آزادی

2. آزادی آيات‏ 1 - نفى عبوديت غير خدا زمينه ساز آزادى • «الّا نعبد الّا اللَّه و لا نشرك به شيئاً و لا يتّخذ بعضنا بعضاً ارباباً من دون اللَّه» ال عمران، 64 • كه جز خداوند يگانه را نپرستيم و چيزى را همتاى او قرار ندهيم و بعضى از ما بعضى ديگر را (غير از خداى يگانه) به خدايى نپذيرد .

3. 2 - آزادى از ستم، نعمت الهى • «اذكروا نعمة اللَّه عليكم اذا نجاكم من ال فرعون» ابراهيم، 6 • نعمت خدا را بر خود به ياد داشته باشيد زمانى كه شما را از (چنگال) آل فرعون رهايى بخشيد .

4. 3 - رهايى انسان از سلطه پذيرى، از اهداف انبياء • «ما كان لبشر ان يؤتيه اللَّه الكتاب و الحكم و النبوّة ثمّ يقول للناس كونوا عباداً لى من دون اللَّه» ال عمران، 79 • براى هيچ بشرى سزاوار نيست كه خداوند كتابى آسمانى و نبوّت به او بدهد .

5. 4 - پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم آزاد كننده مردم از قيد اسارت‏ • «و يضع عنهم اصرهم و الاغلال التى كانت عليهم» اعراف، 157 • و بارهاى سنگين و زنجيرهايى را كه بر آنها بود از دوش و گردنشان بر مى‏دارد .

6. محدوده آزادى 1 - آزاد بودن فريادخواهى و اظهار تظلّم • «لا يحب اللَّه الجهر بالسوء من القول الّا من ظلم» نساء، 148 • خداوند دوست ندارد كسى باسخنان خود بدى‏هاى ديگران را اظهار كند مگر آن كس كه مورد ستم واقع شده باشد .

7. 2 - آزاد نبودن مؤمنان در مسخره كردن ديگران • «يا ايها الذين امنوا لا يسخر قوم من قوم» حجرات، 11 • اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد نبايد گروهى از مردان شما گروهى ديگر را مسخره كنند .

8. 3 - آزاد نبودن انسان در شركت در مجالس گناه • «اذا رأيت الذين يخوضون فى اياتنا فاعرض عنهم حتى يخوضوا فى حديث غيره» انعام، 68 • هرگاه كسانى را ديدى كه آيات ما را استهزاء مى‏كنند از آنها روى بگردان تا به سخن ديگرى بپردازند.

9. 4 - آزاد نبودن در ورود به منزل ديگران بدون اجازه‏ • «لا تدخلوا بيوتاً غير بيوتكم حتى تستأنسوا» نور، 27 • در خانه هايى غير از خانه‏هاى خود وارد نشويد تا اجازه بگيريد.

10. 5 - آزاد نبودن در سپردن اموال به بى خردان‏ • «و لا تؤتوا السفهاء اموالكم التى جعل اللَّه لكم قياماً» نساء، 5 • اموال خود را كه خداوند وسيله قوام زندگى شما قرار داده به دست سفيهان نسپاريد .

11. 6 - آزاد نبودن انسان از سؤالات بيجا • «يا ايّها الذين امنوا لا تسئلوا عن اشياء ان تبد لكم تسؤكم» مائده 101 • اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد از چيزهايى نپرسيد كه اگر براى شما آشكار گردد شما را ناراحت مى‏كند .

12. تذكّر : • اصولاً از نظر اسلام وقتى انسان عبد و بنده خداست بنده ديگر آزاد نيست كه هركارى را كه دلش مى‏خواهد انجام دهد بنابراين محدوده آزادى در اطاعت از فرامين خداست و در ارتكاب گناه انسان آزاد نيست چراكه انسان مسؤل است و بايد پاسخگو باشد . • «انّ السمع و البصر و الفؤاد كل اولئك كان عنه مسئولا» اسراء، 36

13. روايات‏ 1 - بنده‏ى ديگران نبودن‏ • قال على‏عليه السلام : «لا تكن عبد غيرك و قد جعلك اللَّه حراً». • بنده ديگران مباش و حال آنكه خداوند تو را آزاد آفريده است . (نهج البلاغه / نامه 31)

