ÖFKE YÖNETİMİ

1. ÖFKE YÖNETİMİ

2. Öfke • Öfke: aşırı kızgınlık duygusudur. • Öfke gerekli bir duygudur. • Öfke duygusunun yaşanma biçimi onu iyi veya kötü kılar.

3. Öfkeyi Ortaya Çıkaranlar • Dış uyaranlar • İç uyaranlar • İç + Dış uyaranlar

4. Dış Uyaranlar • Engellenme • Alan darlığı • Birisinin bizi duygusal olarak zedelemesi (aşağılama vs.) • Aceleye getirme (sıkışma)

5. İç Uyaranlar • Kaygı (öfkeye dönüşür) • Kendine kızgınlık (iç barışıklığın olmaması)

6. İç + Dış Uyaranlar • Yetersizliğimizi hissettiren davranışlar (Birisinin aracılığıyla ortaya çıkan iç tepkilerdir, benlik saygımızın düşüklüğünün farkına varma)

7. Öfke • Geçmiş yaşantılarımızın etkisi • Öfke işimizi kolay hallettirir • Bazı insanlar öfkesinin nedenini bilemez. • Öfke savunma mekanizması değil, saldırı mekanizmasıdır ?

8. Çatışma Kaynağı Sınırlı kaynaklar (zaman, para, mal) Farklı değerler (inançlar, tutumlar) Karşılanmamış temel gereksinimler -Ait olma -Güç -Özgürlük -Eğlenme Çatışma Çatışmaya gösterilen tepkiler Kaçma Kavga Problem Çözme -Çekilme -İnkar -Görmezlikten gelme -Tehdit -Saldırı -Öfke -Anlayış -Saygı -Çözüm Kaybet-Kaybet Kaybet-Kazan Kaybet-Kaybet Kazan-Kaybet Kazan-Kazan

9. Öfke • Durumluk (anlık) öfke • Sürekli öfke (çatık kaşlı, surat asık)

10. Sürekli Öfke • Güçlülüğü temsil eden bir pekişme mi? • Kişilik bozukluğu mu? (Antisosyal kişilik bozukluğu vs.) • İncinmekten çok incitmeyi tercih mi? • Sürekli öfkeli kişiye durumunu fark ettirmeye çalışmak önemli

11. Durumluk Öfke • Olaya bağımlıdır. • “Ben öfkeliyim” derseniz kontrol etmek kolay olur. • Kontrol edemediğimiz öfke veya öfkenin gösteriş tarzı sonradan bizi utandırabilir. • Öfke çaresizliğin sonucu olabilir.

12. Yorgunluk Açlık Kaygı Sıkışmışlık Olaylara tahammülümüzü azaltır. Tahammül Düzeyini Azaltanlar

13. Öfke Nedenleri • Kayıplar (organ, maddi, yakın vs.). • Engellenme • Emir ve yaptırımlara boyun eğmek zorunda kalmak • Benlik saygısının düştüğünü algılama • Reddedilme • Hata yapma korkusu • Varsayımsal (algılamaya bağlı) veya gerçek tehditlere maruz kalma

14. Öfke ve Agresyonda • Empati Eksikliği • Düşük tahammül düzeyleri • Problem Çözme Becerilerinde Yetersizlik • Sosyal Becerileri Kullanmama • Bu duyguların iş halledebilirliği ve tatlılığı

15. Şiddeti model almada • Medyadan şiddeti örnek alma (TV vs.) • Şiddet içeren oyunlar (Bilgisayar oyunları dahil) • Anne-babadan model alınan şiddet • Toplumdan model alınan şiddet

16. Şiddeti model almada • Çocuğa sınır koymama • Şiddeti pekiştirme (sınır koymama, geri bildirimde bulunmama)

17. Konuşma Dili Beden Dili

18. Konuşma Dili Beden Dili

19. Temel Gereksinimler 1)Ait olma 2)Güç elde etme 3)Özgür olma 4)Eğlence BİREY KALİTE (İÇ DÜNYA) DIŞ DÜNYA GERÇEKLİK TOPLAM DAVRANIŞ -Davranış -Düşünce -Duygu -Fizyoloji SORUMLULUK

20. Düşünce • Bilişsel görüşe göre; duygu ve davranışların temelinde yatan düşüncelerdir. Düşünceler o kadar hızlı geçer ki, bir şeyi kendimizi yaparken buluruz. Bu otomatik davranış halini alır. • Katı ve irrasyonel düşünceye (siyah-beyaz, genelleme, meli-malı) sahip kişi çabuk öfkelenir.

21. Öfke Nasıl Sergilenir? • Öfke dışa yönelir: bu saldırganlık tarzında olabilir (fiziksel, sözel, emosyonel, pasif saldırganlık, küskünlük vs.) • Öfke içe yönelir: somatik belirtiler, psişik belirtiler, özkıyım vs. • Kontrollü şekilde yaşanır.

22. Öfke • Öfke güvenli yere yönelir. • Öfke kinci bir duygudur. • Öfkenin ifade ediliş tarzı bireysel farklılıklar gösterir. • Öfkenin ifade ediliş tarzı cinsiyetlerde farklılıklar gösterir.

23. Öfkenin Sergilenişi • Öfkenin sergilenişinde sorumlu davranış önemlidir. • Hakkını ararken haksızlık yapma veya başkalarını rahatsız etme yaygın bir davranıştır.

