“ХАВТГАЙ” ДЭЛХИЙ ДЭЭРХИ МОНГОЛ ЧАДАМЖ БА БОЛОМЖ

1. “ХАВТГАЙ” ДЭЛХИЙ ДЭЭРХИ МОНГОЛЧАДАМЖ БА БОЛОМЖ Өвөрхангай аймгийн оюутан сурагчдад зориулав. УИХ-ын гишүүн З.Энхболд 9/25/2007 Арвайхээр сум

2. ДНБ-нд зарим салбарын эзлэх хувийн жин

3. МОНГОЛЫН ЭДИЙН ЗАСАГ ӨНӨӨДӨР • Дотоодын нийт бүтээгдхүүн: 2.6 млрд $ • ЭЗ салбараар: • Хөдөө аж ахуй: 30% • Уул уурхай, олборлох үйлдвэр:18.8% • Боловсруулах үйлдвэр: 5.8% • Худалдаа: 19% • Тээвэр холбоо:23% • Бусад: 3.4% • Нэг хүнд ноогдох ДНБ: $1040

4. Ажиллагчдын тоо, салбараар, хувиар

5. Эдийн засгийн салбарууд болон дээд боловсролын уялдаа

6. ЗОРИЛТ • Дараагийн 10 жилд Өмнөд Солонгосын түвшинд хүрнэгэвэл 1 хүнд ноогдох ДНБ-ээ 15 дахин өсгөнө гэсэн үг. • ЭЗ аль салбар ийм өсөлтийг өгч чадах вэ? • Одоо байгаа салбаруудаас уул уурхай өгч магадгүй, гэхдээ ажлын байр хангалттай үүсгэдэггүй салбар • Харин дэлхийн зах зээлээс аутсорсингийн ажил авч хийвэл эдийн засаг ч өснө, ажлын байр ч гарна

7. АУТСОРСИНГ ГЭЖ ЮУ ВЭ? • Компанийхаа дотооддоо хийж ирсэн ажлыг гадны мэргэжсэн компаниар гэрээлэн хямд, хурдан ба илүү сайн хийлгэх • Жишээ нь: Teletech(www.teletech.com) компани Bestbuy (www.bestbuy.com) customer service гэрээгээр хийдэг

8. Ямар салбарууд аутсорсинг хийгдэх боломжтой вэ? Source: “The offshore nation”, p10

9. АУТСОРСИНГИЙН ХЭЛБЭРҮҮД* • Software development outsourcing-Програм хангамжийн аутсорсинг • Business process outsourcing(BPO)-Бизнесийн процесссийн аутсорсинг • IT outsourcing (ITO)-МТ аутсорсинг • Call center-Дуудлагын төв • Knowledge process outsourcing (KPO)-Мэдлэгийн процессийн аутсорсинг • Offshore Product Development • Customer support-Хэрэглэгчдэд туслалцаа үзүүлэх • etc *Wikipedia: “outsourcing”

10. Зах зээл Source: “The offshore nation”, p14

11. Голлон тоглогчид

12. “Хавтгай” дэлхийн бидэнд олгож байгаа БОЛОМЖ • Зах зээл хангалттай бөгөөд жил тутам өсч байгаа (2008 онд $52B, 1% нь $520M Эрдэнэт үйлдвэр гэсэн үг) • Бүх түүхийн турш Монгол дэлхийн зах зээлээс хол байсан бол анх удаа дэлхий “хавтгай” болж газар зүйн байршил ач холбогдолгүй боллоо • Боломжийн цалинтай ажлын байрыг Монголдоо хязгааргүй үүсгэж болно. (зах зээл нь гадаадад, дотоодын хязгаарлагдмал зах зээлээс хамаарахгүй) • Ажилтай, цалинтай байх эсэх маань зөвхөн бидний чадвараас л хамаарна. Нөгөө бөөрөнхий дэлхийд хаана төрснөөс хамаардаг байсан.

13. Бид яагаад заавал энэ БОЛОМЖ-ыг ашиглах ёстой вэ? • Далайгаас хол, Орос эсвэл Хятадын нутгаар дамжиж далайд гардаг учраас гарт баригддаг бүтээгдхүүнээр дэлхийтэй өрсөлдөж чадахгүй (ноолуурыг эс тооцвол) • Аутсорсингийн бүтээгдхүүн тээвэрлэлт шаарддаггүй (тээврийн зардал=0) • Мянга мянган Монголчууд гадаадад гарч хар ажил хийхээ болино • Анхны хөрөнгө оруулалт бага • Байгалийн баялаг шиг дуусахгүй, байгаль орчин бохирдуулахгүй

14. Бид чадах уу? буюу ЧАДАМЖ • Залуу үндэстэн • Толгой гайгүй • Байгалийн шинжлэх ухаанд авьяастай • Гадаад хэл сурах чадвар • Бусад соёлтой дасан зохицох нээлттэй чадвар • Технологийн чадвар өндөр • Сурах чадвар сайн

15. Толгой гайгүйн баталгаа (ОУ-н математикийн олимпиадын статистик 1995-2004 онууд)

16. Сүүлийн 3 жил юу хийв?

17. Цаашид юу хийх вэ? Ойрын 5 жилд хэрэгжүүлэх зорилтууд: • Англи хэлийг 2 дахь хэлээ болгох • Бусад аутсорсинг хийдэг улсуудтай өрсөлдөхүйц нөхцөлийг бүрдүүлснээр энэ салбарт гадаадын хөрөнгө оруулагч нарыг орж ирэх бололцоог хангах • Мэдээлэл, мэдлэг болон аутсорсингийг “тээвэрлэх хэрэгсэл” болсон интернетийн хурдыг нэмэгдүүлж үнийг эрс бууруулах (10-р сарын эхнээс DWDM шилжсэнээр бөөний үнэ 4 дахин буурна) • 2008 оны 6 сар гэхэд бүх суурин газар шилэн кабелиар холбогдоно

18. Үргэлжлэл • ЕБС болон их дээд сургуулийн IT англи хэлний хөтөлбөрт 7.5 тэрбум төгрөг баталсан • Уул уурхайн салбарын орлогыг боловсролд түлхүү зарцуулах • ЕБС-иудад IT болон англи хэлний хичээлийг шинэчилсэн хөтөлбөрөөр заах • Нийт оюутны 10%-г IT болон аутсорсингийн ажил хийхэд бэлэн байхаар бэлдсэнээр ойрын 5 жилд 100000 мэргэжилтэнтэй болох

19. ГАЗРЫН БАЯЛАГ --- ХЯЗГААРЛАГДМАЛ ОЮУНЫ БАЯЛАГ --- ХЯЗГААРГҮЙ

20. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД ТАНЬ БАЯРЛАЛАА