Švedska

1. Švedska Politički sistem

2. Istorijski pregled • Pretkonstitucionalna faza: • do 1718. godine • Kraljevstvo i nekoliko vodećih porodica koje su se smjenjivale • Krajem XIII vijeka kralj se bira, • Hrišćanstvo kao “kulturna” revolucija, • Reogranizacija iz plemenskog u centralizovano društvo • XIV maloljetni Magnus Erikson i Magna Carta... • Parlament i 4 staleža: plemstvo, sveštenstvo, građani i farmeri • 1634 prvi pisani Ustav – prvi ustav na svijetu • 65 članova i struktura vlasti • Primjena u slučaju maloljetstva monarha i kad nije bila apsolutna monarhija,

3. Istorijski pregled • Konstitucionalna faza: • XVIII i XIX vijek, • Posle smrti Karla XII, 1719. • Savjet, parlament • Mogućnost da se preglasa kralj • Instrument vlade, Akt o parlamentu i Akt o slobodi štampe, • Skupština staleža i obavezna zasjedanja na 3 godine, • Preteče partija, šeširi (FRA) i kape (UK) • Kraljeva 2 glasa u Senatu uz obavezu da poštuje odluku većine. • “Njegovo veličanstvo, kaže se u čl. 14 Ustava od 2. maja 1720. uvek bira partiju za koju najveći broj senatora izvjavljuje da je najpovoljnija, jer po svemu sudeći izgleda najbolja, i to s toliko više razloga što ukoliko dođe do kakve pogubne posljedice, takve odluke senatori koji su je prouzrokovali svojim pogrešnim savetom biće odgovorni pred staležima” • Parlamentarni ombudsman • Kralj Gustav i novi Ustav 1772 – apsolutna monarhija

4. Istorijski pregled • Demokratsko-konstitucionalna faza: • 1809. godine Novi ustav • Balans između kralja i izabranih organa vlasti • Ustavna monarhija, šef izvršne vlasti – kralj • Zakon o siromašnima • Dvodomni parlament umjesto sistema staleža • Pravo glasa 1909. i 1921. • Osnivaju se prve partije

5. Aktuelni ustav • 1975. godine usvojen • Instrument vlade • Zakon o nasleđivanju • Zakon o slobodi štampe • Osnovni zakon o slobodi izražavanja

6. Država blagostanja • Kriza tridesetih i dva odgovora: • Radikalni (nacionalizacija) • Tržište uz sigurnosne mreže i korporativizam • Principi: • Socijalne usluge moraju biti univerzalne, • Svi moraju imati minimalan nivo socijalne sigurnosti, • Progresivni porez na prihod • Redistribucija • Politika pune zaposlenosti • Saglasnost političkih elita • Tage Erlandor i Ulof Palme • Korporativizam i dogovaranje

7. Kriza države blagostanja • Globalizacija i propast socijalizma, • Opadanje rasta GDP-a, • Desne vlade • Promjena politike unutar SDP-a • Povećanje troškova javnog sektora • Ekonomske i naftne krize • Radnički zakoni Ulofa Palmea

8. Politički sistem • Unitarna država • Nacionalni nivo • 24 regiona • Lokalni nivo • Parlamentarna monarhija • Visoka podrška monarhiji

9. Zakonodavna grana vlasti • Jednodomni parlament (od 1971.) • 349 poslanika • 4 godine mandat • Pravni okvir: Instrument vlade • Poslanici raspoređeni po izbornim jedinicama, a ne partijama, • Otvorene sjednice • Parlamentarne funkcije

10. Zakonodavna grana vlasti • Princip pretpostavljenog povjerenja • Nepovjerenje mora podržati apsolutna većina poslanika (175) • Predsjednik parlamenta ima pravo da 4 puta predlaže premijera – parlament principom prepostavljenog povjerenja odlučuje. • Nakon narednih izbora ovo će da se promijeni!

11. Izborni sistem • Jedan poslanik na 25.000 birača • Proporcionalni sa mogućim preferencijalnim glasanjem unutar liste • Sent Lagieva metoda za 310 mjesta (29 izbornih jedinica) • Količnik podjelom sa 1.4, 3, 5, 7.... • Favorizacija srednjih partija, ali i dalje bitne velike • At large jos 39 kompenzacionih mjesta • 4% cenzus

12. Izvršna vlast • Kabinet – 20 ministara • Preko trećine žene • Nespojivost funkcija • Kolektivna odgovornost • Ministre postavlja premijer

13. Sudski sistem • Sudovi distrikata • Apelacioni sud • Vrhovni sud • Ne procjenjuje ustavnost akata • Ustavnost radnji nadležnih organa

14. Ombudsman • Od 1766. godine • Bira parlament na 4 godine • Ombudsman za: • Potrošače • Jednake mogućnosti • Protv etničke diskriminacije i • Ombudsman za djecu

15. Referendumi • Konsultativni • Za promjenu ustava

16. Političke partije • Tip partijskog sistema? • Socijaldemokratska partija • Lijeva (Komunistička) partija • Zelena partija • Partija centra • Hrišćansko demokratska • Liberalna partija • Umjerena (aktuelni premijer – Fredrik Rainfelt)