270 likes | 602 Views
Prosvećeni apsolutizam. U 18.veku Evropu je zahvatio duhovni pokret, koji zovemo epohom prosvećenosti (prosvetiteljstva), koji negira tradicionalne autoritete i teološke dogme
E N D
U 18.veku Evropu je zahvatio duhovni pokret, koji zovemo epohom prosvećenosti (prosvetiteljstva), koji negira tradicionalne autoritete i teološke dogme • Prosvetiteljstvo je kao najviše vrednosti proklamovalo: slobodu čoveka, gradjansku jednakost, pravo čoveka na kritičko mišljenje a razum se smatra pokretačkom snagom • Jedan od duhovnih vodja ovog pokreta bio je Fransoa Mari Volter, francuski filozof • On je kritikovao vladarsku samovolju, feudalni poredak i dominantan uticaj crkve na duhovni i društveni život, on je verovao u savez “kraljeva i filozofa”
Primena odredjenih ideja prosvećenosti u apsolutističkoj politici dovela je do pojave prosvećenog apsolutizma • “Božansko pravo” vladara našlo se na udaru kritičkog razuma • Umesto verskog opravdanja apsolutne monarhije pojavilo se učenje da vladar svojom vladavinom treba da obezbedi blagostanje i red podanicima • Vladar više nije “božiji namesnik”, već “prvi sluga” države • Vladari prosvećenog apsolutizma su svojim reformama nastojali da ekonomski, vojno i kulturno ojačaju svoje države
Prosvećeni apsolutizam pojavio se pre svega u državama sa slabijom gradjanskom klasom, zbog čega su vladari morali da preuzmu ulogu reformatora • Prosvećeni apsolutizam bio je karakterističan za Prusku, Austriju i Rusiju
Austrija • Austrijom su kao nadvojvode vladali vladari iz dinastije Habsburga, koji su istovremeno bili i nemački carevi • Najznačajniji car bio je Karlo V, koji je naslednim putem objedinio brojne države (Austrija, južna Nemačka, Češka, Ugarska, Nizozemska, Španija, sa posedima u Americi, južna Italija, Sicilija, Sardinija)
Karlo V • Nemački car (1519-1556)
On je pred kraj vladavine podelio svoje zemlje, tako što je sinu Filipu II dao na upravu španske posede a bratu Ferdinandu I je ostavio austrijske posede i krunu Svetog rimskog carstva, tako se dinastija Habsburg podelila na špansku i austrijsku granu • Habsburzi su od kraja 17.veka počeli da šire svoje granice prema jugoistoku, na račun oslabljenog Osmanskog (turskog) carstva
Pošto Karlo VI nije imao muške potomke, on je 1713.god. izdao Pragmatičnu sankciju, kojom je omogućeno nasledjivanje prestola i po ženskoj liniji • Najznačajniji austrijski vladari 18.veka, predstavnici prosvećenog apsolutizma bili su: Marija Terezija i njen sin Josif II • Mariji Tereziji je osporeno pravo na nasledjivanje prestola, kao ženi, što je dovelo do Rata za austrijsko nasledje (1740-1748) • Dolazak Marije Terezije je Pruskoj i Francuskoj bio dobar povod da oslabe moć Austrije, dok su Mariju Tereziju podržale Engleska i Holandija, tradicionalni protivnici Francuske • Rat je završen bez ozbiljnijih promena, Marija Terezija zadržala je vlast, uz manje teritorijalne gubitke u korist Pruske
Marija Terezija • Austrijska carica 1740-1780
Marija Terezija i Josif II su podsticali privredni napredak • Sprovode centralizaciju države, nemački jezik postaje zvanični jezik • Proglašena je jednakost gradjana pred sudom • Josif II je 1781.god. doneo Patent o toleranciji, kojim je nekatolicima obezbedjena sloboda vere • Osnovno obrazovanje postalo je obavezno i za mušku i za žensku decu
Pruska • Pruska se kao država razvila iz Brandenburške grofovije, pogranične marke, osnovane na zemljištu pokorenih polapskih slovenskih plemena • Nemački prodor bio je praćen pokrštavanjem i germanizacijom polapskih Slovena • Od 1415.god. brandenburški grofovi bili su iz dinastije Hoencolerna • Istovremeno, u 13.veku tevtonci su zauzeli teritoriju baltičkih Prusa, pokorili, pokrstili i germanizovali Prusku • 1618.god. brandenburški grof je nasledstvom postao pruski vojvoda, čime je ostvareno ujedinjenje Brandenburga i Pruske, sa prestonicom u Berlinu (Potsdam)
Pruska je bila luteranska zemlja, u kojoj su glavnu reč vodili krupni zemljoposednici, junkeri, oni su činili pruski oficirski kadar • Pruska je 1701.god. postala kraljevina • U drugoj polovini 18.veka u Pruskoj je vladao Fridrih II Veliki, predstavnik prosvećenog apsolutizma • On je jačao vojsku, podsticao razvoj industrije, bio je veoma obrazovan, održavao je bliske veze sa Volterom, koji je u njemu video pravog “kralja filozofa” • U vreme njegove vladavine Pruska postaje velika sila, sa Austrijom se bori za prevlast u Nemačkoj, zajedno sa Austrijom i Rusijom, tokom druge polovine 18.veka učestvovao je u tri deobe Poljske, zahvaljujući čemu je uvećao teritoriju Pruske
Fridrih II Veliki • Pruski kralj (1740-1786)
Rusija • 1547.god. Ivan IV Grozni proglasio se za cara svih Rusa • Uporedo se razvija koncept Moskve, kao “trećeg Rima”, ruska država ostaje jedini bastion pravoslavnog hrišćanstva, na ruski dvor se prenose vizantijski rituali • Nakon njegove smrti, krajem 16.veka počeo je period unutrašnje krize, poznat kao “smutno vreme”, za vreme kojeg se Poljska meša u ruska unutrašnja pitanja
Smutno vreme okončano je 1613.god. dolaskom na vlast Mihajla Romanova, osnivača dinastije, koja će vladati Rusijom do 1917.god.
Prekretnicu u istoriji Rusije predstavlja vladavina Petra Velikog, koji je vladao početkom 18.veka • Za vreme njegove vladavine Rusija postaje velika sila • On je nastojao da dovede stručnjake iz zapadne Evrope kako bi modernizovao Rusiju
Petar Veliki • Ruski car 1682-1725
Ratujući sa Švedskom, proširio je teritoriju Rusije, nakon čega je Rusija izašla na Baltik • Vodio je više ratova i sa Turskom, ali nije uspeo da obezbedi trajni izlaz Rusije na Crno more • 1703.god. sagradio je novu prestonicu Sankt Petersburg
Jačanje Rusije nastavljeno je za vreme carice Katarine II Velike, koja je vladala u drugoj polovini 18.veka • Njena vladavina bila je inspirisana idejama prosvećenog apsolutizma, dopisivala se sa Volterom • U vreme njene vladavine sagradjen je Zimski dvorac u Sankt Petersburgu • Vodila je uspešne ratove sa Turskom, zahvaljujući čemu je Rusija dobila izlaz na Crno more, osvojila je i Krim • 1774.god. Kučuk-kajnardžijskim mirom dobila je i pravo zaštite pravoslavnih hrišćana u Turskoj • Zajedno sa Austrijom i Pruskom učestvovala je u tri podele Poljske, čime je dodatno proširila teritoriju Rusije
Katarina II Velika • Ruska carica 1762-1796 • Rodjena je kao Sofija Augusta Frederika fon Anhalt Cerbst