BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

1. BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ

2. BİREYİ TANIMANIN AMACI Bireyi tanımak etkili bir öğretim, psikolojik danışma ve rehberlik için gereklidir. • 1. Bireyin kendisini tanımasına ve gerçekçi bir benlik geliştirmesine yardım etmek için, • 2. Herhangi bir konuda karar vermek için gerekli temel bilgilerin toplanması amacı ile, • 3. Yetenek ve ilgileri doğrultusunda bireyleri akademik programlara ve mesleklere yönlendirmek için,

3. BİREYİ TANIMANIN AMACI • 4.Eğitim programları için uygun olacak bireyleri ayırma ve sınıflandırmada, • 5.Bireylerin ve işin niteliklerine uygun kişileri seçmek ve yerleştirmek için, • 6.Bireyin problemlerine uygun yardım ve tedavi hizmetini kararlaştırmak ve teşhis koymak için  

4. BİREYİ TANIMANIN TEMEL İLKELERİ 1.  Temel ilke bireyin kendini tanımasına yardım etmektir. 2. Bireyi tanıma teknikleri bir araçtır; amaç haline getirilmemelidir. 3.  Sadece bir ölçme aracı, bireyi tanımak için yeterli değildir; diğer yöntemlerle destekli kullanılmalıdır. Sınav sonuçları, gözlem, görüşme vb. 4. Uygulanacak ölçme aracı, öğrencinin yaş ve eğitim durumuna uygun olmalıdır.

5. BİREYİ TANIMANIN TEMEL İLKELERİ 5. Bireylerin, hızlı değişimi sebebiyle bilgiler eskimeden değerlendirilmelidir. 6. Uygulanan test ve envanterlerin sonuçları, ilgili kişilerle paylaşılmalıdır. Özel bilgi, öğrencinin başkaları tarafından duyulduğunda rahatsızlık hissedebileceği bilgilerdir. İlgili kişilerle, etik ilkeler çerçevesinde bilgi paylaşımına dikkat edilmelidir. Eğitim hayatında çocuğa yardımcı olabilecek bilgiler başkalarıyla paylaşılabilir.

6. ÖĞRENCİLERİN TANINMASI GEREKEN YÖNLERİ • Öğrencinin  çevresi ve ilişkileri • Sağlık durumu (bedensel ve psikolojik) • Öğrencinin yetenek ve ilgileri • Öğrencinin başarısı ve sorumluluklarını yerine getirme durumu • Öğrencinin kişilik özellikleri ve benlik algısı

7. BİREYİ NASIL TANIRIZ? • Kişinin kendini anlatması istenerek • Bireyi tanıyanlara sorarak • Test ve envanter uygulayarak • Gözlem yaparak • Kişinin davranışlarına bakarak

8. SINAV DERGİSİ DERSHANELERİ REHBERLİK SERVİSİNDE KULLANILAN BTT • ÖĞRENCİ TANIMA FİŞİ • GÖRÜŞME • GÖZLEM • DERSHANE DEĞERLENDİRME ANKETİ • BAŞARISIZLIK NEDENLERİ ANKETİ • PROBLEM TARAMA LİSTESİ • ÇALIŞMA DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ • SINAV KAYGISI ÖLÇEĞİ • ABKÖ (Akademik Benlik Kavramı Ölçeği) • EV ZİYARETLERİ

9. TESTLERİN GEÇERLİĞİ ve GÜVENİRLİĞİ • Geçerlik bir testin ölçmek istediğini ölçmesidir. • Güvenirlik testin bireye her uygulanışında aynı sonuçları vermesidir. UYARILAR: • Testi uygulamadan önce öğrencilere; uygulama amacı ve onlara sağlayacağı fayda, süresi, doldururken nelere dikkat etmeleri gerektiği açıklanmalıdır. • Öğrencilere bireysel bilgilerin gizli kalacağı ve sonuçlarının sizin tarafınızdan değerlendirileceğini belirtiniz. • Testin öğrencilere uygulama süresi ve şekli sağlıksız olduğunda, öğrenciler anketi ciddiye almamakta ve samimi olarak değil rastgele işaretlemeler yapmaktadır.

