nacionaluri savaWro reJimebi da GSP/GSP+ sqemebis efeqtiani gamoyenebis perspeqtivebi

1. nacionaluri savaWro reJimebi da GSP/GSP+sqemebis efeqtiani gamoyenebis perspeqtivebi mari TavarTqilaZe ekonomikisa da biznesis fakultetis doqtoranti xelmZRvaneli- prof. i. gogoriSvili

2. Nnacionaluri savaWro reJimebi da GSP/GSP+ sqemebis efeqtiani gamoyenebis perspeqtivebi • Sesavali • I Tavi. saerTaSoriso savaWro reJimebi da globaluri savaWro sistema • saerTaSoriso savaWro reJimebis Teoriuli safuZvlebi • vaWrobis msoflio organizaciis sistema da vmo-s ZiriTadi SeTanxmebebi • gamonaklisebi vmo-s ZiriTadi principebidan da preferenciaTa ganzogadebuli sistema • II Tavi. preferenciaTa ganzogadebuli sistemebi da maTi funqcionireba globalizaciis pirobebSi • evrokavSiris GSP/GSP+ sqema • amerikis SeerTebuli Statebis GSP sqema • iaponiis GSP sqema • III Tavi. saqarTvelos sagareo vaWroba: realoba da perspeqtivebi • saqarTvelos sagareo vaWrobis ZiriTadi mimarTulebebi • saqarTvelosTvis dawesebuli GSP reJimebi da misi efeqtiani gamoyenebis • SesaZleblobebi • Ddaskvna • gamoyenebuli literatura

3. GgamonaklisebiupiratesixelSewyobisreJimidandaiSveba: saerTaSoriso savaWro reJimebi sabazo (Cveulebrivi) savaWroreJimebi • SeTanx.mebasabaJokavSirisSesaxeb • 2. TavisufalivaWrobisSesaxebSeTanxmeba • 3. sazRvrispiravaWrobisSesaxebSeTanxmeba • 4.GSP –is prefernciebidaganviT. qveynebisTvisdawesebuliSeRavaTebi • 5Aantidempinguri dasakonpensaciozomebisgamoyeneba upiratesixelSewyobisreJimi (MFN) preferencialurireJimebi (simetriuli, asimetriuli) mkacri/proteqcionistulireJimebi (embargo, dacviTiRonisZiebebi, sakompensaciogadasaxadi, antidempingurigadasaxadi)

4. simetriulipreferenciulireJimebi asimetriulipreferenciulireJimebi Ppreferenciuli reJimebi 1. TavisufalivaWrobisSesaxeb SeTanxmeba 2. sabaJokavSiri 1.preferenciaTa ganzogadebuli sistema 2.gafarToebuli preferenciuli reJimi 49 naklebad ganviTarebuli qveynisaTvis 3.B”britanuli preferenculi tarifebi” 4.ganviTarebuli qveynebis preferenciuli reJimebi andebis jgufis ATPA, samxreT-aRmosavleT azuri qveynebis asociaciiTvis ASEAN, ganviTarebis samxreT- afrikuli gaerTianebisa SADC da sxvaTa mimarT

5. rogor unda moiovos qveyanam GSP sqemis beneficiais statusi • qveynis an teritoriis ekonomika unda iyos ganviTarebis stadiaze • qveyanas/teritorias unda gaaCndes Tavisi savaWro satarifo politika • qveyanam an teritoriam sabaJo gadasaxadebSi GSP -s SeRavaTebis miRebisTvis unda mimarTos ganviTarebuli qveynis mTavrobas • preferenciebis mimniWebeli qveynis mTavrobam unda miakuTvnos beneficiari qyeyana maT rocxvs, romelzec SeiZleba Sesabamisi wesiT gavrceldes SeRavaTebi • msoflio bankis klasifikaciiT qveyana ar unda miekuTvnebodes maRalSemosavlianTa ricxs msofliobankisklasifikacia GNI per capita- USD 975 danaklebi- dabalSemosavliani GNI per capita- USD 976-3855saSualozedabalSemosavliani GNI per capita- USD 3856-11905saSualozemaRalSemosavliani GNI per capita- USD 11906 dametimaRalSemosavliani

