مدرس: دکتر مسعود ریسمانچیان عضو هیئت علمی دانشگاه و عضو انجمن متخصصین بهداشت حرفه ای امریکا

1. کارگاه آموزشی آشنایی با حدود مجاز مواجهه شغلی Occupational ExposureLimits مدرس: دکتر مسعود ریسمانچیان عضو هیئت علمی دانشگاه و عضو انجمن متخصصین بهداشت حرفه ای امریکا Medical university of Isfahan

2. Medical university of Isfahan

3. بخش های اصلی کتاب 1- حدود مجاز مواجهه شغلی با عوامل شیمیایی محیط کار Medical university of Isfahan

4. Medical university of Isfahan

5. Occupational ExposureLimits تاریخچه • 1374 • 1382 • 1392 Medical university of Isfahan

6. منابع اصلی در تعیین حدود تماس شغلی عبارتند از : • اطلاعات حاصل از تجارب محیط کار • مطالعات تجربی بر روی انسان • مطالعات تجربی بر روی حیوان Medical university of Isfahan

7. حدود تماس شغلی • تخمین سمیت مواد در تماس های مداوم و بی وقفه • ارزیابی یا کنترل آلودگی هوای شهرها • هنگامیکه زمان کار طولانی تر از زمان معمول باشد • در شرایط کاری متفاوت با شرایط معمول • به تنهایی برای اثبات یا رد وجود یک بیماری یا شرایط جسمی خاص Medical university of Isfahan

8. متوسط سنجش زمانی : (OEL-TWA)حد تماس شغلی کوتاه مدت : (OEL-STEL)حد تماس شغلی سقفی : (OEL-C) Medical university of Isfahan

9. متوسط سنجش زمانی (OEL-TWA) : عبارت است از متوسط غلظت مجاز ماده شیمیایی در 8 ساعت کار روزانه و 40 ساعت کار در هفته بطوریکه تماس مستمر و روز به روز با این مقدار تقریبا در کلیه کارگران باعث ایجاد عارضه نامطلوبی نگردد مشروط بر آنکه فاصله زمانی بین پایان 8 ساعت کار و شروع مجدد آن کمتر از 16 ساعت نباشد Medical university of Isfahan

10. حد تماس شغلی کوتاه مدت (OEL-STEL) عبارت است از غلظتی از ماده شیمیایی که تماس کوتاه مدت با آن باعث ایجاد عوارض ذیل نگردد • تحریک • آسیبهای بافتی مزمن یا غیر قابل برگشت • اثرات سمی وابسته به نرخ دوز • خواب آلودگی به نحوی که باعث ایجاد حادثه شده و یا عکس العمل های فرد برای دور شدن از عامل حادثه ساز مختل و یا کارائی وی را کاهش دهد . Medical university of Isfahan

11. STELبرای آن دسته از مواد شیمیایی توصیه شده که علاوه بر اثرات سمی مزمن دارای اثرات اثرات حاد شناخته شده نیز هستند و اثرات سمی حاد ناشی از تماس کوتاه مدت با غلظت های بالا ی آنها در انسان یا حیوان گزارش شده باشد • زمان تماس شغلی کوتاه مدت نباید از 15 دقیقه تجاوز نماید این زمان 15 دقیقه ای می تواند حداکثر تا 4 مرتبه در طول 8 ساعت کار مداوم تکرار شود مشروط بر آنکه فاصله بین دو دوره 15 دقیقه ای از 60 دقیقه کمتر نباشد . Medical university of Isfahan

12. STEL یک حد تماس شغلی مستقل و جداگانه نیست بلکه مکمل حد TWA می باشد و در هر حال میزان حد تماس شغلی – متوسط سنجش زمانی نباید از حد روزانه توصیه شده فزونی یابد . • در صورتیکه مشاهدات اثرات بیولوژیک ناشی از تماس تایید نماید می توان مدت زمان 15 دقیقه را تغییر داد . Medical university of Isfahan

13. حد تماس شغلی سقف (OEL-C) • عبارت ازغلظتی است که تماس شغلی با بیش از آن حتی برای یک لحظه نیز مجاز نیست برای سنجش OEL-C در صورتیکه پایش لحظه ای امکان پذیر نباشد می توان به جز مواردی که ماده شیمیایی دارای اثرات تحریک کنندگی آنی در کوتاه مدت است در بقیه موارد از نمونه برداری زمان های 15 دقیقه ای استفاده نمود . • برای برخی مواد مانند گازهای محرک فقط OEL-C کاربرد دارد و برای سایر مواد می توان بر حسب اثرات فیزیولوژیک آنها از یک یا دو معیار حد استفاده نمود Medical university of Isfahan

