AUTODESTRUKCJA

1. AUTODESTRUKCJA Zachowanie autodestrukcyjne - Autodestrukcyjność, - Autodestrukcyjny styl życia Zachowanie intencjonalne i podjęte w sytuacji możliwości wyboru, które ze względu na swój cel lub/i formę zagraża zdrowiu lub życiu jest autodestrukcyjne • Kryteria opisu • Intencjonalność/subintencjonalność • Dystans psychologiczny: działanie-skutek • Świadomość • Zakotwiczenie w kulturze

2. Formy zachowań autodestruktywnych Bezpośrednie - celowe uszkodzenie ciała, bezpośredni związek między działaniem i jego fizycznym skutkiem: samobójstwo, samookaleczenia. Pośrednie – skutki działania odległe w czasie lub/i prawdopodobne: uzależnienia, zaburzenia odżywiania, ryzykanctwo, styl życia Działanie - często subintencjonalne. Epizodyczne - incydenty Chroniczne – powtarzalne, utrzymujace się w czasie, syndromy

3. Funkcje zachowań autodestrukcyjnych • Samokaranie i samoniszczenie • Rozładowanie napięcia i silnego afektu • Przerwanie bólu, cierpienia psychicznego lub pustki • Wołanie o pomoc • Zaspakajanie potrzeb psychicznych (opieki, uwagi) • Stymulacja

4. Mechanizmy regulacji AUTOAGRESJA Konflikt wewnętrzny. Utrata poczucia sensu życia. Poczucie beznadziejności i bezradności. Dysocjacja Agresja, wrogość wobec i/lub wobec innych Impulsywność DEFICYT KOMPETENCJI SAMOOPIEKUŃCZYCH Niskie poczucie własnej wartości, wartości zycia Bierność, Deficyt regulacji emocjonalnej Deficyty poznawcze: odraczania gratyfikacji, antycypacji, kontroli poznawczej i behawioralnej Błędy bilansowania

5. Samobójstwo 1. Samobójstwo w świetle historii, prawa, filozofii i religii Kontinuum zachowań samobójczych (Durkheim, Menninger, Farberow) Codzienne zachowania..........powazniejsze ..............próby samobójcze........samobójstwo Papierosy, alkohol alkoholizm Co jest a co nie jest samobójstwem? Każdy przypadek śmierci będący wynikiem własnego działania lub zaniechania przez osobę zdająca sobie sprawę ze skutków tego działania(Durkheim) Kryteria: świadomość, intencja lub zgoda zachowanie zagrażające życiu. wykluczające pewność przeżycia, skutek śmiertelny,

6. Typologie samobójstw Shneidman: samobójstwo i parasamobójstwo, śmierć intencjonalna, subintencjonalna, nieintencjonalna Faber: zamiar vs skutek Płużek: prawdziwe (wybór śmierci), rzekome (dopuszcza się możliwość śmierci), gesty samobójcze (nie zakłada się śmierci), altruistyczne Durkheim: 1. bezpośrednie/pośrednie 2. Wg kryterium integracja społeczna vs kontrola społeczna: anomiczne, fatalistyczne, egoistyczne, altruistyczne,

7. Sygnały i znaki ostrzegawcze • Wypowiedzi: życie nie ma sensu, nikogo nie obchodzę,wkrótce zniknę, mam tego wszystkiego dość, pożałują, że tacy byli dla mnie, lun wprost: postanowiłem się zabić, nie chcę już żyć, jestem zmęczony zyciem • Zachowanie: rozdawanie rzeczy, gromadzenie leków, gwałtowna zmiana,zaniedbanie wyglądu, dyskusje o śmierci i inn. • Wydarzenia poprzedzające: ważna strata, konflikt z osoba znaczącą, diagnoza, trudnośc w szkole, na uczelni, w pracy

8. Syndrom presuicydalny (E. Ringel) • ZAWĘŻENIE • a. Sytuacyjne-sytuacja bez wyjścia • b. Dynamiczne- jedno pragnienie, ograniczenie kontroli, • c. Stosunków z ludźmi – izolacja, poza jedną osobą, od której wszystko zależy • d. Świata wartości – utrata sensu życia, poczucia własnej wartości, negacja cenionych wartości i subiektywizm ocen • 2. AGRESJA HAMOWANA I AUTOAGRESJA • 3. FANTAZJE SAMOBÓJCZE

9. 10 charakterystycznych cech samobójstwa – wg E. Shneidmana

10. Samobójstwa dzieci - I . Orbach I.Dziecko w sytuacji impasu – nierozwiązywalny problem. 1. Chory system rodzinny – dziecko jako „Kozioł ofiarny”. 2. Problem komunikacji - podwójne wiązanie 3. Rozwiązanie wykracza poza mozliwości dziecka ponieważ: problem dotyczy innych członków rodziny wymagania zbyt wysokie, nie do spełnienia komunikaty -wewnętrznie sprzeczne. II. Postawa wobec życia i śmierci III. Stosunek do własnego ciała IV. Dysocjacja

11. INTERWENCJA, TERAPIA, PREWENCJA Interwencja kryzysowa – interdyscyplinarna pomoc osobie w sytuacji zagrożenia (tu: życia) Cel: ochrona życia, natychmiastowa izolacja od zagrożeń, podtrzymanie emocjonalne, wzmocnienie odporności, pomoc w rozwiązaniu probl. Etapy i zadania 1. Nawiązanie kontaktu (empatia, troska, szacunek) 2. Ocena ryzyka samobójczego 3. Wspólne zbudowanie planu działania (kontrakt)

