Elementy państwa

1. Elementy państwa • Terytorium – obszar morski, lądowy, wnętrze ziemi, przestrzeń powietrzna • Ludność – obywatele państwa • Władza państwowa – efektywna władza nad terytorium i ludnością • Możliwość utrzymywania stosunków z innymi państwami • Niezależność państwa od innych państw w podejmowaniu działań • Możliwość utrzymywania stosunków z innymi państwami wynikającą z uznania danego państwa przez inne podmioty

2. Suwerenność Cechy: • Samowładność – prawna niezależność od władzy innych podmiotów • Całowładność – możliwość regulowania wszystkich stosunków wewnątrz państwa Dwa aspekty: • Zewnętrzny – nacisk na relacje występujące pomiędzy różnymi państwami (państwo może samodzielnie i bez niczyich wpływów sprawować jurysdykcję w stosunku do swojego terytorium) • Wewnętrzny – nacisk na relację państwo-społeczeństwo, państwo posiada imperium wydawania rozkazów, którym mają podlegać inni

3. Art. 2 ust 1 KNZ „Organizacja opiera się na zasadzie suwerennej równości wszystkich członków.”

4. Na suwerenną równość państw składają się między innymi: • Państwa są równe pod względem prawnym • Każdemu państwu przysługują prawa wynikające z pełnej suwerenności • Obowiązek szanowania podmiotowości innych państw • Nietykalność integralności terytorialnej i politycznej państw • Swoboda wyboru i rozwoju systemu politycznego, społecznego, gospodarczego kulturalnego • Obowiązek stosowania się do zobowiązań międzynarodowych i pokojowego współżycia z innymi państwami

5. Państwo Suwerenny, pierwotny i pełny podmiot prawa międzynarodowego, obejmujący określone terytorium zamieszkałe przez ludność podlegającą władzy

6. Minipaństwa Przekazały niektóre prawa suwerenne na rzecz innego państwa Księstwo Monako – monarchia konstytucyjna, 1,95 km², ok 35 tyś ludności Republika San Marino – 61,6 km², ok 29 tyś ludności Księstwo Andory – 468 km², ok 70 tyś ludności, monarchia konstytucyjna Republika Palau – 459 km², ok 20 tyś ludności, pierwotnie terytorium mandatowe, od 1994 niepodległe

7. Rodzaje państw Jednolite – złożone Śródlądowe, o niekorzystnym położeniu geograficznym i archipelagowe Trwale neutralne

8. Powstanie państw Zjednoczenie Inkorporacja Rozpad Secesja Utworzenie państwa na terytorium zależnym

9. Upadek państw Zjednoczenie Inkorporacja Rozpad

10. Stolica Apostolska (Watykan) 11.02.1929 Traktat Laterański Specyficzny podmiot prawa międzynarodowego Stolica Apostolska – suwerenność nad państwem miastem Watykan Watykan – ułatwienie realizacji celów religijnych

11. Zakon Kawalerów Maltańskich Specyficzny podmiot prawa międzynarodowego Powstał ok. 1060 r. Czynne i bierne prawa legacji Prawo zawierania umów międzyn. Prawo udziału w pracach organizacji międzynarodowych Podmiotowość nie jest oparta na władztwie terytorialnym

12. Naród walczący o niepodległość Pomiotowość wynika z zasady samostanowienia Tworzy zręby państwowości Tworzy organy cywilne i wojskowe Państwo in statu nascendi

13. Strona wojująca i powstańscy Ograniczona podmiotowość Zależne od uznania Posiada władze i jednolite dowództwo Efektywna kontrola nad terytorium Przestrzega międzynarodowgo prawa konfliktów zbrojnych Prawo zawierania traktatów

14. Uznanie państwa – fakt prawny, aby umożliwić państwu funkcjonowanie w stosunkach międzynarodowych konieczne jest jego uznanie przez społeczność międzynarodową. W odniesieniu do uznania państwa uwzględnia się dwie teorie:

