290 likes | 427 Views
ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΠΥΡΗΝΙΚΟΥ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ (NMR). z. ω o. m= -1/2. I=1/2. m= + 1/2. Συχνότητα Larmor : ν 0 = γH o / 2π ( ω 0 = γH o ) . H 0. H 0. H 0. H 0. M 0. M 0. M 0. H 1. M 0. =. *. t p. όταν ω≈ω 0. ΠΑΛΜΙΚΟ NMR. συντονισμός. z. z. z. z. y. θ. y. y. y.
E N D
ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΠΥΡΗΝΙΚΟΥ ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ (NMR) z ωo m= -1/2 I=1/2 m= +1/2 ΣυχνότηταLarmor : ν0 = γHo / 2π (ω0=γHo)
H0 H0 H0 H0 M0 M0 M0 H1 M0 = * tp όταν ω≈ω0 ΠΑΛΜΙΚΟNMR συντονισμός z z z z y θ y y y x x x x θ=γΗ1tp παλμός π Μtr=0 παλμός π/2 Mtr=Mo 0<θ<90 FT παλμός r.f. Mtr ΗΕΔ στο πηνίο σήμα NMR FT Δω=2/tp
Διάταξη Ολίσθησης Φάσης Γεννήτρια Παλμών Γεννήτρια Συχνοτήτων Υπολογιστής Ενισχυτής Εξόδου Διαμορφωτής Παλμών Φωρατής Μετατροπέας Αναλογικού Σήματος σε Ψηφιακό (A/D) Προενισχυτής Ενισχυτής Εισόδου Μαγνήτης Μαγνήτης probe πηνίο δείγματος
Υπεραγώγιμος μαγνήτης 3μαγνήτες 2.35 Tesla (100 MHz) 4.7 Tesla (200 MHz) 9.4 Tesla (υπό εγκατάσταση 400 MHz) 1.2 K-1000 K
Φασματική γραμμή:εκφράζει την κατανομή των συχνοτήτων συντονισμού του πυρηνικού συστήματος • Αν δεν υπάρχει ανομοιογένεια (ούτε στο υλικό ούτε στο στατικό πεδίο) ΚΑΙ οι πυρήνες δεν αλληλεπιδρούν:
Πυρηνικές Αλληλεπιδράσεις Α. ΜΑΓΝΗΤΙΚΕΣ • μεταξύ των πυρηνικών μαγνητικών ροπών: διπολική αλληλεπίδραση • των πυρηνικών μαγνητικών ροπών με τις μαγνητικές ροπές των ηλεκτρονίων: υπέρλεπτη αλληλεπίδραση, αλληλεπίδραση χημικής μετατόπισης, έμμεση αλληλεπίδραση Β. ΗΛΕΚΤΡΟΣΤΑΤΙΚΕΣ • τετραπολική:αλληλεπίδραση τετραπολικής ροπής πυρήνων (I>1/2) • με τοπικά ηλεκτρικά πεδία
S S I r I Μαγνητικές ΑλληλεπιδράσειςΗλεκτρονίου-Πυρήνα Αλληλεπίδραση με τροχιακή στροφορμή Αλληλεπίδραση επαφής Fermi Διπολική αλληλεπίδραση Υπέρλεπτη αλληλεπίδραση Ηhf = A I S
Ηλεκτροστατικές Αλληλεπιδράσεις Τετραπολική αλληλεπίδραση(I>1/2) + + ΗQ=A(3Iz2-I(I+1)) + + - - - - 11B NMR + C + -3/2 R R L -1/2 C +1/2 L +3/2
Αποτελέσματα πυρηνικών αλληλεπιδράσεων διεύρυνση φασματικών γραμμών χρονική αποκατάσταση της μαγνήτισης μηχανισμός αποκατάστασης σπιν-πλέγματος (spin-lattice relaxation)-χρόνος αποκατάστασης Τ1 μηχανισμός αποκατάστασης σπιν-σπιν (spin-spin relaxation)-χρόνος αποκατάστασης Τ2
z z z z π/2 Δω Δω π y y y y M0 M0 π/2 π ηχώ Δω Δω x x x x τ τ t=0 t=τ- t=τ+ t=2τ Ανομοιογένεια → κατανομή πυρήνων ανά συχνότητα συντονισμού g(ω) → ανομοιογενής γραμμή F(ω) = ∫g(ω΄)f(ω-ω΄)dω΄ ΗΧΩ ΤΩΝ SPIN (spin echo): αναιρεί την απώλεια συμφωνίας φάσης που οφείλεται στη στατική ανομοιογένεια
τ τ z τ τ z z y Bo y y x τ τ x x • Αποδιέγερσησπιν - σπιν Τ2 :μηδενισμός Μtr • :Μέτρηση του χρόνου Τ2 με την παλμοσειράHahn Spin -echo Μέτρηση αργών διακυμάνσεων (J(0)) M=M0exp(-2τ/T2) Μ τ
