Metadata ve Kütüphanelerde Kullanılması

1. Metadata ve Kütüphanelerde Kullanılması Canan Ergün Koç Universitesi Suna Kıraç Kütüphanesi

2. Metadata ve Kütüphanelerde Kullanılması İçerik : • Metadata Tanımı Türleri Metadata Nerde ve Hangi Formatta Saklanır? Metadata uygulanırken Çeşitli Standartlar • Dublin Core ve Öğeleri Dublin Core Niteleyici Şemaları Metadata Oluşturma Programları Örnekler Sonuç

3. Metadata Tanımı • Bir dokumanın içeriği hakkında bilgi • Fiziksel yada elektronik bir nesne yada kaynak hakkında tanıtımsal bilgi verir. • Metadata, bir bilgi kaynağını tanımlayan, açıklayan, yerini belirten yada yönetimini kolaylaştıran bilgidir. • Sayısal yada sayısal olmayan her tür nesneye uygulanabilen her tür resmi kaynak tanımlama tablosudur.

4. Metadata Türleri • Tanıtımsal Metadata • Yönetimsel Metadata • Yapısal Metadata

5. Metadata Metadata Nerde ve Hangi Formatta Saklanır? • Metadata Nerde Saklanır? • Metadata formun yada nesnenin içinde saklanabilir. • Nesneden ayrı olarakta bir dosyadada saklanabilir. • Bir veritabanında saklanabilir. • Hangi Formatta Saklanır? • <META> tagları arasında verilebilir. • Resource Description Framework (RDF) yapısı içinde verilebilirler. • Tablo veya tablolardaki alanlara bölünmüş bilginin bir veri tabanı kullanılarak saklanması

6. Metadata Metadata uygulanırken • Metadata uygulanırken dikkat edilmesi gereken hususlar : • Dokümanların nasıl tanımlanmak istendiğinin belirlenmesi, • Dokümanlar aranacağında hangi alanlar gerekli olacak, • Hangi doküman özellikleri sizin için önemli, • Yukarıdaki koşullar doğrultusunda metadata tablosununoluşturulması, • Tablonun örgütte kullanılan tüm materyalleri kapsaması,

7. Metadata Çeşitli Standartlar • EAD (Encoded Archival Description)--Arşivler için • GILS (Government Information Locator Service) -- Hükümet Yayınları için • VRA (Visual Resources Association)-- Görsel Kaynaklar için • ONIX (Online Information Exchange)- Çevirim-içi Bilgi Değişimi • TEI (Text Encoded Initiative)-- Metinler için • FGDC (Federal Geographic Commitee’s Content Standart for Digital Geospatial Metadata)-- Coğrafik Veriler için • RDF (Resource Description Framework) – Kaynak Tanımlama Çatısı • Dublin Core-- Her tür kaynak için

8. Metadata Dublin Core ve Öğeleri Dublin Core elektronik kaynakların bulunmasını sağlamak için 15 metadata öğesinden oluşan bir kümedir. • Yaratan/ Yazar • Yapıt adı • Yayınlayan Entellektüel • Konu/anahtar kelimeler • Katkıda bulunanlar • Tanım • Haklar ve yönetimi İçerik • Kaynak • Tip • Tarih • İlişki • Dil Yapısal • Kapsam • Format • Tanımlayan/Tanımlayıcı

9. Metadata Dublin Core ve Öğeleri DC metadata öğelerinin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz : • Kaynağın doğasına uygunluk • Genişletilebilirlik • Sözdizimi bağımsızlığı • İsteğe bağlı kullanılabilir olmaları • Tekrarlanabilir olmaları • Uyarlanabilir/ değiştirlebilir olmaları

10. Metadata Dublin Core Öğeleri • Yapıt adı <meta name="DC.title" content="Crime and Punishment"> <meta name="DC.title" lang="es" content="La Mesa Verde y la Silla Roja"> <meta name="DC.title" lang="de" content="Das Wohltemperierte Klavier, Teil I"> • Konu ve anahtar kelimeler <meta name="DC.subject" scheme="LCSH" content="Vietnamese Conflict, 1961-1975"> <meta name="DC.subject" scheme="MESH" content="Myocardial Infarction; Pericardial Effusion"> • Tanım <meta name="DC.description.tableOfContents" content="Honey; Find my baby; Porcelain; Why does my heart feel so bad?; South side; Rushing; Bodyrock; Natural blues; Machete; 7; Run on; Down slow; If things were perfect; Everloving; Inside; Guitar flute & string; The sky is broken; My weakness">