14. هرگاه غلظت ماده شیمیایی در هوای محیط کار از یکی از سه معیار حد مذکور تجاوز نماید امکان ایجاد مخاطره برای افراد وجود خواهد داشت . Medical university of Isfahan

15. مقایسه TWA-C • حد تماس شغلی سقف عبارت از مرز معینی است که غلظت نباید از آن بیشتر شود و برای گروهی از مواد استفاده می شود که غالبا اثرات آنی داشته و OEL بر اساس اثرات اختصاصی آنها تعیین می شود • در حالیکه حد تماس شغلی متوسط سنجش زمانی (OEL-TWA ) حدی است که به صورت مشروط نوسان مقادیر بالاتر ازOEL را مجاز می سازد زیرا در طی زمان که متوسط سنجش زمانی TWA آن تعیین می شود غلظت ماده می تواند به بالاتر یا پایین تر از OEL نوسان نماید مشروط بر آنکه مقادیر کمتر از OEL مقادیر بالاتراز آن را جبران نمایند Medical university of Isfahan

16. فاکتور نوسانExcurtion Factor Medical university of Isfahan

17. برنامه های کاری غیر معمول روزانه و هفتگی Medical university of Isfahan

18. برای تعدیل حدود مواجهه شغلی از دو نوع مدل استفاده میشود 1- مدلهای فارماکوکینیتیکی 2- مدلهای غیر فارماکوکینیتیکی Medical university of Isfahan

19. مدلهای فارماکوکینیتیکی این مدل ها بسیار پیچیده و دقیق می باشند . در این مدلها بدن به ارگانها ی ساده ای تقسیم بندی می شود و فرض می گردد که خون در تعادل دینامیکی با بافت ها و مایعات بدن است سپس نحوه جذب ،توزیع ،انتشار،متابولیسم و دفع مواد در داخل آن ارزیابی می گردد. فهم این مدلها نیاز به درک مفاهیم از قبیل نیمه عمر بیولوژیکی ماده و حالت اشباع گیرنده های بدن و مکانیسم رفتارهای مواد مختلف در داخل بدن دارد Medical university of Isfahan

20. مدلهای غیر فارماکوکینیتیکی این مدلها مدلهای تخمینی و ساده ای هستند و به آسانی می توان از آنها استفاده نمود در بین این مدلها بریف و اسکالا و مدل OSHA مشهورترین وکاربردی ترین مدلها می باشند . البته OSHA به طور رسمی حدود مواجهه شغلی برای شیفت های غیر معمول را ارائه نداده است اما خطوط راهنمایی برای اصلاح این حدود انتشار داده است Medical university of Isfahan

21. مدل بریف و اسکالا Brief & Scala بریف و اسکالا این پیشنهادات را بر این اساس ارائه دادند که خطرات یک شیفت کاری 12 ساعته 50 درصد بیشتر از شیفت 8 ساعته باشد و همچنین زمان استراحت و ترمیم بدن نیز 25 درصد کاهش می یابد (از 16 ساعت به 12 ساعت می رسد ) Medical university of Isfahan

22. مدل بریف و اسکالا برای 8 سات کار در روز برای 40 ساعت کار در هفته DRF/WRF فاکتور کاهشی h :ساعت های کاری غیر معمول در روز یا هفته Medical university of Isfahan

23. مدل بریف و اسکالا Brief & Scala • برای اصلاح TWA • برای اصلاح فاکتور نوسان • برای اصلاح C بشرطی که بعلت تحریک حسی نباشد. Medical university of Isfahan

24. نماد ها Medical university of Isfahan

25. شاخص بیولوژیکی مواجههBEI • BEI A :به شاخص بیولوژیکی مواجهه برای آفت کشهای مهار کننده استل کولین استراز مراجعه شود • BEI M :به شاخص بیولوژیکی مواجهه برای ایجاد کننده های مت هموگلوبین مراجعه شود • BEI P :به شاخص بیولوژیکی مواجهه برای هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقه ای (PAHS )مراجعه شود Medical university of Isfahan