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΠΟΔΙΕΓΕΡΣΗΣ • Αποδιέγερσησπιν - πλέγματος Τ1 z z z z Bo τ τσ τσ y y y y x x x x τσ τσ τ Μ τσ τ τσ Μ0 t Τ1 Μέτρηση διακυμάνσεων γύρω απο την ωL(J(ωL))
Εφαρμογές της φασματοσκοπίας NMR στη μελέτη: • FE και AFE κρυστάλλων της οικογένειας KDP • και πρωτονικώνψευδοσπίν γυαλιών • (2) Του υπεραγωγού MgB2
Rb c Ο Η Ο ab επίπεδο Ο Η Ο As Ο Η Ο Ο Η Ο Rb a2 c a1 δομή των κρυστάλλων RbH2AsO4 ή NH4H2AsO4 μετατοπίσεις των ατόμων Rb, As και Η ως προς το κέντρο μάζας του μορίου RbH2AsO4 στη σιδηροηλεκτρική φάση ( Τ < Τc) AsO4 ή PO4 Rb ή NH4+ H ή D
ΠΗ φάση ΣΗ φάση -1/2 ↔ 1/287Rb NMR RDA
Απόσβεση της Mtr της κεντρικής μετάβασης -1/2↔1/2 του 87Rb στο RDA
-1/2 ↔ 1/287Rb NMR: Τ1 RDA D-RDA
Η θερμοκρασιακή εξάρτηση των χρόνων Τ1, Τ2, Τ1ρ Πειραματικά δεδομένα για RADA x=0.22 Θεωρητικοί υπολογισμοί : (α) Τ2() (β) Τ1(ο) (γ) Τ1ρ().
Mg B c a a MgB2 - κρυσταλλική δομή τύπου AlB2 P6/mmm
MgB2 Υπεραγωγός τύπου ΙΙ :Tc~ 39K Για Τ<Τcκαι Hc1< H < Hc2 : μικτή φάση SEM και STS εξαγωνικού πλέγματος Abrikosov (vortex lattice) στο MgB2 Εικόνες 0.05T 0.2T 0.5T
max. field min. field saddle point Πειραματική φασματική γραμμή NMR στη μικτή φάση (γκρι γραμμή) και η προσομοίωσή της (παχιά μαύρη γραμμή) ως συνέλιξη (convolution) της θεωρητικής κατανομής μαγνητικού πεδίου (διακεκομμένη γραμμή) με μια Λορεντζιανή συνάρτηση διεύρυνσης. Θεωρητική καμπύλη κατανομής του τοπικού μαγνητικού πεδίου στο εξαγωνικό πλέγμα. Στο ένθετο φαίνονται οι καμπύλες ίσης έντασης του μαγνητικού πεδίου S: saddle point, m: min. field, M: max. field
Φασματικές γραμμέςτης κεντρικής μετάβασης -1/2 1/2 11B NMR: MgB2 H0=47 kOe H0=23.5 kOe Πληροφορίες για την τεχνική του NMR: www.ims.demokritos.gr
Συμπεράσματα: • Η συνιστώσα χαμηλών συχνοτήτων απεικονίζει την κατανομή • του μαγνητικού πεδίου f(H) στη μικτή φάση του MgB2 • Για Η0=2.35 Tesla ένα ποσοστό των κόκκων παραμένει στην κανονική φάση στις χαμηλές θερμοκρασίες (T<Tc2) • Από μαγνητικές μετρήσεις Bc2c < 2.35T Bc2 14 T
Mg1-xAlxB2 0<x<0.025 T = 5K H0=47 kOe H0=23.5 kOe Η συνιστώσα της κανονικής φάσης εξαφανίζεται Οι δύο συνιστώσες συνυπάρχουν Η φασματική γραμμή της μικτής φάσης μεταβάλλεται με τη συγκέντρωση x
Mg1-xAlxB2 0x0.025 vortex state vortex state normal state MgB2 Mg0.99Al0.01B2
Φασματικές γραμμές NMR του πυρήνα 11Β σε εξωτερικό πεδίο H0=2.35 Tesla. Πολυκρυσταλλικό δείγμα MgB2 Πολυκρυσταλλικό δείγμα MgB1.98C0.02 normal state vortex state vortex state
11Β NMR Ρυθμός αποδιέγερσης σπιν πλέγματος 1/Τ1 Γρήγορη μείωση 1/Τ1 με αύξηση x έως x=0.55 Μείωση της N2p(EF) 80K T 300K Για x<0.55 ο ρυθμός 1/Τ1 καθορίζεται από την τροχιακή αλ/ση (N2p(EF)>Ns(EF)
11Β NMR Ρυθμός αποδιέγερσης σπιν πλέγματος 1/Τ1 κορυφή Hebel-Slichter συμμετρία s-τύπου η κορυφή Hebel-Slichter λιγότερο εμφανής
Εργαστήριο NMR Ινστιτούτο Επιστήμης Υλικών ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ 2004