10. TEST SONUÇLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER • Bireyin kendisini farklı gösterme isteği • Sınav yerindeki çevresel faktörler( ısı, ışık, gürültü, havalandırma vb.) • Bireyin testi daha önce almış olması • Testi alan kişinin, sonuçların başkaları tarafından paylaşılacağını düşünmesi • Yeteri kadar önem verilmemesi “yine mi test?”Bireyin psikolojik durumu (test aldığı zaman)

11. ÇALIŞMA DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ • Çalışma becerileri konusunda bilinçli olmak, öğrencinin başarı düzeyini ve kendine olan güvenini arttırmaktadır. • Öğrenme süresinin kısalmasındave kullanma becerilerinin gelişmesinde önemlidir. • Araştırmalar verimli çalışma becerilerine sahip olmayan öğrencilerin yüksek sınav kaygısı gösterdiklerini belirlemiştir. • Verimli ders çalışma konusunda yardım alan öğrencilerin, yardım almayan öğrencilere göre puanları yükseltmektedir.

12. ÇALIŞMA DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ A- Çalışmaya başlamak ve sürdürmek B- Bilinçli çalışmak ve öğrendiğini kullanmak C- Not tutmak ve dersi dinlemek D- Okuma alışkanlığı, hızlı ve etkili okuma E- Ödevlerin öneminin bilincinde olmak F- Okul, eğitim ve öğretmenle ilgili olumsuz düşünceler G- Sınavlara hazırlanma teknik ve taktiklerini bilmek

13. PROBLEM TARAMA TESTİ Öğrencilerin; • Sağlık - beden, • Okul - öğretmen - ders, • Aile- ev, • Toplumsal ilişkiler- sosyal uyum , • Kariyer ve mesleki gelecek, • Kendini değerlendirme- kişilik  problemlerini ortaya çıkarmak amacıyla uygulanan bir envanterdir.

14. PROBLEM TARAMA TESTİ • PTT madde, madde kontrol edilmeli ve yorumlanmalıdır. Risk grupları tespit edilip giderilebilir. • Dikkat eksikliği ve sebepleri, çalışma davranışının yetersizliği, depresyon ve psikolojik sorunlar gibi bir çok noktada ipucu verecektir. • Tüm dershanenin geneli, düzey, sınıf bazında genel sonuçlar alınmalı ve problemlere ilişkin önerilerle birlikte yönetime sonuçlar sunulmalıdır.

15. BAŞARISIZLIK NEDENLERİ ANKETİ • Öğrenciye direkt olarak başarısızlık nedenlerini sorduğunuzda, bu konuda yeterli bilinç seviyesinde olmayabileceğinden eksik bilgi alabilirsiniz. • Başarısızlık nedenlerinin kaldırılmasının yanı sıra nasıl başarılı olunacağı konusunda bilinçlendirme de oldukça önem taşımaktadır. • Başarıda hedef belirlemenin önemi büyüktür. • Tüm dershanenin geneli, düzey, sınıf bazında genel sonuçlar alınmalı yönetime sonuçlar sunulmalıdır.

16. Veliler, ergenlik döneminin öğrenci üzerindeki etkilerine yönelik aileler bilgilendirilmelidir. • Aile içindeki huzursuzlukların, öğrencinin başarısındaki olumsuz etkileri aile ile paylaşılmalıdır. • Çalışma ortamı ve öğrencinin çalışma şekli, planı hakkında aileye bilgi verilmelidir. 1-Ailesel Faktörlerden kaynaklanan problemlerle ilgili öneriler:

17. -Aileler, sağlıklı bir ergen gelişimi için çocukların kendi kararlarını vermelerine olanak sağlamalıdır. • -Aile içi kıyaslamanın yapılmamasına, kardeş kıskançlığına neden olabilecek söz ve davranışlarda bulunulmamalıdır. • -Aile çocuğun kapasitesinin üstünde bir başarı beklentisinin sınav kaygısı, özgüven sorunlarına yol açacağı konusunda bilgilendirilmelidir. • -Anne-baba sürekli ders çalışması için baskı yapmak yerine çocuğa zamanını iyi kullanmasını ve görev bilincini öğretmelidir. • -Öğrenci beklenen seviyeye çıkmadığından dolayı aile, uğradığı hayal kırıklığını çocuğa fark ettirmemelidir..