15. Uznanie przedwczesne – gdy nowe państwo nie jest w pełni ukształtowane, nie nastąpiło jeszcze jego oderwanie od terytorium państwa poprzednika, może być potraktowane jako ingerencja w sprawy wewnętrzne innego państwa i tym samym stanowić delikt międzynarodowy. • Uznanie opóźnione – gdy z przyczyn politycznych państwo lub grupa państw odmawia uznania jakiegoś państwa, które obiektywnie istnieje i zostało wcześniej uznane przez większość pozostałych państw

16. Formy uznania • Uznanie de iureprzyjmuje kształt uroczystej deklaracji, w której podmioty uznają, że od danego momentu będą uznawały pewien twór za państwo. • uznanie de facto, mniej uroczyste, które następuje poprzez zawarcie umowy dwustronnej (o charakterze politycznym), poprzez nawiązanie stosunków dyplomatycznych lub też dopuszczenie urzędników konsularnych do czynności urzędowych.

17. Uznanie rządu – nie wpływa na sytuację międzynarodową państwa, które zachowuje swoją podmiotowość, identyczność i ciągłość. Aby było zgodne z prawem międzynarodowym • musi on sprawować efektywną władzę na terytorium danego państwa • akceptacja/tolerowanie przez miejscową ludność • wola nowego rządu do przestrzegania zobowiązań międzynarodowych

18. Doktryna Tabora – zakłada odmowę uznania rządu utworzonego z naruszeniem zasady legitymizmu • Doktryna Estrady – oparta na zasadzie powszechnego uznania, postulowała uznanie każdego rządu, bez względu na sposób dojścia do władzy.

19. reżim de facto - niepełny podmiot prawa międzynarodowego. Takie podmioty: • Ponoszą odpowiedzialność międzynarodową za naruszenie prawa • Nie wolno w stosunku do nich użyć siły • Mogą zawierać umowy dwustronne lub przystępować do umów wielostronnych • Mogą wymieniać misje i przedstawicieli nie mających charakteru dyplomatycznego (przedstawicielstwa handlowe) • Prawo przez nie stanowione powinno być uznawane za skuteczne jeżeli przeciwne rozwiązanie byłoby niekorzystne dla mieszkańców danego terytorium

20. SUKCESJA • określenie zdarzenia prawnego (faktu zamian terytorialnych pomiędzy państwami) • określenie skutków tych zmian

21. Sukcesja całkowita – wtedy gdy państwo poprzednik przestaje istnieć a w to miejsce powstaje państwo-sukcesor • Sukcesja częściowa – gdy dochodzi do zmian terytorialnych pomiędzy państwami istniejącymi lub też państwo poprzednik istnieje nadal pomimo zmian terytorialnych i ludnościowych

22. Przedmiot sukcesji • umowy międzynarodowe, zobowiązania i prawo pozatraktatowe, mienie państwowe, archiwa i długi, członkostwo w organizacjach międzynarodowych. • Konwencjawiedeńska o sukcesjipaństwa w odniesieniudotraktatów z 1978 r. • Konwencjawiedeńska w odniesieniudosukcesjidługów i własnościpaństwowej z 1983 r.

23. Sukcesja w odniesieniu do umów międzynarodowych • tabula rasa – państwo powstałe nie jest związane żadnymi traktatami • prawo wyboru – państwo dokonuje selekcji umów, którymi chce być związane • kontynuacja z prawem do wypowiedzenia – generalna sukcesja zobowiązań umownych, jednak państwu nowemu oraz pozostałym stronom przysługuje prawo wypowiedzenia • prawo do namysłu – podobna do zasady kontynuacji, jednak jest określony czas w jakim państwo powinno podjąć decyzję w przedmiocie sukcesji

24. art. 11 Konwencji z 1978 „Sukcesja państwa jako taka nie narusza: • granic ustalonych przez traktat • zobowiązań i praw ustalonych przez traktat a dotyczących statusu prawnego granicy.”