6. GSP წარმოადგენს გამონაკლისს უპირატესი ხელშეწყობის რეჟიმიდან. პრეფერენციათა განზოგადებული სისტება  GSP შემუშავდა 70–იან წლებში გაეროს ვაჭრობისა და განვითარების კონფერენციის (UNICTAD) ეგიდით. GSP-ს ძირითადი არსია დახმარება ეკონომიკურად შედარებით სუსტი ქვეყნებისთვის, მათი ექსპორტის განვითარებაში. ამ მიზნით განვითარებული ქვეყნები GSP- ით მოსარგებლე ქვეყნები GSP-სბენეფიციარებს ანიჭებენ გარკვეულ შეღავათებს საგარეო ვაჭრობაში, კერძოდ, აწესებენ ბენეფიციარი ქვეყნებიდან ექსპორტირებულ საქონელზე საიმპორტო ტარიფის შემირებულ განაკვეთებს, საბაზო (ჩვეულებრივ) განაკვეთებთან შედარებით. ამგავრი შეღავათი, რომელც ბენეფიციარებს ენიჭებათ ცალმხრივ საფუძველზე (ე.ი. საპასუხო შეღვათების მიღების გარეშე) აადვილებს მათი საქონლის შეღწევას განვითრებული ქვეყნების ბაზარზე, ზრდის მის კონკურენტუნარიანობას და ეხმარება განვითარებად ქვეყნებს თავიანთი საექსპორტო წარმოების განვითარებაში. ამ გზით GSP ხელს უწყობს განვითარებადი ქვეყნების ინდუსტრიალიზაციას, მათი ექსპორტის მოცულობისა და მისგან მიღებული შემოსალის ზრდას. evrokavSiris GSP sqema evrokavSiris preferenciaTa sistema 3 nawilad SegviZlia dayoT • ZiriTadisqemaGSP • specialurisqemamdgradiganviTarebisadaefeqtianimmarTvelobisTvisGSP+ • specialurisqemanaklebadganviTarebuliqveynebisTvis “ yvelaferiiaraRisgarda”

7. evrokavSirisZiriTadiGSPsqema evrokavSiri vmo mxolod 9 qveyanasTansargeblobs MFN reJimiT. (avstralia, kanada, taivanis sabaJo teritoriis garkveuli nawili, honkongi, CineTi, iaponia, korea, axali zelandia, singapuri, aSS ) romelTa wili evrokavSiris importis 30% -s Seadgens. evrokavSiris ZiriTadi GSP sqemiT sargeblobs msofilos 176 qveyana; • ubaJo an Semcirebuli tarifiT evrokavSiris bazarze daiSveba 6244 dasaxelebis produqcia; • saqoneli dayofilia 2 kategoriad: “mgrZnobiare” da “ aramgrZnobiare”

8. evrokavSirisZiriTadiGSPsqema –PpraqtikulimagaliTebi mrZnobiare” kategoria, edvaloruli gadasaxadi.

9. evrokavSirisZiriTadiGSPsqema –PpraqtikulimagaliTebi `mgrZnobiare” kategoria, specifikuri gadasaxadi..

10. evrokavSirisZiriTadiGSPsqema –PpraqtikulimagaliTebi `mgrZnobiare” kategoria, specifikuri da advaloruli gadasaxadi

11. evrokavSirisZiriTadiGSPsqema –PpraqtikulimagaliTebi `mgrZnobiare” kategoria, “minimaluri”da “maqsimaluri” dabegvris zRvariT

12. 7200 dasaxelebissaqoneliubaJodaSvebiTevrokavSirisbaarze ra aris saWiro sqemaSi CarTvisaTvis evrokavSiris GSP+ sqema ganviTarebadma qveyanam unda moaxdinos Semdegi konvenciebis ratificireba da danergva: 16 konvencia adamianis uflebebis Sesaxeb 11 konvencia- garemos dacvisa da swori menejmentis Sesaxeb aseve evrokavSirisGSP-iTxuTumsxvilesseqtorSiganxorcielebuliimportismoculobaSeadgendesGSP-iTganxorcielebuliimportissaerTomoculobis 75 %-zemets; GSP-iT am qveynidanimportiSeadgendesevrokavSirismierGSP-iTganxorcielebuliimportissaerTomoculobisaraumetes 1%. GSP+ beneficiari qveynebi: bolivia, kolumbia, ekvadori, saqarTvelo, gvatemala, honderasi, Sri-lanka, monRoleTi, nikaragua, , peru, paragvai, el salvadori, venesuela. somxeTi, azerbaijani, kosta rika