18. Okul ve Eğitimsel Faktörlerden kaynaklanan problemlerle ilgili öneriler • Öğrencinin gelişimi takip edilmeli ve olumlu gelişimde taktir; olumsuz gelişimde nedenler belirlenmeli ve tedbirler alınmalıdır. • Öğrencinin temel eksikliğinin fazla olması durumunda, bire bir ders ders alması konusu değerlendirilmelidir.

19. 3-Kişisel Faktörlerden kaynaklanan problemlerle ilgili öneriler: * Bazı derslere karşı ''başarısız olacağım'' şeklindeki önyargının ortadan kaldırılmasına yönelik, dersler öğrenci seviyesine uygun anlatılmalı; öğretmenler kendilerini öğrencilere sevdirmelidir. * Sınav heyecanının, dikkatsizlik, özel sorunların nedenlerinin tespit edilip azaltılmasına yönelik gerekli tedbirler alınmalıdır.

20. AKADEMİK BENLİK KAVRAMI ÖLÇEĞİ • Bu ölçek, öğrencinin yetenek ve ilgilerini tanımaya ve bu yolla lise türü veya mesleki eğitim alanı tercihine yardımcı olmak amacı ile geliştirilmiştir. • Ölçekte yetenek ve ilgi alanlarını yansıtan faaliyetlerin, ne kadar başarı ile ve ne derece sıklıkla yapıldığını ya da o işi yapmaktan ne derece hoşlanıldığını soran sorular bulunmaktadır. • Cevap kağıdında "Hiç bir zaman", "Ara sıra", "Sık sık" ve "Her zaman" seçenekleri bulunmaktadır. Öğrencinin, benzer seçeneği seçmesi ayırt ediciliği azaltacaktır.

21. AKADEMİK BENLİK KAVRAMI ÖLÇEĞİ • Karar verme sorumluluğu bireye aittir; birey kendini ve çevresindeki olanakları incelemeye teşvik edilmelidir. • Kişinin bir konuda doğru karar verebilmesi için, önce ne istediğini ve ne gibi kaynaklara ( yetenek , mali imkan , çevre desteği ) sahip olduğunu bilmesi gerekir. • Bir öğrenci hangi konulardan hoşlandığına ve hangi konuları kolay ve çabuk öğrenebildiğine ilişkin gerçekçi ve isabetli karar verme olasılığı artar.

22. AKADEMİK BENLİK KAVRAMI ÖLÇEĞİ Öğrencinin dört yetenek ve on bir ilgi alanı ölçülmektedir. %75 ve üzeri puan durumu dikkate alınmalıdır. Yetenekler: : • Sözel Yetenek :Sözcüklerle akıl yürütebilme, okuduğunu anlayabilme ve düşüncelerini sözcüklerle açık bir şekilde ifade edebilme. • Sayısal Yetenek : Sayılarla akıl yürütebilme, problemleri çözebilme. • Şekil-Uzay Yeteneği :Şekiller arasında benzerlikleri ve farkları görebilme, cisimlerin ve şekillerin döndürüldükleri zaman alacakları durumları göz önünde canlandırabilme. • Göz-El Koordinasyonu : Kesme, delme gibi el ve gözün işbirliği ile yapılabilecek işleri yapabilme.