26. نماد گذاری پوست( Skin) مواردی که با نماد پوست مشخص شده اند از جمله موادی هستند که سهم قابل توجهی از جذب کلی حاصل از تماس با آنها از طریق پوست است مانند جذب مخاطی و چشمی در اثر تماس با بخارات و یا اینکه احتمالا بیشتر از طریق تماس مستقیم پوست با ماده شیمیایی جذب می شوند . • نماد گذاری حساسیت نماد حساسیتمربوط به موادی است که حتی تماس کوتاه مدت ونامکرر با آنها در غلظتهای کمتر از حد تماس شخصی نیز می تواند سبب بیماری شغلی گردد. Medical university of Isfahan

27. بخار و کسر قابل تنفس (IFV ) @مواردی که فشار بخار کافی برای بودن در هر دو فاز ذره ای وبخار را با نسبت معنی داری از غلظت TWAداشته باشند . @هنگام تعیین IFV باید SVC/OEL-TWA را محاسبه کرد @موادی که نسبت فوق برای آنها 0/1 تا 10 است این نماد را گرفته اند. @نمونه برداری ذره +بخار (مثل ایزوبوتیل نیتریت) Medical university of Isfahan

28. روش استفاده از کتاب Medical university of Isfahan

29. نمونه ای از جداول حدود تماس شغلی Medical university of Isfahan

30. حدود تماس شغلی این مواد را پیدا کنید • متیلن اکساید • 2- فورالدئید • سیکلو هگزانون • 2- پنتانون • منگنز • الکل چوب • متیل استر استیک اسید • سیتیون • سیلیس کریستالی • سیلیس بی شکل • تری هیدرات آنتیموان Medical university of Isfahan

31. حدود تماس شغلی این مواد را پیدا کنید • متیلن اکساید -فرمالدئید • 2- فورالدئید-فورفورال • سیکلو هگزانون-کتونها • 2- پنتانون-کتونها • منگنز • الکل چوب-متانول • متیل استر استیک اسید- متیل استات • سیتیون-مالاتیون • سیلیس کریستالی • سیلیس بی شکل • تری هیدرات آنتیموان-استیبین Medical university of Isfahan

32. ضمائم Medical university of Isfahan

33. نماد سرطانزایی • A1 سرطانزای تایید شده انسانی • A2 مشکوک برای سرطانزائی در انسان • A3 سرطانزای تایید شده برای حیوان با ارتباط ناشناخته برای انسان • A4 غیر قابل طبقه بندی به عنوان یک عامل سرطانزای انسانی • A5مشکوک نبودن ماده شیمیایی به عنوان یک عامل سرطانزا انسان Medical university of Isfahan

34. ذراتی نا محلول یا کم محلول که طبقه بندی نشده است (PNOS ) استنشاق هوای آلوده به این ذرات موجب پاسخ نسج ریه می شود که خصوصیات آن عبارت است از : • شکل ساختمانی فضاهای تنفسی دست نخورده می ماند . • نسج حاوی ماده کلاژن (نسج التیامی )به مقدار زیاد ایجاد نمی گردد. • نوع پاسخ بافتی بلقوه برگشت پذیر است . • غلظت بیش از (PNOS )در هوای محیط کار موجب کاهش شدید قدرت رویت اشیاء و نشست ناخوشایند مواد در چشم ،گوش و مجاری بینی می شود Medical university of Isfahan

35. حد مواجهه مجاز بر اساس اندازه و ابعاد ذرات به سه شکل بیان می شود • توده ذرات قابل تنفس • (P MInhalable) • توده ذرات توراسیکی • (Thoracic P M ) • توده ذرات قابل استنشاق • (Respirable P M ) Medical university of Isfahan

36. توده ذرات قابل تنفس (P MInhalable) Medical university of Isfahan

37. توده ذرات توراسیکی (Thoracic P M ) Medical university of Isfahan

38. توده ذرات قابل استنشاق(Respirable P M ) Medical university of Isfahan

39. گردو غبارهای رشته ای سر دسته گردو غبارهای رشته ای آزبست می باشد در پایش هوای محیط کار برای گردوغبارهای رشتهای تعداد و الیاف برابر یا طویل تر از پنج میکرون که نسبت طول به قطر آنها 1/3 می باشد در هر سانتی متر مکعب هوا شمارش می شود و با معیار حد تماس شغلی مربوطه مقایسه می گردد . • گازها و بخارات بی اثر (خفقان آورهای ساده ) گاز و بخارات بی اثر در غلظتهای بالا باعث نقصان اکسیژن هوا ی محیط کار می شوند . بعضی از خفه کننده های ساده خاصیت انفجاری هم دارند لذا در هنگام تدوین غلظت مجاز آنها باید خاصیت مذبور مد نظر قرارگیرد در جدول معیار حدود تماس شغلی جلوی نام مواد خفه کننده ساده کلمه لاتین C ذکر گردیده است Medical university of Isfahan