13. specialuri sqema naklebad ganviTarebuli qveynebisTvis “ yvelaferi iaraRis garda” sqemiT sargeblobs 49 msoflios uRaribesi qveyana yvela produqti iaraRis da amuniciis garda sargeblobs ubaJo daSvebiT evrokavSiris bazarze maT ar exebaT aranairi qvotebi Mmxolod sasoflo-sameurneo produqciis 3 saxeoba ar eqceva dauyovnebeli liberalizaciis farglebSi : banani, (standartuli tarifi yovel wels 20 % mcirdeba) Saqari (qvota 15% izrdeba yovelwliurad) da brinji. (qvota 15 % izrdeba yovelwliurad)

14. mTlianma GSP prefereniulma importma Seadgina 58.6 miliardi evro mimdinare statistika 2009 weli ZiriTadi beneficiari qveynebi da msxvili seqtorebi* E*evrostatis monacemebi,, http://ec.europa.eu/trade/issues/global/gsp /index_en.htm

15. seqtorebi, romelTamimarTacgamoiyeneba `graduirebis” meqanizmi, ganisazRvreba “qveynisganviTarebisindeqsis~ damocemulseqtorSi `fardobiTispecializaciisindeqsis~ kombinirebuligamoyenebiT. • ganviTarebisindeqsi” (Kd) gamoiTvlebaformuliT:  • Kd = { log [ (Yi / POPi) / ( Yeu / POPeu )] + log ( Xi / Xeu ) } : 2 • sadac: • Yi —- beneficiariqveyniswliuriSemosavalia;    • Yeu —- evrokavSiriswliuriSemosavali; • POPi - beneficiariqveynismosaxleobisraodenoba; • POPeu—- evrokavSirismosaxleobisraodenoba; • Xi - beneficiariqveynissamrewveloeqsportiswliurimoculoba; • Xeu—- evrokavSirissamrewveloeqsportiswliurimoculoba. Ggraduirebis meqanizmi Qqveynis specializaciis indeqsi ganisazRvreba ori maCveneblis SefardebiT, erTi -warmoadgens evrokavSirSi mocemuli seqtoris importirebul saqonelSi beneficiari qveynis wils, xolo meore- amave qveynis wili evrokavSiris mTlian importSi beneficiari qveynebidan.

16. etapi 1 dadgindesproduqciissasaqonlokodi,  (aucilebeliazustaddadgindesevrokavSirSisaeqsportoproduqciissasaqonlokodi (sasaqonlopoziciis 8-niSna kodiharmoni­ze­bulisistemisbazaze evrokavSiris GSP sqemis gamoyeneba etapi 2 Semowmdeskonkretulproduqciazepreferenciebisgavrceleba. Semowmdes, SesaZlebeliaTuaraTqvenmasaeqsportoproduq­ciamisargeblospreferenciebiT, evrokavSirisGSP-s sqemisCarCoebSidaromelkategoriasmiekuTvnebaesproduqcia (mgrZrnobiareaTuaramgrZnobiare). etapi 3 uzrunvelyofiliqneswarmoSobiskriteriumebisdacva. undauzrunvelyoT, romTqveniproduqciapasuxobdesevrokavSirisGSP-iTdawesebulwarmoSobiskriteri­umebs (GSPP-is yovelisqemaiTvaliswinebsTaviswarmoSobiskriteriumebs). etapi 4 SemowmdesgadatvirTvispirobebi. uzrunvelyofilundaiqnasGSP-is sqemiTgansazRvrulitransportirebispirobebisSesruleba. etapi 5 momzaddesdokumentaluridadastureba. momzaddesGSP-is sqemiTgaTvaliswinebuliyvelaaucilebelidokumenti.

17. gmadlobT yuradRebisaTvis