12. Podstawowe interwencje • Słuchanie i zachęcenie do otwartego wyrażania uczuć • (żalu, bólu po stracie, wrogości, poczucia winy) • Pomoc w zrozumieniu wydarzeń krytycznych • Pomoc w zaakceptowaniu faktów (bez samoobwiniania) • Pomoc w szukaniu nowych sposobów radzenia sobie • Związanie klienta z siecią wsparcia społecznego

13. 10 kroków interwencji kryzysowej wg Anthone’go • Budowanie „pomostu” między pacjentem a pomagajacym • Otwarte wysłuchanie • Ocena ryzyka samobójczego i możliwej pomocy • Ocena siły emocji i wagi myśli samobójczych • Rozmowa o samobójstwie. Nie lekceważ i nie demonizuj myśli o samobójstwie • Pytania o myśli i zamiary samóbojcze. Uczucia , sposoby i środki. • Znalezienie i zmobilizowanie własnego, wewn. systemu wsparcia psychologicznego oraz ważnej osoby/osób. • Zaplanowanie działania w celu zmiany sytuacji. Hierarchia problemow. Zachęceni do konstruktywnej decyzji w celu zmiany sytuacji. Zapewnienie nbezpieczeńśtwa (oddalenie od środków samoniszczenia). • Podtrzymanie • „Przekazanie pałeczki”Zapewnieni pomocy i oparcia w środowisku

14. Ocena ryzyka samobójczego – czynniki ryzyka 1. Biologiczne - depresja, uzależnienia, schizofrenia, choroby śmiertelne. 2. Psychologiczne: zaburzenia osobowości, strata, fantazje samobójcze, kryzysy 3. Historia: molestowanie, wcześniejsze próby samobójcze 4. Demograficzne i socjologiczne: wiek, płeć, izolacja i wsparcie, środowisko rodzinne, ekonomia, bezrobocie i inne.

15. Ocena ryzyka – zadania (T.Ellis) • Analiza czynników demograficznych i społecznych • Rozmowa z osobą zagrożoną (problemy: stan psychiczny, fantazje samobójcze, znaczące wydarzenia, dotychczasowe funkcjonowanie, styl życia i radzenia sobie, dostępność wsparcia, osoby znaczące, wcześniejsze próby samobójcze, próby samobójcze w rodzinie.) • Informacje od osób znaczących • Ocena czynników klinicznych ryzyka • Ocena psychometryczna • Konsultacje

16. Ryzyko samobójcze(krótkoterminowe). Szczegółowe informacje.

17. Psychologiczne kompetencje obronne i profilaktyczne 1.Optymizm 2. Asertywność 3. Poczucie humoru 4.Poczucie kontroli osobistej 5. Poczucie własnej skuteczności 7. Doświadczenie wparcia społecznego 8.Zdolność do ekspresji i kontroli emocji 9. Adaptacyjne strategie radzenia sobie

18. Racjonalno-emotywny model psychoterapii Ellisa Terapia i profilaktyka terapia A B C Interwencja kryzysowa Interwencja kryzysowa

19. Zasady psychoterapii wg Shneidmana • Codzienne monitorowanie poziom ryzyka śmierci i zaburzeń • Zmiana warunków życia, zażegnanie konfliktu, zaspokojenie potrzeb, zmniejszenie bólu i poczucia beznadziejności • Zniesienie zawężenia. Sporządzenie listy możliwych rozwiązań, uporządkowanie ich wg stopnia trudności i wprowadzenie wżycie opcji uznanych przez pcjenta za najłatwiejsze • Korzystanie z pomocy superwizora • Praca z jednym pacjentem samobójczym

20. Fazy i zadania terapeutyczne wg Orbacha

21. Prewencja samobójstw młodzieży Prewencja I stopnia – psychoedukacja osób niezagrożonych i społeczności (szkoły, rodzice, media, programy) Prewencja II stopnia – skierowana do osób (grup) wysokiego ryzyka (rodziny zaburzone, kryzysy) Metody: edukacja, szkolenie strażników, młodzieżowe grupy wsparcia, telefon zaufania, wykrywanie osób zagrożonych.Ograniczanie dostepności środków stosowanych w celach samobójczych. Prewencja III stopnia – skierowana do osób po próbach samobójczych Metody- psychoterapia dla osób, rodzin i kręgu młodzieży. Opieka i wsparcie. Obserwacja.

22. Postwencja w szkole – wsparcie i prewencja • Interdyscyplinarny zespół dorosłych. • Opracowanie sposobu informowania uczniów (kto? i jak?). • Spotkanie pracowników. • Przygotowanie osoby do kontaktów z mediami • Spotkanie z uczniami w małych grupach– rozmowa, badanie reakcji emocjonalnych uczniów, unikanie ocen czynu. • Informacja o pogrzebie – dobrowolność uczestnictwa • Respekt dla żałoby przy zachowaniu normalnego rytmu pracy szkoły. • Dostęp do psychologa, pedagoga • Opieka nad bliskimi i osobami zaangażowanymi w samobójstwo (wiedza, pomoc, konflikt itp. • Uważnośc na tzw. „pakty samobójcze”.

23. Programy prewencji samobójstw w USA • Szkolenie strażników szkolnych (dorośli o częstym kontakcie z mlodzieżą) • Strażnicy w społecznościach lokalnych (j.w.) • Ogólne programy edukacyjne dla młodzieży • Programy diagnostyczno-prewencyjne • Programy wsparcia koleżeńskiego • Ośrodki interwencji kryzysowej • Programy postwencyjne