23. Fen Bilimleri İlgisi : Fen bilimleri ile ilgili konuları öğrenmeye ve fen konuları üzerinde çalışmaya istekli olma. • Sosyal Bilimler İlgisi : Sosyal bilim alanı ile ilgili konuların öğrenmeye ve bu konular üzerinde çalışmaya istekli olma. • Ziraat İlgisi : Bitki veya hayvan yetiştirmekten hoşlanma. • Mekanik İlgi : Alet ve makineleri çalıştırmaktan ve onarmaktan hoşlanma. • İkna İlgisi : Duygu ve düşüncelerini başkalarına iletmekten ve onları etkilemekten hoşlanma. • Ticaret İlgisi : Mal alıp satarak kazanmaktan hoşlanma. • İş Ayrıntıları İlgisi : Bir yazının küçük ayrıntılarına dikkat etme ve hataları düzeltmekten hoşlanma.

24. Edebiyat İlgisi : Akıcı konuşabilme ve yazabilme,edebi eserleri incelemekten ve edebi eser üretmekten zevk duyma. • Yabancı Dil İlgisi : Yabancı dili öğrenmeye istekli olma ve öğrenebilme. • Güzel Sanatlar İlgisi :Resim, heykel, el sanatları ve bunun gibi sanat ürünleri üretmekten, var olan eserleri incelemekten hoşlanma. • Müzik İlgisi : Müzik dinlemekten,müzik aleti çalmaktan, müzik parçaları bestelemekten zevk duyma. • Sosyal Yardım İlgisi : Zayıf ve hasta insanlara yardım etmekten hoşlanma.

25. SINAV KAYGISI ÖLÇEĞİ • DİĞER TESTLERLE İLİŞKİLENDİRİLMELİDİR. • KAYGI YIL İÇERİSİNDE TESPİT EDİLMELİ SON ANA BIRAKILMAMALI; ALINAN TEDBİRLERİN YETERLİLİĞİ TAKİP EDİLMELİDİR.

26. ENDİŞE VE KAYGININ, BEDENSEL BELİRTİLERİ • Çarpıntı • Göğüs darlığı • Terleme • Ağızda kuruluk • Baş ağrısı • Baş dönmesi • Mide ağrıları • İstemsiz kas hareketleri

27. ENDİŞE, KAYGI VE DEPRASYON BELİRTİLERİ • Huzursuzluk • Uykuda düzensizlik • Çok yemek yeme • Sürekli durgun bir ruh hali • Genel sinirlilik durumu • Sinirsel patlamalar • Yaşamdan zevk alamama • Dikkati yoğunlaştıramama • Nedensiz ağlama nöbetleri

28. SINAV KAYGI ÖLÇEĞİNİN DEĞERLENDİRME BAŞLIKLARI • Başkalarının sizi nasıl gördüğü ile ilgili endişeler • Kendinizi nasıl gördüğünüzle ilgili endişeler • Gelecekle ilgili endişe duymak, sınavları mutluluğu ve başarısı için tek ölçü olarak görmek • Yeterince hazırlanamamakla ilgili endişeler • Bedensel tepkiler • Zihinsel tepkiler (sınava hazırlanırken veya sınav esnasında çevre ile fazlasıyla ilgilenmek, dikkat dağılması) • Genel Sınav Kaygısı (sınavlarla ilgili kendine güvenmemek, sınavlara fazla değer vermek vb.)

29. SINAV KAYGISI NEDENLERİ Sınav kaygısı olanların yanlış düşünce biçimleri: • Başarısızlıklar abartılır, başarılar küçümsenir, • Başarı durumu sürekli başkalarıyla karşılaştırılır, • Aşırı genellemeler yapılır, çabadaki artışa paralel başarıdaki gelişmeler görülmez, • Belirli düzeyde başarı zorunluluk olarak görülür(-meli, malı), • Aile ve arkadaş gruplarının beklentilerine göre başarı seviyesinin elde edilmesi gerektiği düşünülür. Mükemmeliyetçi, rekabetçi, kontrolü elinde tutmak isteyenlerin de kaygıları yüksek olur. Öncelikle zihindeki yanlış düşünceleri değiştirmelisiniz; böylelikle davranışlar da olumlu yönde değişecektir.

