Goðsögur

1. Goðsögur Rætur trúarinnar

2. Goðsagnir og trú • Goðsögur (myth) • Algildar og tímalausar sögur sem endurspegla og móta líf okkar • Varpa ljósi á • langanir okkar og þrár • ótta okkar • Skapa frásagnir sem útskýra mannlegt eðli • Hafa tíðkast frá upphafi vega

3. Neanderthalmenn • Grafir m. vopnum og verkfærum ásamt beinum fórnardýrs • Trú á framhaldslíf í líkingu við það sem menn þekktu • Hafa væntanlega sagt sögur af framhaldslífinu • Hin efnislega veröld sem þeir þekktu, ekki eini veruleikinn • Aðrar dýrategundir en maðurinn • Velta dauðanum ekki frekar fyrir sér • Ímyndunarafl er lykilorð • Upplifum þannig annað en það sem er áþreifanlegt og sannanlegt Dóu út fyrir um 30.000 árum

4. Dæmi um goðsögu frá söfnurum og veiðimönnum • Horfin Paradís: • staður þar sem menn bjuggu í einingu með guð eða andanum voru ódauðleg og bjuggu í sátt við önnur dýr • Tré var í miðjum heiminum eða fjall • Hægt að klifra upp á tréð eða fjallið og komast í snertingu við guðina/andana • Endalok/heimsendir: tréð fellur eða fjallið hrynur • Hljómar kunnuglega, - ekki satt?

5. Líf mannsins útskýrt • Líf mannsins og veröldin öll útskýrð • Tré - vex og dafnar og deyr að lokum • Tungl - vaxandi eða minnkandi • Himininn – tákn eilífðar og ósnertanleika • Er síðar persónugerður

6. Lifa goðsögur af nútímann? • Höfum fjarlægst goðsögur • Freud og Jung tóku þær þó upp til útskýringar á mannshuganum • Goðsögur lifa áfram – taka breytingum í takt við nýja kynslóð • Enn takast þær á við það sama: ótta og þrár

7. Goðsagnir veiðimanna og safnara • Hægt að skoða fornleifar + veiðimenn og safnarahópa í dag • (spirituality) guð eða andar áberandi í þeirra daglega lífi • Í dag – andleg iðkun í daglegu lífi varla sýnileg (nema helst í islam) • Veraldlegt líf og andlegt er vandlega aðskilið á Vesturlöndum

8. Fjölgyðistrú • Í upphafi fjölgyðistrúarbrögð • Eingyðistrú var undantekning • Kannski einhverskonar móðurtrúarbrögð • Margar s.k. Venusarstyttur af móðurgyðjunni

9. Gyðjur • 20.000 ára gömul – • fannst í Austurríki 7000 f.Kr. - Tyrkland

10. Gyðjudýrkun í nútíma Tilbeiðsla á Maríu mey kemst næst dýrkun hinnar fornu móðurgyðju • En styttur og myndir af Maríu minna um margt á egypsku gyðjuna Ísisi með son sinn Hórus í fanginu

11. LandbúnaðarbyltinginNýjar þarfir • Veiðimaður biður um góðan veiðidag • Bóndinn biður um velgengni til lengri tíma • Trúarbrögð verða því skipulagðari • Dagatal, prestar, musteri • menn gera langtímasamning við guð • Staða kvenna versnar • Hverfa úr trúarlegum hlutverkum • Konur gátu þó í upphafi verið gyðjur og prestar • Karlkynsguðir urðu smá saman ráðandi • Bæði í Fjölgyðistrúarbrögðum og eingyðistrúarbrögðum • Farið að færa fórnir – dýra og jafnvel manna

12. Eingyðistrú • Zaraþústra í Persíu – fyrstu eingyðistrúarbrögðin og höfðu mikil áhrif á Kristindóm • Tvö öfl: hið góð og hið vonda. Hið góða hefur vinninginn að lokum. Áður myndi þó birtast frelsari mannkyns Mithras (svipaður Jesús) • Siðaboðskapur – haga lífi sínu vel

13. Gilgameskviðan • Margt sameiginlegt í goðsögum gömlu menningarþjóðanna • Elsta þekkta söguljóð heimsins er súmerska kviðan um Gilgames konung • Fyrst skráð 2000 f.Kr. • Gilgames var frá Úrúk í Súmer • Snákur er gegnumgangandi trúartákn hjá fornþjóðum • Flóð sem eyðir öllu mannkyni – Ein fjölskylda bjargast og tekur eitt karlkyns og eitt kvenkyns eintak af öllum dýrum með sér

14. Goðsögnin um Flóðið • Lok ísaldar um 10.000 f.Kr • Sjávarmál hækkaði gífurlega – allt að 130 m • 9000 ára gamlar rústir borgar undan ströndum Gujarat fylkis í Indlandi • Flóð voru tíð í árdölum • Fyrir um 7500 árum – gríðarleg flóð á Miðjarðarhafssvæðinu – Svartahaf myndaðist

15. Flóð í Gilgames kviðunni og í Biblíunni • Í Gilgames kviðu er paradís kölluð Dilmun – allt grænt og gott • Barein nútímans hét áður Dilmun – fornleifar sýna að þar hafa verið náttúrulegar uppsprettur og frjósamt land • Fólk betur á sig komið þar en annarstaðar – beinaleifar sýna það • Kjörlendi snáka – fjöldi smyrlinga • Kannski á saga Biblíunnar af syndafallinu uppruna sinn þarna • Enkida er táldreginn af gleðikonu og missir tengslin við sakleysið • Líkindin við akuryrkjusamfélögin og versnandi stöðu kvenna eru augljós