Richtlijnen boek water m.b.t. projectMER’s

1. Richtlijnen boek water m.b.t. projectMER’s Steven Eersels Sertiuscvba Deinsesteenweg 114 – 9031 Drongen Vaartdijk 3, bus 202 – 3018 Wijgmaal

2. Discipline water in kader van MER • Onderzoek van mogelijke effecten, verbonden aan de realisatie van een project, plan of programma op het watersysteem • In essentie: • Vastleggen van (potentiële) ingreep-effectrelaties • Analyse van de referentiesituatie • Analyse van de geplande situatie • Voorstel van milderende maatregelen • Praktijkervaring geeft aan dat er grote verschillen zijn tussen MER’s naar aanleiding van een project of van een plan/ programma • In RL boek wordt er onderscheid gemaakt

3. Opbouw van het RL boek Inhoud • Discipline water in kader van MER • Onderzoekssturende juridische en beleidsmatige randvoorwaarden • Informatiebronnen • Karakterisering van potentiële effectgroepen • Inhoudelijke uitwerking van de discipline water in een projectMER • Inhoudelijke uitwerking van de discipline water in een planMER • Informatie voor het uitvoeren van de watertoets in een MER

4. Hoe is het RL boek tot stand gekomen ? • Jan – mei 2010 : Inventarisatie en verkenning • Inventarisatie wijzigingen onderzoekssturende randvoorwaarden • Analyse bestaande RL boek water (2006) • Analyse beoordelingskaders • Opmaak rapport met voorstel tot aanpak herziening • Stuurgroepbespreking ( 18/6/2010) • September 2010 : Opmaak ontwerpversie RL boek • Stuurgroepbespreking ( 28/10/2010) • April –mei 2011 : Eindversie RL boek water

5. Hoe is RL boek tot stand gekomen ? • Multi-stakeholdersproces • Dienst Mer (beperkte stuurgroep) • VMM afd operationeel waterbeheer (beperkte stuurgroep) • VMM afd ecologisch toezicht (beperkte stuurgroep) • RWO Afdeling Ruimtelijke Planning (beperkte stuurgroep) • VLM • Agentschap Ruimte en Erfgoed • MOW • Departement Landbouw en Visserij • Vlaamse Polders en Wateringen • Diverse studiebureaus

6. Hoe is het RL boek tot stand gekomen ? • RLB Water is een dynamisch naslagwerk gezien de • Evolutie in regelgeving • Evolutie in methodologische aanpak • Nieuwe informatiebronnen, inzichten • Momenteel is een nieuw voorstel tot aanpassing inzake berekening van invloedstraal van grondwaterwinning in voorbereiding (zie presentatie VMM) • Zal modulair ingebouwd worden in deze versie • Gepubliceerd op website dienst Mer

7. Inhoudelijke uitwerking : Ingreep-effectrelaties • Essentieel voor het scopingproces • Interactie tussen het project en het watersysteem duiden • In RL boek staat een niet-exhaustief schema • Welke zijn relevant voor verder onderzoek ifv • Omvang van de ingreep • Kenmerken van watersysteem • Deze scoping maakt deel uit van het kennisgevingsdossier

8. Inhoudelijke uitwerking : Ingreep-effectrelaties

9. Inhoudelijke uitwerking : Afbakening van het studiegebied • Zowel horizontale als vertikale afbakening • Alle watersysteemcomponenten, die beïnvloed kunnen worden • Dynamisch proces dat pas af is na de effectvoorspelling • Mogelijke elementen voor de afbakening : • Lozen van afvalwater/ koelwater: • Ontvangend oppervlaktewater (direct/ indirect beïnvloed) • Situering meetpunten oppervlaktewaterkwaliteit en afvoerdebieten • Stroomafwaarts de lozing gesitueerde oppervlakterwaterwinningen, (potentiële) overstromingsgebieden, kwetsbare natuurgebieden ….

10. Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie • Doel : • Binnen het studiegebied bestaande knel- en aandachtspunten inventariseren • Basisgegevens verzamelen voor de latere effectevaluatie en –beoordeling • In kaart brengen van de reeds bestaande kenmerken van een ingreep en de mogelijke bestaande milieu-effecten • Te beschrijven elementen worden bepaald in functie van de voor het project gedefinieerde ingreep-effectrelaties • Begrote milieu-effecten, die uitgaan van een bestaande ingreep, kunnen getoetst worden en/of geverifieerd aan de hand van immissiegegevens (bvb bij impactberekening grondwaterwinning)

11. Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie • Mogelijke elementen voor de systeemcomponent oppervlaktewater : • Fysico-chemische kwaliteit oppervlaktewater • Ecologische kwaliteit oppervlaktewater • Structuurkwaliteit oppervlaktewater • Afvoerdebieten en waterpeilen oppervlaktewater • Overstromingsproblematiek binnen studiegebied

12. Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie • Mogelijke elementen voor de systeemcomponent grondwater • Hydrogeologischeopbouw studiegebied • Grondwaterstanden en stijghoogtes • Inventarisatie van droogtegevoelige gebieden • Grondwaterstromingsgevoelige gebieden • Infiltratiegevoeligheid bodem • Vergunde grondwaterwinningen in de omgeving • Bestaande grondwaterverontreinigingen • Kwaliteit grondwater • Oppervlaktewaterlichamen in de invloedsfeer van de winningen • Verziltingsproblematiek

13. Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de referentiesituatie • Overzichtsmatrix (extract)