30. GÖRÜŞME • Görüşme,bireyi tanıma çalışmalarında en yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. • Belli bir amaçla yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin, sözel ve sözel olmayan davranış ve teknikler kullanarak yaptıkları bir etkileşim sürecidir. • Görüşmeciler görüştükleri bireylerin giyim-kuşamı, beden dili, ses tonu ve genel davranışlarını doğrudan gözleme olanağı bulur. • Bireysel görüşmeler mesleki etik kurallar dahilinde gizli tutulur. Gerektiği durumda görüşmedeki belirli kısımlar, öğretmen, veli ve yöneticilerle paylaşılır.

31. GÖRÜŞMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Bireysel psikolojik danışma görüşme başvurusunda ve sürecinde gönüllülük esastır. • Duruma ve kullanılan aracın niteliğine bağlı olarak, bazı bilgiler görüşme sırasında kaydedilebilir; bazı bilgilerin ise görüşmeden sonra yazılması gerekli olabilir. • Görüşmede ele alınacak hususlar önceden planlanmalıdır. • Görüşme sürecinde öğrenciye veya veliye, başka öğrenci örnek gösterilmemeli; kıyas yapmaktan kaçınılmalıdır. • İfade edilen hatalar, gözlem ve olaylar vb. somut durumlara dayandırılarak, aktarılmalıdır.

32. GÖRÜŞMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Bir gerekçeye dayanmayan, desteksiz cesaretlendirici sözler olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. • Sadece sorunu söyleyerek görüşme bitirilmemeli, çözüm odaklı yaklaşım sergilemeye önem vermek gereklidir. • Gerçekçi olmaya özen göstermeli ve olmayacak vaatler verilmemelidir. • Görüşmede daha çok bilgi elde edebilmek için açık uçlu sorular sorulmalıdır. • Görüşmeler öncelikle olumlu ifadelerle başlamalı, sonrasında olumsuz durum ele alınmalı ve yine olumlu bir ifade ile bitirilmelidir.

33. GÖRÜŞMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Öğrencinin sizinle sorunlarını rahatlıkla paylaşması, onu etkin dinlemeniz ve dinlerken yargılayıcı, eleştirel tutum göstermemenizle ilgili olacaktır. • Bazı çalışmaların, bireysel görüşme yerine grupla yapılması zamandan kazandıracağı gibi daha etkin sonuç almanızı da sağlayabilir. • Etkin mesleki rehberlik yapabilmek için tercih edilecek okullar ve mesleklerdeki gelişmeleri takip etmek önemlidir. .

34. GÖRÜŞMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Öğrencinin uyumsuzluk yaratan davranışları hakkında bilinçlenmesi için yardımcı olmalı ve sorunun çözümünde kendisine en uygun seçimi yapması beklenmelidir. Çözüm yolunu rehber öğretmen seçmemelidir. • Öğrencinin sorunu hakkında konuşmasını teşvik edici, etkin dinleyici, saygı ve güvene dayalı görüşme yapılmalı; sorununu anlamak için empati kurulmalıdır. • Görüşmede yorum yaparken yanlış anlamalara meydan vermemek için anlatılanlar ve öğrencinin duyguları hakkında onun ifadeleri ile kısaca özet yapılmalıdır. Doğru anlaşıldığının onayı beklenmelidir.

35. GÖRÜŞMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER • Rehber öğretmenler anlayışlılık, objektiflik, açık fikirlilik, dengelilik, sakinlik, içtenlik, kararlılık, takipçilik, iyi kalplilik özelliklerine sahip olmalıdır. • Rehber öğretmeni aşan öğrencilerin psikolojik sorunları, öğrenme problemleri, yüksek düzeyde kaygı vb. ilgili uzmana en kısa zamanda yönlendirilir. • Rehberlik servisi sadece sorun yaşayan öğrencilerle değil tüm öğrencilerle gerektiği kadar görüşme yapmaktan sorumludur. • Rehberlik servisinin başarısı, öğrencinin gelişimini düzenli ve planlı aralıklarla kontrol etmek, gerektiğin de yeni tedbirler almakla mümkün olabilir.