11. Metadata Dublin Core Öğeleri • Kaynak • Tip <meta name="DC.type" content="Web home page"> <meta name="DC.type" lang="en" content="event; periodic"> • İlişki <meta name="DC.relation" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/draft9.4"> <meta name="DC.relation.hasVersion" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/draft9.5"> <meta name="DC.relation.references" scheme="URI" content="urn:isbn:1-56592-149-6"> <meta name="DC.relation.hasFormat" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/cd145.pdf">

12. Metadata Dublin Core Öğeleri • Kapsam <meta name="DC.coverage" content="US civil war era; 1861-1865"> <meta name="DC.coverage" content="Columbus, Ohio, USA; Lat: 39 57 N Long: 082 59 W"> <meta name="DC.coverage.spatial" content="Columbus, Ohio, USA; Lat: 39 57 N Long: 082 59 W"> <meta name="DC.coverage.temporal" scheme="W3CDTF" content="1945"> • Yaratan/ Yazar <meta name="DC.creator" lang="fr" content="Platon"> <meta name="DC.creator" content="Shelley, Percy Bysshe"> <meta name="DC.creator" content="van Gogh, Vincent"> • Yayınlayan

13. Metadata Dublin Core Öğeleri • Katkıda bulunanlar • Haklar ve yönetimi • Tarih <meta name="DC.coverage.temporal" scheme="Period" content="start=1929; end=1939; name=The Great Depression"> <meta name="DC.date.valid" scheme="Period" content="start=2000-01-26; end=2000-02-20; scheme=W3CDTF; name=Perth International Arts Festival 2000">

14. Metadata • Dublin Core Öğeleri Dublin Core Öğeleri • Dil <meta name="DC.language" scheme="RFC1766" content="en-GB"> <meta name="DC.language" scheme="RFC1766" content="es"> <meta name="DC.language" scheme="ISO639-2" content="eng"> • Format <meta name="DC.format" content="watercolor; 23 cm x 31 cm"> • Tanımlayan/Tanımlayıcı

15. Metadata Dublin Core Niteleyici Şemaları • Kodlama şemaları Konu şeması olarak LCSH (Library of Congress Subject Headings), Tıpda konu şeması olarak MeSH (Medical Subject Headings) Sınıflama şeması olarak DDC (Dewey Decimal Classification) yad LC Class. • Öğe iyileştirme şemaları Özel tanımlamalar eklemek için kullanılır.

16. Metadata Metadata Oluşturma Programları • Yaratıcılar Tag Gen http://www.hisoftware.com/downloads/toffice.exe DC-dot http://www.ukoln.ac.uk/metadata/dcdot/ Medical Metadata Creator http://medir.ohsu.edu/bicc-informatics/ebm/latest.htm MetaPacker JITIBuilder Metadata Harvesting Protocol

17. Metadata Metadata Oluşturma Programları • Editörler Nordic Web Project http://www.lub.lu.se/cgi-bin/nmdc.pl Reggie GEM http://www.geminfo.org/Workbench/CreatingGemMetadataForDBs.html H-DCEdit (Hacettepe-DC Üstveri Elemanları Editörü) Metastar Data Entry State Library of Tasmania’s Editor http://www.dstc.edu.au/Research/Projects/metaweb/generic_tool.html Klarity http://www.klarity.com.au/

18. Metadata Örnekler DC-dot

19. Metadata Örnekler DC-dot

20. Metadata Örnekler Medical Metadata Creator

21. Metadata Örnekler Nordic Web Project

22. Metadata Örnekler Nordic Web Project

23. Metadata Örnekler State Library of Tasmania’s Editor

24. Metadata Örnekler State Library of Tasmania’s Editor

25. Metadata Sonuç • Kaynaklara erişim herkes için bir sorun haline gelmiştir. • Geleneksel bibliyografik yöntemlerimiz yanında Metadata kavramı önem ve yaygınlık kazanmıştır. • Kaynakların metadatalarının,konunun en iyi uygulayıcıları olan bizler tarafından yapılması doğru olacaktır. • BİRAN ÖNCE METADATA ÇALIŞMALARINA BAŞLAMAMIZ GEREKMEKTEDİR.