14. Inhoudelijke uitwerking : Analyse van de geplande situatie • Uitwerking van de analyse gebeurt in een MER per effectgroep • Niet enkel de afzonderlijke effecten van een ingreep doch tevens de eventuele gecombineerde/ cumulatieve effecten • Ifv praktische bruikbaarheid is de uitwerking hiervan in het RL boek opgenomen per ingreep • Gehanteerde opbouw (per ingreep) : • Algemene aanpak • Afbakening van de ingreep • Bepalende kenmerken van de ingreep • Effectgroep (overzicht en methodieken per effectgroep) • Richtinggevend kader om te oordelen vanaf wanneer milderende maatregelen moeten worden voorgesteld • Gegevensoverdracht naar andere disciplines

15. Analyse van de geplande situatieOverzicht van ingreep-effectrelaties in het RL boek beschreven

16. Analyse van de geplande situatieOverzicht van besproken ingreep-effectrelaties op dit forum

17. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterAlgemene aanpak • Afbakening ingreep • Rechtstreekse lozing in oppervlaktewater • Lozing in openbare riolering, die uitmondt in waterloop • Lozing in openbare riolering,die aangesloten is op RWZI • Bepalende kenmerken van ingreep • Globale waterbalans van het project • Kwalitatieve beschrijving van opvang, behandeling en afvoer van waterstromen • Beschrijving van de emissies • Per gescheiden geloosde afvalwaterstroom/ evt. deelstromen • Beschrijving lozingsprofiel • Toetsing van normen • Toelichting van evt verschil tussen reële geloosde vuilvracht en theoretische vuilvracht (ahv lozingsnormen) • Beschrijven van wijziging door de ingreep/ performantie WZI

18. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterEffectgroepen

19. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterWijziging oppervlaktewaterkwaliteit • Evaluatie van de permanente (gemiddelde) impact • Idealiter : Berekening van concentratieverhoging Cv voor parameter X bij volledige menging en gemiddelde lozingssituatie Ce = concentratie parameter X in het geloosde water QL= lozingsdebiet afvalwaterstroom Qopp= afvoerdebiet oppervlaktewater • In andere gevallen : geval per geval studie bvb • gelijktijdige emissie-immissie berekening • momentane Q inschatting • Toetsing aan • Huidige immissiekwaliteit stroomafwaarts • Wettelijke MKN • Andere toetsingswaarden (bvb MTR, PNEC) bij ontstentenis hiervan

20. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterWijziging oppervlaktewaterkwaliteit • Evaluatie van de permanente (gemiddelde) impact • Richtinggevend significantiekader voor eerste beoordeling van potentiële knelpunten • Geëvalueerd over totale impact • Algemeen : bijdrage > 10 % steeds relevant tenzij immissiekwaliteit lager dan de helft van de TW. In dat geval wordt bijdrage > 20 % als relevant beschouwd • Indien geen immissiegegevens : relevant als bijdrage > 10 %

21. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterWijziging oppervlaktewaterkwaliteit • Evaluatie van de tijdelijke (worstcase) impact • Om na te gaan of onder bepaalde/ tijdelijke omstandigheden de lozing aanleiding kan geven tot relevant/ onaanvaardbaar effect • Berekening : analoog als gemidd situatie doch met laag afvoerdebiet oppwater (Q10) vs hoge lozingsconcentraties/ vuilvracht • Voor gevaarlijke stoffen : acuut ecotoxicogisch effect ?

22. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterWijziging oppervlaktewaterkwaliteit • Evaluatie van de tijdelijke (worstcase) impact • Voor niet gevaarlijke stoffen : Kan de lozing aanleiding geven tot regelmatige overschrijdingen van de kwaliteitsdoelstelling waardoor op jaarbasis de kwaliteitsdoelstelling meer dan 10% van de tijd overschreden wordt ?

23. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterEvaluatie van lozing op infrastructuur • Evaluatie of • Lozing de werking van de RWZI kan bedreigen • De kwaliteit van het effluent van de RWZI bepaald wordt door de lozing en wat de impact is op de ontvangende waterloop • De slibkwaliteit van de RWZI beïnvloed wordt door de aanwezigheid van zware metalen of stoffen met een log KOW > 3 • Er tussen het lozingspunt en de RWZI overstorten gelegen zijn en of er een impact is via deze overstorten

24. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterEvaluatie van lozing op infrastructuur • Algemene evaluatie van de mogelijke impact op de werking van de RWZI

25. Analyse van de geplande situatieIngreep :lozen van afvalwater/ koelwaterMilderende maatregelen • Richten zich in se op minimalisatie van emissies • Gekoppeld aan de ernst van de effecten • Bij belangrijke effecten : dwingend • Bij relevante / beperkte effecten : minder dwingend (evt gekoppeld aan lange / middellange termijn) • Voor PGS wordt volgens het decreet IWB een geleidelijke beëindiging / stopzetting van de emissies beoogd (los van de eigenlijke impact) • Elementen in overweging te nemen bij voorstel van milderende maatregelen • Evaluatie van de BBT • Aangeven wat de op korte termijn technisch haalbare effluentconcentraties zijn (en hun verhouding tot BBT gerelateerde emissieniveaus ) • Resterende impact van gemilderde emissies in kaart brengen

26. Analyse van de geplande situatieIngreep :winnen van grondwater Effectgroepen

27. Analyse van de geplande situatieIngreep :winnen van grondwaterWijziging grondwaterkwantiteit • Indicatief evaluatieschema

28. Analyse van de geplande situatieIngreep :winnen van grondwaterMilderende maatregelen • Bij aanzienlijke negatieve milieu-effecten • Reductie van invloedsfeer bvb: • Beperking van de te winnen hoeveelheid grondwater door • Nemen van waterbesparende maatregelen • Overschakeling naar ander type waterbevoorrading • (Gedeeltelijke) omschakeling naar een andere (minder kwetsbare) laag • Bij verdere verspreiding grondwaterverontreiniging : bvb hydrogeologische isolatie van de verontreiniging • Resterende impact (na milderende maatregelen) ook in kaart te brengen