40. معیار حد تماس شغلی برای مخلوط ها • اگر اثر افزایشی : • اگر ندانیم هم افزایشی : C1/OEL1+C2/OEL2+.Cn/Tn>1 : Unacceptable Medical university of Isfahan

41. اگر غیر افزایشی : در چنین مواردی حد تماس شغلی وقتی غیر قابل قبول است که حداقل یکی از اجزاء مخلوط به تنهایی بیشتر ا ز 1 باشد . C1/OEL1>1 C2/OEL2>1 Cn/OELn>1 Medical university of Isfahan

42. بخش های اصلی کتاب 2- حدود مجاز شاخصهای بیولوژیکی مواجهه Medical university of Isfahan

43. شاخص های بیولوژیکی تماس (BEIS)Biliogical Exposure Indices

44. شاخص های بیولوژیکی تماس (BEIS) • شاخص های بیولوژیک تماس حدود مجاز مرجع هستند که به عنوان راهنمای ارزیابی عوامل زیان آور در فعالیتهای بهداشت حرفه ای مورد استفاده قرار می گیرند . • شاخص های بیولوژیک تماس نشان دهنده محتمل ترین مقادیری از شناساگر هستند که در نمونه های بیولوژیک کارگر سالمی که تماس شغلی وی مشابه کارگری است که به همان مقدار اما از طریق استنشاق با عوامل زیان آور (درحدود مجاز OEL) تماس دارد یافت می شوند .

45. از پایش بیولوژیک می بایست در موارد زیر استفاده شود : • مستدل نمودن پایش هوا • ارزیابی اثر بخشی وسایل حفاظت فردی • تعیین قابلیت نفوذ مواد از راه پوستی و گوارشی • تعیین تماس های غیر شغلی • اطلاع از مواجهه بدن در گذشته و میزان سربار بدن

46. نمونه های بیولوژیک • ادرار • هوای بازدمی • خون • در حال حاضر مو و ناخن برای پایش بیولوژیک توصیه نمی شوند • میزان شناساگر در هر نمونه بدلایل خاصی می تواند متغییر باشد

47. تفسیر نتایج هنگام تفسیر نتایج پایش بیولوژیک تفاوتهای مقادیر شناساگر در بافتهای مختلف یک فرد و همچنین تفاوتهای که در شرایط مشابه تماس هستند باید مد نظر قرار گیرد چنین تفاوتهای می تواند ناشی از تغییرات در موارد ذیل باشد : • تهویه ریوی • گردش خون • ترکیبات بدن • فعالیت دستگاههای آنزیمی بدن که به عنوان واسطه در فعالیتهای متابولیسمی دخالت دارند • نمونه گیری های متعدد می تواند باعث کاهش تاثیر عوامل مذکور باشد

48. BEI VS OEL علل اصلی تناقض • وضعیت فیزیولوژیک و بهداشتی کارگر • تماس شغلی • منابع تماس محیطی • شیوه زندگی فردی • روش کار نمونه برداری • برنامه زمانی • برنامه کنترل کیفی

49. زمان جمع آوری نمونه • ابتدای شیفت:16 ساعت بعد از خاتمه مواجهه • در طی شیفت:در هر زمان پس از 2 ساعت مواجهه • انتهای شیفت:در اولین فرصت پس از خاتمه مواجهه • انتهای هفته کاری: بعد از 4 یا 5 روز مواجهه مداوم • اختیاری: در هر زمان دلخواه

50. مقبولیت نمونه ادرار • غلظت کراتیتین بین 3 تا 0/3 گرم بر لیتر یا • وزن مخصوص بین 1/030 تا 1/010 • غلظت بر حسب کراتینین ادرار (وابسته به میزان ادرار) • غلظت بر حسب میزان ادرار