AŞILAR

1. AŞILAR Prof. Dr. Emre Alhan

2. Bağışıklamanın Hedefleri • Uzun vadede hastalığın dünya yüzünden silinmesi • Kısa vadede kişiler veya gruplarda hastalıkların ortaya çıkmasını önlenmesi

3. Hedef Grupları • Bebekler • Erişkinler • Çocuklar • Adölesanlar

4. 1990 Yılından İtibaren Çocuklara Önerilen 9 Aşı Uygulamasının Sonuçları (ABD)

5. Hastaların ve Ebeveynlerin Bilgilendirilmesi 1) Aşı kayıtları - Aşı üreticisi, seri no, uygulama tarihi - Aşıyı yapan sağlık görevlisinin adı, adresi - Aşı Bilgilendirme Broşürü baskı ve verilme tarihi - Uygulama yeri (İM, İV, SC, PO) - Son kullanma tarihi 2) Riskin Bildirilmesi

6. Aktif Bağışıklama • Aktif Bağışıklama: Bir insanda bir insanda gelecekte doğal olarak karşılaşılabilecek hastalık etkenlerine karşı immünolojik savunmanın geliştirilmesi • Bu immunolojik cevap ile (antitoksin, anti-invazif veya • nötralizan aktivite, v.b.) hümoral ve hücresel immünite • oluşturulur

7. Aktif Bağışıklama • Aktif Bağışıklama:Doğal enfeksiyonu taklit eden, ancak uygulandığı kişi açısından hiç risk getirmeyen ya da çok az riskli olan bir bağışıklık yanıtını oluşturmak üzere, bir mikroorganizmanın tümünün ya da bir bölümünün ya da mikroorganizmanın değiştirilmiş bir ürününün (toksoid, saflaştırılmış ya da gen mühendisliğiyle üretilen bir antijen) uygulanmasıdır.

8. Pasif Bağışıklama • Pasif Bağışıklama: Hastalık etkenine maruz kalmış kişilere, önceden hazırlanmış insan veya hayvan antikorlarının verilmesi

9. Bağışıklama • Bağışıklık oluşturan bazı maddeler bir hastalığa karşı yaşam boyu koruma sağlayabilirken bazıları kısmi koruma sağlar; bazı aşıların da düzenli olarak yeniden uygulanmasına gerek vardır.

10. Aşılar • Canlı aşılar (zayıflatılmış, atenüe) • Ölü aşılar (inaktif)

11. Bağışıklayıcı Antijenler • Aktif Bağışıklayıcı Antijenler • Süspansiyon Sıvısı - Steril sıvı - Doku kültürü sıvısı (yumurta antijenleri, v.b) • Koruyucu, stabize ediciler ve antibiyotikler • - Tiemersol; Neomycin, Streptomycin • Adjuvanlar • - Aliminyum tuzu

12. Aşıların Taşınması ve Depolanması • OPV, Kızamık, Suçiçeği ısı artışına duyarlıdır 0-4 Cº • Difteri, Tetanoz, Hib; Hepatit A, Hepatit B ve • İnfluenza dondurulmamalıdır 2-8 Cº SOĞUK ZİNCİR

13. Aşıların Taşınması ve DepolanmasındaAlınması Gereken Önlemler • Görevliler • Buzdolabı (termometre, izlem kartları, raflar) • Aşı miadları • Kontaminasyon • Prospektüs bilgilerine dikkat

14. Aşılama Yerleri • Oral (PO) • Subcutan (SC) üst uyluk anterolateral, • İntramuskuler (İM) deltoid • İntradermal (İD) ön kol volar yüz Farklı enjektörlerle farklı ekstremitelere

15. Aşılama Yerleri AŞI TİP YOL • BCG Canlı Bakteri İD, SC • DBT Toksoid ve inaktif İM • HAV İnaktif viral İM • HBV İnaktif viral İM • Hib Polisakkarid inaktif bakteri İM • İnflüenza İnaktif virüs İM • Kızamık Canlı virüs SC • KKK Canlı virüs SC • Polio (OPV) Canlı virüs Oral • Polio (IPV) İnaktif virüs SC • Tetanoz Toksoid İM • Suçiçeği Canlı virüs SC • Kuduz Canlı virüs İM, İD

16. Türkiye’de Uygulanan Aşı Takvimi (T.C. Sağlık Bakanlığı)

17. Türkiye’de Önerilen Aşı Takvimi (SB-ÇED)

18. Aşı Ürünlerinin Birbirinin Yerine Kullanılması ?

19. Çok sayıda Aşının aynı anda Yapılması ?

