330 likes | 881 Views
PSİKOPATOLOJİ-2. Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı. Ruh Sağlığı Bileşenleri. Çevresel Etkenler. İlişkisel yaşantılar. Beyin/Zihin. Geneti k ve nörobiyoloji. Davranış. Ruh Sağlığı. Gen - Çevre Etkileşimi.
E N D
PSİKOPATOLOJİ-2 Prof Dr Süheyla Ünal İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı
Ruh Sağlığı Bileşenleri Çevresel Etkenler İlişkisel yaşantılar Beyin/Zihin Genetik ve nörobiyoloji Davranış Ruh Sağlığı
Gen - Çevre Etkileşimi Kimyasal maruziyet Ruhsal hastalık Enfeksiyon Doğum defektleri Gen Ekspresyonu Sosyal Çevre Davranış gelişimi Fizik çevre Bakım Beslenme Büyüme Tıbbi bakım Üreme
Gen-Çevre Etkileşimi replication & chromatin assembly chromatin modifications • Yaşamı sürdürmek ve gelişmek için de çevresel uyaranlara uygun tepki göstermeyi gerektirir • epigenetik mekanizmalar • Türün devamı için DNA gereklidir • genetik yapı
4P modeli Precipitating Protective Perpetuating Predisposing
4P • Predispozan: (Yatkınlaştırıcı) genetik özellikler, doğum öncesi, doğum sonrası etkenler • Precipitating: (Tetikleyici)belirtilerin başlamasına yol açan etkenler • Perpetuating: (Sürdürücü) Hastalığı devam ettirici faktörler • Protective: (Koruyucu)Hastalıktan koruyucu etkenler
Gelişim öyküsü • Her canlının çevreye uyumu özeldir • Erken çevresel yaşantılar korteksin gelişimini, nöral aktiviteyi ve organizasyonunu işlevsel ve yapısal olarak etkiler • Ruhsal hastalıkların birçoğu çevreye uyumsal bir yanıt olarak gelişir
Normal gelişim • Normal gelişim çevre uyaranlarının varlığını gerektirir • Genomun plastisitesi ve yeniden düzenlenebilir olması, çevresel uyaranlara uyum göstermeyi sağlamaktadır • Genetik etkinlik, yapısal olgunlaşma ve işlev arasında (DNA-RNA-Protein) iki yönlü bir ilişki bulunmaktadır • Genetik yapı bireyin davranışlarını ve yaşantılarını etkiler, bireyin yaşantıları da gen ifadesini etkiler
Gürültülü gelişim • Gelişim sırasındaki randomize olaylar fenotipte varyasyonlara neden olur • Geribildirim sistemleri bu sapmaları belirli sınırlarda tutmaya çalışır
Hastalık gelişim süreci • Ancak sapmalar normal sınırı aştığında patolojik görünümler ortaya çıkmaya başlar.
“Uyumlandırılmış fenotip” Barker Hipotezi Hastalıkların fötal kökeni Olumsuz intrauterin olaylar, doğum sonrasında yapısal/işlevsel/homeostatik programlarda kalıcı etki gösterir • Fetusun daha çok yaşama şansı • Yetişkin hastalıklarında artmış risk Bagby SP
Hastalığa yatkınlaştırıcı genler • 5-HT taşıyıcı genotipi • COMT genotipi
Toksik etkenler • Göbek kordonu kanında 287 kimyasal maddeden 217’si nörotoksik etkiye sahiptir 208’i hayvan testlerinde doğum defektlerine ve anormal gelişime yol açmıştır
Doğum öncesi stres modeli Newsweek September 27, 1999
Doğum sırası ve sonrası etkiler • Doğum komplikasyonları • Perinatal beyin hasarı • Doğum sonrası etkiler • Anne-bebek ilişkisi • Erken dönem travmatik yaşantılar Yetişkin depresyonunda yapılan bir çalışmada çocuklukta kötü davranılmış kişilerin 5-HTT’sinde “s” alleli saptanmıştır (Caspi ve ark 2003)
Ergenlik dönemi • Gonadal/adrenal hormonlar, beyin gelişimini ilgilendiren genlerin ekspresse olmasını tetikler • Ergenlikte budanma %75 orana kadar artar • Ergenlikte budanma ve hormonal etkilerle prefrontal korteksin etkinliği zayıflar
Stresli Yaşam Olayları • Stresli yaşam olayları, sürekli olarak yüksek dozda stres hormonlarının salınmasını sağlayarak organizmanın direncini azaltır • The Dexamethasone Suppression Test and Suicide Prediction • William Coryell, M.D., and Michael Schlesser, M.D.
Hormonal etkenler • Hipotiroidi, hipertiroidi • Cushing, Addison hastalığı • Feokromastoma • Premenstrüel dönem • Doğum sonrası
Madde kullanımı • Madde toksisitesi • Madde yoksunluğu
Kronik hastalıklar • Kanser • Enfeksiyonlar • Endokrin hastalıklar • Metabolik durumlar • Böbrek yetmezliği • Otoimmun hastalıklar • Nörolojik hastalıklar
Toksik ajanlara maruziyet • Madde kullanımı:Nörotoksik etkisi nedeniyle • Mesleki maruziyetler: Toluene, benzen vs
Koruyucu etkenler • Sosyal destek • İlaçlar • Hastalığın tedavisi • Nöroprotektif etki • Epigenetik etki • Psikoterapi • Yeni sinaptik bağlantılar
KAYNAKLAR • Caspi A, Sugden K, Moffitt TE, Taylor A, Craig IW, Harrington H, McClay J, Mill J, Martin J, Braithwaite A, Poulton R. Influence of life stress on depression: moderation by a polymorphism in the 5-HTT gene. Science. Vol 301, 18 July 2003, 386-389.