚCIÓŁ KLASZTORNY, 2 poł. XIII w. Gotyk.  Obecna siedziba Myśliborskiego Ośrodka Kultury. Orientowany, jednonawowy, salowy, pierwotnie 8-przęsłowy, zamknięty wielobocznie od wschodu. Murowany z cegły, z przyporami. Wieża szachulcowa od zachodu z 1738 r. Od północy dwudzielny portal z ok. 1300 r. • Myśliborski Ośrodek Kultury od wielu lat prowadzi działalność kulturalną dla miasta i gminy Myślibórz. Organizuje wiele imprez o zasięgu ogólnopolskim, regionalnym oraz lokalnym. • MOK czynny jest codziennie (oprócz niedziel) w godz.800 do 2200 (w weekendy do godz.100).Oprócz działalności wielu sekcji wspieramy również inne instytucje w organizowaniu imprez. Dysponujemy sprzętem nagłaśniającym, oświetleniowym,  sceną plenerową. Posiadamy salę widowiskową z balkonem mieszczącą 360 osób, oraz  kilka mniejszych pomieszczeń na próby i zajęcia.W Myśliborskim Ośrodku Kultury działa kawiarnia Klub Woja Myślibora, do której  serdecznie zapraszamy.  Od wielu lat Myśliborski Ośrodek Kultury wypracował  swój niepowtarzalny charakter, uznawany nie tylko w Myśliborzu, lecz również w środowiskach wojewódzkich, a także w całej Polsce.W codziennej pracy Myśliborskiego Ośrodka Kultury szczególną wagę przywiązujemy do zapewnienia optymalnych warunków dla rozwoju w naszym mieście amatorskiego ruchu artystycznego. Stąd w MOK tak duża ilość zajęć dla dzieci i młodzieży w poszczególnych sekcjach. Cyklicznie powtarzamy nabory do sekcji i prowadzimy politykę „otwartych drzwi” • Dyrektorem Myśliborskiego Ośrodka Kultury jest Dariusz SkawińskiW XIII w. kościele Klasztoru Dominikanów ma swoją siedzibę Myśliborski Ośrodek Kultury (MOK). Do głównych zadań ośrodka należą edukacja kulturalna; gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochrona i udostępnianie dóbr kultury jak również wspomaganie amatorskiego ruchu artystycznego i folkloru. W MOK-u organizuje się dużą ilość zajęć dla dzieci, młodzieży i dorosłych, udostępniane są m. in. pomieszczenia wyposażone w sprzęt muzyczny oraz sale do zajęć tanecznych. W MOK-u działają następujące sekcje i zespoły: • Klub tańca towarzyskiego "Estera" (dzieci i młodzież) • Zespół tańca nowoczesnego "ŻART" • Zespół "Septet Band" (młodzież - absolwenci szkół muzycznych) • Chór "Mezzoforte" (młodzież i dorośli) • Chór "Melodia" (dorośli) • Teatr "Exodus" (dzieci i młodzieży)

13. Myśliborski Ośrodek Kultury - zdjęcia

14. Kaplica św. Gertrudy - orientowana, niewielka kaplica gotycka z drugiej połowy XV w. Zbudowana z cegły na kamiennym cokole, ściany wzmocnione przyporami. Portal ostrołukowy, położony centralnie w szczytowej ścianie. Wewnątrz sklepienia krzyżowo-żebrowe wsparte na wspornikach. Początkowo kaplica należała do szpitala św. Gertrudy. Wewnątrz znajdował się ołtarz zawierający figurę św. Gertrudy. Rzeźba ta była kilkakrotnie restaurowana (w latach 1775-76, 1853-58, 1912). Cała kaplica przeszła gruntowny remont w latach 1912-13. W 1933 w kaplicy wystawiono trumny ze szczątkami dwóch litewskich pilotów, uczestników przelotu Nowy Jork - Kowno, którzy zginęli w katastrofie samolotowej pod Pszczelnikiem. Wydarzenia te upamiętnia współczesny pomnik znajdujący się przed kaplicą. W czasie II wojny światowej (lub wkrótce po niej) zaginęło wyposażenie kaplicy. Obecnie w kaplicy mieści się Ośrodek Edukacji Plastycznej. Kaplica św. Gertrudy

15. Wiatrak holenderski (wiatrak holender, wiatrak wieżyczkowy) – typ wiatraka charakteryzujący się nieruchomym, masywnym korpusem (zwykle murowanym, na planie koła lub wieloboku), na którym umocowana jest obracana na łożysku bryła dachowa ze śmigłami. Pozwalało to łatwiej dostosować śmigła wiatraka do kierunku wiatru. Powstanie pierwszych, pojedynczych wiatraków wieżyczkowych z ruchomą częścią dachową jest datowane na koniec XIV w. Ten typ wiatraka powstał ostatecznie w północnej Holandii. Skonstruował go w XVII w. Jan AndriaszLeeghwater. W 1750 "holendry" udoskonalone zostały przez A. Meikle. Na czapie umieścił wiatraczek po przeciwległej stronie w stosunku do dużych skrzydeł. Wiatraczek za pomocą przekładni palecznych (zębatych wykonanych z drewna) regulował samoczynnie ustawienie czapy wraz z dużymi śmigłami w stosunku do wiatru. Czapa poruszała się na żeliwnych rolkach posuwających się po żeliwnym pierścieniu umocowanym na nieruchomej części wiatraka. Szybko zaczęto je stosować w większości krajów europejskich. W XVIII w. rozpowszechniły się w Polsce, ale zyskały popularność tylko na zachodnich terytoriach Polski i nigdy nie wyparły tradycyjnych koźlaków. Wiatrak Holenderski

16. Baszta Prochowa • Jedyna zachowana baszta, dawniej w ciągu murów miejskich były trzy. Jest ona wzniesiona na planie koła, głównie z cegły. Zakończenie baszty posiada krenelaż (mur zębaty) i okrągły stożkowy hełm. W ścianach wąskie okienka strzelnicze, przez które obrońcy razili nieprzyjaciela. Wejście do baszty dawniej znajdowało się na wysokości pierwszego • piętra – dawniej wchodziło się tam z ganka murów obronnych.

17. PROJEKT WYKONALI: • Przybyła Roksana • Brzóska Michał • Werocy Marcin