20. Atlanmış Aşı Uygulamaları ?

21. Kısa süre önce İmmünglobülin uygulanmış Kişiler ?

22. Aşı Güvenirliliği ve Kontrendikasyonlar ?

23. Aşı Güvenirliliği ve Kontrendikasyonlar • İstenmeyen Olaylar • Lokal Reaksiyonlar • Sistemik Reaksiyonlar • Alerjik – Anafilaktik Reaksiyonlar • Yumurta ile İlişkili antijenlere bağlı reaksiyonlar • Civa içeren aşılardan sonra bazı kişilerde görülen civa duyarlılığı, • Antibiyotiğe bağlı Reaksiyonlar • Enfeksiyon etkeni de dahil olmak üzere, aşının diğer bileşenlerine karşı olan reaksiyonlar Kontrendikasyonlar Canlı virüs aşıları immün yetmezliği olanlara ve gebelere yapılmamalıdır

24. Aşı Kontrendikasyonu ile İlgili Yanlış Düşünceler • Sağlıklı bir çocukta hafif ateşli hastalık veya ishal • Hastalıkların nekahat dönemi • Antimikrobik tedavi alıyor olmak • Prematürite • Anne veya evde temasta bulunduğu bir kişide gebelik • Kısa süre önce bir enfeksiyon hastalığına maruz kalmak • Emzirme • Özgül olmayan alerji veya akrabalarda alerji öyküsü • Neomisin ve streptomisin dışında penisilin veya diğer antibiyotiklere karşı alerji bulunması • Ailede konvülziyon öyküsü bulunması • Ailede aşıdan sonra istenmeyen olay meydana gelmesi • Malnütrisyon

25. Prematürelerin Aşılanması ?

26. İmmünsüpresyonda Aşılama ?

27. Kaçırılmış Fırsatlar ?

28. Hastane Personeli ?KızamıkKızamıkçıkKabakulakHepatit BİnfluenzaHepatit ATbc

29. BCG Aşısı • 1906 – 1919’da Calmette ve patojen bovin tipi tüberküloz basilinin virulansınıgiderdikten sonra canlı bir aşıolarak geliştirmişlerdir. • 1921 yılında BCG aşısı olarak uygulanmaya başlanmıştır.

30. BCG • DSÖ, BCG aşısını çocukluk çağı immünizasyon programının bir parçası olarak önermektedir • Aşı etkinliği %0 – 80 arasında değişir. • BCG aşısının, TB hastalığının tüm formlarından koruma yüzdesi %50 iken, miliyer TB ve menenjit TB gibi TB’un dissemine formlarından koruma yüzdesi yaklaşık %80’dir. • Aşı, basilin primer enfeksiyondan sonra hematojen yayılımını önler

31. BCG Aşısı • BCG aşısı sol deltoid adaleye 0.1ml intradermal uygulanır. • Aşı uygulanmasına 2 ayda başlanır. • Aşı etkinliği için PPD testi 8 – 12 hafta sonra değerlendirilir. • İlköğretimin 1. sınıfında 1 aşı skarı olan çocuklara 2.doz aşı yapılır. • Aşı skarı olmayan çocuklara PPD kontrolü ile aşı uygulaması yapılmalıdır. • BCG aşısına bağlı koltuk altı süpüre veya nonsüpüre lenfadenit gelişen hastalarda spesifik tedavi verilmez.

32. Difteri Aşısı • Difteri toksoidinden elde edilen bir aşıdır. • Her doz aşı standard 10 – 20 Lf (flokülasyon) difteri toksoidi (D) içerir. • Yedi yaş üzerinde ve erişkin aşılamasında 2 Lf difteri toksini (d) içeren aşı kullanılır. • 2 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. • Enfeksiyonun şiddeti yaş arttıkça azaldığından 7 yaş üzerine erişkin tipi aşı önerilir. • Hastalığı geçirenlerde immünite gelişmediğinden mutlak aşılanmalıdır. • Aşının koruyuculuğu >% 85 – <%100 arasında değişir.

33. Boğmaca Aşısı • Tam hücre aşısı (Whole cell) (wB)kimyasal olarak inaktive edilmiş tüm bakteriyel hücreden elde edilir • Boğmaca aşısının koruyuculuğu % 70 - 90‘dır • Tam hücre aşısından sonra oluşan yan etkilernedeniyle bugün bakterinin selektif immünojenik proteinlerinin pürifiye edilmesi ile asellüler boğmaca (aB) aşıları klinik kullanıma sunulmuştur

34. Tam Hücre Boğmaca Aşısısından Sonra Görülen Yan Etkiler I- Lokal yan etkiler:Eritem, endürasyon, ağrı II- Sistemik reaksiyonlar: a)Hafif ve orta derecedeki sistemik reaksiyonlar: • Aşıdan sonra ilk 12 – 24 saatte ortaya çıkan 380C’nin üzerinde ancak 40.5 0C ‘nin altındaki ateş, • Uyku hali, • Huzursuzluk, • Bulantı ve kusma, • İştahsızlık

35. b) Ağır sistemik reaksiyonlar: • Persistan ağlama (3 saatin üzerinde) ( ilk 48 saatte ortaya çıkan) • Ateş ( >40.5 0C) ( ilk 48 saatte ortaya çıkan) • Kollaps (hipotonik, hiporesponsif atak) ya da şok benzeri durum ( ilk 48 saatte ortaya çıkan) • Konvülsiyon (ilk 3 günde görülen febril, afebril konvülsiyon) • Akut ensefalopati ( aşı yapılmasını takiben ilk 7 gün içinde) c) Boğmaca aşısı için mutlak kontrendikasyonlar (wB+aB): • Anaflaktik reaksiyon ( aşının herhangibir komponentine karşı) • Aşı sonrası ilk 7 günde ortaya çıkan ensefalopati