14. 2 - آزادگى در همة احوال زندگى‏ • قال الصادق‏عليه السلام : «انّ الحرّ حرّ على جميع احواله ان نابته نائبة صبر لها و ان تداكّت على المصائب لم تكسره و ان اُسر و قهر و استبدل باليسر عسراً كما كان يوسف الصدّيق الامين صلوات اللَّه عليه لم يضرر حرّيته ان استعبد و قهر و اسر». • آزاده در تمام احوالش آزاده است، اگر مصيبتى به وى برسد صبر پيشه كند و اگر مصيبت‏ها بر او وارد شود او را نشكند و اگرچه اسير و مقهور شود و از راحتى به سختى افتد چنانكه آزادگى يوسف صديق امين را كه به بردگى رفت و اسير و مقهور شد زيان نرسانيد. (كافى/2/89)

15. 3 - عبادت آزادگان‏ • قال الباقرعليه السلام : «ان قوماً عبدواللَّه شكراً فتلك عبادة الاحرار». • گروهى خداوند را براى شكر و سپاس از نعمت‏هايش مى‏پرستند و اينگونه پرستش پرستش آزادگان است . (بحار/ 78 / 187)

16. 4 - عوامل آزادگى‏ • الف - ترك شهوات؛ قال على‏عليه السلام : «من ترك الشهوات كان حراً». • هركس كه خواسته‏هاى نفسانى را ترك كند آزاده است . (تحف العقول / 99) • ب - زهد؛ قال على‏عليه السلام : «من زهد من الدنيا اعتق نفسه و ارضى ربّه». • كسى كه در دنيا زهد بورزد نفس خود را آزاد و خداوند را خشنود كرده است . (غررالحكم/ 8816

17. ج - كسب حلال؛ قال على‏عليه السلام : «من توفيق الحرّ اكتسابه المال من حلّه». • از جمله توفيقات شخص آزاده به دست آوردن مال از طريق حلال است . (غررالحكم/ 9393) • د - دورى از رذايل؛ قال على‏عليه السلام : «الحريّه منزّهة من الغلّ و المكر». • آزادگى پاك و منزّه از هر حيله است . (غررالحكم/1485) • ه - ترك دنيا؛ قال على‏عليه السلام : «الاحرّ يدع هذه اللماظة لاهلها انّه ليس لانفسكم ثمن الّا الجنة فلا تبيعوها الّا بها». • آيا آزادمردى نيست كه باقيمانده اين لقمه را براى اهلش رها كند (كنايه از اينكه به متاع دنيا دل نبندد) زيرا كه براى شما جز بهشت نباشد پس آن را جز به بهشت مفروشيد. (نهج البلاغه / حكمت 456)

18. 5 - بندگى خداوند شرط كسب آزادگى‏ • قال على‏عليه السلام : «من قام بشرائط العبودية اهلّ للعتق و من قصّر عن احكام الحرّية اعيد الى الرقّ». • هركس به شرايط آزادگى قيام كند سزاوار آزادى است و كسى كه از احكام آن كوتاهى بورزد به بندگى برمى‏گردد . (غرر الحكم / 8529)

19. اشاره‏ • الف - امام حسين‏عليه السلام روز عاشورا به دشمنان فرمود: «يا شيعة ابى سفيان ان لم تكن لكم دين و كنتم لا تخافون المعاد فكونوا احراراً فى دنياكم». (بحار/45/51) • اگر دين نداريد و از قيامت نمى‏ترسيد در دنيا آزاد باشيد. • ب - وقتى كه عثمان به خلافت رسيد اموال بيت المال را تضييع كرد. ابوذر همواره به او اعتراض مى‏كرد. روزى عثمان كيسه‏اى پر از پول به غلامش داد و به او گفت: اين كيسه را به ابوذر بده اگر پذيرفت تو را آزاد مى‏كنم. غلام كيسه را آورد، ولى ابوذر نپذيرفت، غلام گفت: اگر بپذيرى من آزاد مى‏شوم ابوذر گفت: آرى، تو آزاد مى‏شوى ولى من بنده مى‏گردم! (كشكول شيخ بهايى/162)

20. با تشکر از توجه شما دکتر غلام حسين حيدری