24. Saldırganlık X Şiddet • Saldırganlık (agresyon), şiddet (violence), vandalizm • Agresyonu biyolojik temelli bir davranış, şiddet ise sosyal temelli olarak yorumlanır.

25. Saldırganlık • Agresyon, biyolojik davranış olarak, bütün hayvanlar aleminde doğal olarak gözlenir; adaptif ve amaca yöneliktir, her zaman negatif olması gerekmez, bazen hak arayıcı ve faydalıdır, bireyin ve türlerin yaşaması için gereklidir ve her zaman self-kontrol’un sınırları altındadır.

26. Şiddet • Biyolojik değişiklik olarak düşünülmekte, insanlara özgüdür, malign, patolojik ve yıkıcı, sonuçları üretici değildir. Şiddet, her zaman kontrol edilmeli ve yerine alternatif davranışlar koyulmalıdır. Archer, şiddetin yalnızca zarar vermeye dayalı agresif davranışlar olduğunu belirtmektedir.

27. Saldırganlık X Şiddet • Aslında agresyon ve şiddet biribirinin devamı (continuum) fakat nicelik farklılığı gösterdiğidir. Şiddet; aşırı, zarar verici agresyon olarak derecelenir, geniş anlamda “gücün istismar ve adil olmayan tarzda kullanımı” yani “hipertrofik agresyon” dur.

28. Saldırganlık Tipleri • Agresyonla ilgili davranışlar overt (açık) yani diğer insanlarla veya çevreyle direkt yüzyüze olabilir (fiziksel saldırı, öfke patlamaları vs.). veya aksine agresyonla ilişkili davranışlar covert (kapalı) veya görüntüden uzak olabilir (dolandırıcılık, yalan söyleme, Vandalizm, marketten kapkaç gibi).

29. Saldırganlık Düzeyi • Agresyonla ilişkili davranışlar belli bir eşiğin üzerine çıktığında davranım bozukluğu, karşı gelme bozukluğu gibi psikiyatrik tanılar alırlar.

30. Çocuk ve Ergenlerde Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri Bireysel Faktörler Eğer çocuk ve ergen, • Erkek • 15-19 yaşları arasında • Yoksul • Irk veya azınlıklarda • Şiddet uygulayan bir ailenin üyesi • Çete veya öfke grupları (Klu Klan gibi) üyesi • Ciddi suç davranışına katılma • Evden kaçma • Evsiz • Alkol ve/veya illegal ilaçlar kullanma

31. Çocuk ve Ergenlerde Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri Bireysel Faktörler (Devam) Eğer çocuk ve ergende, • Erken çocuklukta agresif davranış öyküsü • Komorbid psikiyatrik tanı Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu Davranım bozukluğu • Düşük IQ düzeyi • Zayıf okul başarısı • Öğrenme güçlüğü • Fiziksel veya cinsel taciz öyküsü • Şiddet gösteren arkadaşlar • Suç işleyen arkadaş çevresi • Silaha ulaşma kolaylığı

32. Çocuk ve Ergenlerde Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri Ailesel faktörler Eğer çocuk ve ergende, • Antisosyal anne-baba • Fiziksel agresif ebeveyn • Katı-cezalandırıcı disiplin metotları kullanma • Ebeveyn tarafından zayıf denetim • Erken yaşlarda tek ebeveynli yaşam • Düşük sosyoekonomik düzey • Ebeveynin alkol veya diğer maddeleri kötüye kullanımı • Evsizlik durumu

33. Çocuk ve Ergenlerde Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri Ailesel faktörler (devam) Eğer çocuk ve ergende, • Erken çocuklukta ebeveyn çatışması • Anne-babaya düşük bağlanma • Erken yaşta anne-baba ayrılığı veya boşanma • Aile bağlarının zayıflığı

34. Çocuk ve Ergenlerde Şiddet Davranışı İçin Risk Faktörleri Çevresel veya Kültürel Faktörler • Eğer ergen, • Şehirde yaşama • Çok yoksullara hizmet veren şehirdeki kalabalık okul Sosyal, politik ve Kültürel faktörler • Eğer ergen aşağıdaki bir bölgede yaşıyorsa, • Yetersiz gelir düzeyi • Şehirleşmede hızlı nüfus değişiklikleri • Çatışmaları çözmede kültürün şiddet içermeyen çözümler önermemesi

35. Kabadayılık Kabadayılık (bullying) 3 ana tipi var 1) Fiziksel agresyon; sıklıkla erkek çocuklardır; vurma, tükürme, ittirme, kurbanın eşyalarını alma, kurbanı yalnızken sıkıştırma vb. 2) Sözel taciz: kabadayılığın sıklıkla öncüsüdür. Sözel sataşma, kızdırma, lakap takma, tehdit etme vb.) 3) Psikolojik manüplasyon: büyük olasılıkla kızlarda gözlenir. Birisi hakkında söylenti-şaia çıkarma, diğerleriyle ilişkisini bozma, sosyal dışlama, şantaj yapma, gözdağı verme, sindirme. Kabadayılar genellikle korumasız ve güçsüzleri hedef olarak seçerler.

36. Model Alma • Çocuklarınız sorun karşısında sizin çözüm tarzınızı izler ve model alırlar. Siz onunla sorun yaşadığınızda ve çözüm olarak şiddet ve fiziksel cezalandırma uyguladığınızda, o da sorun yaşadığında çözümü şiddette arayacaktır.