36. Boğmaca Aşısı • Ağır sistemik reaksiyonlar tam hücre aşıları için mutlak kontrendikasyondur. Bu durumlarda asellüler aşılar dikkatli olarak kullanılmalıdır • Boğmaca aşısı için mutlak kontrendikasyon varsa yada nörolojik rahatsızlığı olan ve konvülsiyon geçiren çocuklar için DT aşısı kullanılır

37. Tetanoz Aşısı • Tetanoz toksoidi tetanospazminin formaldehit ile muamele edilmesi ile oluşur • Standart tetanoz aşısı 10 Lf ünitesi olarak belirlenir. • Aşı standart olarak doz başına 0.5 ml olarak IM yapılır. • Aşılama 2. ayda başlar. Son dozdan sonra her 10 yılda bir tekrarlanır • Aşının koruyuculuğu %95’dir • Tetanoz enfeksiyonu geçirenler hemen aşılama programına alınmalıdır

38. Tetanoz Aşısına Karşı Oluşan Reaksiyonlar • Minör ve lokal reaksiyonlar • eritem, • endurasyon, • hassasiyet • Nadir görülenler • jeneralize ürtiker, • anaflaksi, • nörolojik komplikasyonlar, • periferik nöropati

39. Yaralanmalarda Tetanoz Aşısı ve Tetanoz İmmünglobulin uygulaması: Daha Önceden YapılmışTetanoz AşısıTemiz Küçük YaraDiğer Yaralanmalar SayıSon dozdan sonra geçen yılTetanoz aşısıTIGTetanoz aşısıTIG 3< 5 -- - - ≥35 – 10 - - + - ≥3> 10 + - + - ≤2 - + - + + ? + - + + TIG: tetanoz hiperimmunglobulin Diğer yaralanmalar: Kir, dışkı, toprak ve tükrükle kontamine, delinme, kopma tipi yarala, mermi, ezilme, yanma ve donmayla ortaya çıkan yaralar

40. Poliomiyelit Aşıları • Oral canlı atenüe (zayıflatılmış) polio aşısı (OPV), Polio virus serotip I, II, III’ü kapsayan trivalan bir aşıdır • Aşının avantajları: • ucuz olması, uygulama kolaylığı, aşı virusunun aynı tuvaleti kullanan kişilere bulaşması ve intestinal enfeksiyonu önlemesi, mukozal bağışıklığı uyarır • Aşının dezavantajları: • ilk aşılamalarda daha yüksek oranda ve 750. 000 dozda bir görülen paralitik hastalık • Aşının yukardaki dezavantajı nedeniyle inaktif polio virus (IPV) aşısı klinik kullanıma sunulmuştur

41. Poliomiyelit Aşıları • IPV uygulaması: • yetişkinlere, • immünyetmezliği olanlara, • aynı evde immünyetmezlikli bir hastası bulunan kişilere • OPV’de aşılamaya 2.ayda başlanır. • Ardışık şema uygulanacaksa 2. ve 4.aylarda IPV, 12-18 aylar ve 4-6 yaşta OPV uygulanır. • Aşının koruyuculuğu % 95’dir.

42. KIZAMIK-KIZAMIKÇIK-KABAKULAKAŞISI

43. Kızamık - Komplikasyonlar • % • İshal 8 • Otitis Media 7 • Pnömoni 6 • Ensefalit 0.1 • Ölüm 0.2 • Hospitalizasyon 18 • SSPE 5-10 / milyon vaka

44. Yaş Gruplarına Göre Komplikasyonların Dağılımı

46. Kızamık Aşısı • İçerik Canlı virüs aşısı • Etkinlik %95 (%90-98) • Koruyuculuk Yaşam boyu • Aşı şeması 2 doz

48. Kızamık Aşısına Cevapsızlık • Aşılananların %2-5’i 1. doza cevap vermez • (Primer Aşı Yanıtsızlığı) • Nedenleri; maternal antikorlar, soğuk zincir, aşı • kayıtları, vb. • 1. Doza cevap vermeyenlerin büyük bir çoğunluğu 2. doza cevap verir.

49. Kızamık (MMR) Aşısı Endikasyonları • 9. ay (Gelişmekte olan ülkeler) • > 12 ay olan tüm çocuklar • Duyarlı olan tüm olan adölesanlar ve erişkinler

50. Kızamık- Kızamıkçık-Kabakulak Aşısı • Kızamık aşısı için önerilen en düşük yaş; >12 ay • 12. aydan önce yapılmış olan kızamık içeren aşılar 1. doz • olarak kabul edilmemelidir • 9. ayda aşılanan çocuklar 12. Aydan sonra tekrar • aşılanmalıdırlar