Late Keizertijd Christendom

1. Late KeizertijdChristendom GoedeKeizers, SlechteKeizers De tijd van de Republiek is voorbij

2. TENTAMEN 6 dagen!!! • Schrijf je gegevens op! Naam, studentnummer, werkgroep • Lees het tentamen door • Plan de benodigdetijd • Lees de vragengoed • Let op spelling • Geefduidelijk en uitgebreidantwoord • Meningmétargumenten • Jaartallen!!! Bijbenaderingdan decennia • Donderdag 19u tentamen training van de UHSK aanmelden: info@UHSK.nl (nogmaareenpaarplaatsen)

3. Planning Vandaag Morgen • KorteuitlegA-vragen • Reader vragen • Thematischeaanpak • Rest reader • Behandelennagekekenopdracht

4. De keizers van de eerste drie eeuwen • Julisch-Claudischehuis: 27 v.C. – 68 n.C. Augustus – Tiberius – Caligula – Claudius - Nero • Vierkeizerjaar: 68-69 Galba – Otho – Vitellius – Vespasianus • Flavische huis: 69-96 Vespasianus – Titus - Domitianus • Adoptiefkeizers: 96-192 Nerva – Trajanus – Hadrianus – AntoninusPius – Marcus Aurelius – Commodus • Severische dynastie: 192-235 SeptimiusSeverus – Caracalla – Alexander Severus • Soldatenkeizers: 235-284 • Diocletianus (Tetrarchie): 284-305

5. Externeproblemen Verhoogde druk op de rijksgrenzen in het noordwesten Germaanse stammen zorgden voor onrust in de noordwestelijke provincies Grote gebieden geplunderd en verwoest In 170 na Chr. dringen Germanen door tot in Italië Ook verhoogde druk op de grenzen in het oosten Parthische rijk werd opgeslokt door het Nieuw-Perzische rijk der Sassaniden (226-640 na Chr.) De Sassaniden wilden het oude rijk van Cyrus herstellen en bedreigden daarbij vele oostelijke Romeinse provincies

7. Interne problemen Legers konden externe druk niet aan Romeins burgerrecht was niet meer exclusief Gebrek aan militaire ervaring onder de legerofficieren Legerkampen waren sterk geregionaliseerd Rijk was niet meer berekend op hoge uitgaven voor defensie Belastingstelsel onvoldoende Waarde van de munt daalde

8. Keizer Gallienus Eén van de soldatenkeizers Regeerde van 253-268 na Chr. Hervormingen: 260: Senatorenwarenvoortaanuitgesloten van het bekleden van officiersposten Zone-verdedigingin de diepte Rond 255: Overschakeling op mobieletroepen “Generalestaf”

9. Crisis van de derde eeuw

11. Keizer Diocletianus Regeerde van 284-305 na Chr. Maakte einde aan de ‘crisis van de derde eeuw’ Probeerde herhaling te voorkomen door aantal hervormingen

12. Problemen Militaire problemen Financiele problemen Dynastieke problemen Christendom

13. Hervormingenvan Diocletianus Bestuur Instelling tetrarchie Verdubbeling aantal provincies Uitbreiding en professionalisering van het ‘ambtenarenapparaat’ Senaat verloor bevoorrechte positie

14. Diocesenin 395

16. Hervormingenvan Diocletianus Bestuur Instelling tetrarchie Verdubbeling aantal provincies Uitbreiding en professionalisering van het ‘ambtenarenapparaat’ Senaat verloor bevoorrechte positie Militair Toename aantal soldaten Formatie mobiele legers Fortenbouw langs grenzen Verbetering infrastructuur

17. Hervormingen: Vervolg Presentatie keizerschap Verheven keizer (dominus). Afstand tussen keizer en onderdanen Financieel Hervorming belastingstelsel Christendom Grote christenvervolging 303 na Chr.

18. Keizer Constantijn Regeerde van 306-337 na Chr. Bekend om zijn bekering tot het christendom en het bevoordelen van de christenen

19. Hervormingenvan Constantijn Nieuwehoofdstad, nl. Constantinopel Senatorenkregenweereenbelangrijkeplaats in het rijksbestuur Nieuwemobielelegereenheden, bestaandeuitbarbaren OpkomstGermanen Uitbreidingbureaucratie en hofhouding Opvoeringmilitaire budget Instellingnieuwebelastingen en verhogingoudebelastingen 322: Versterking van greep van grootgrondbezitters op hunpachters Stabilisatiemuntwezend.m.v. de solidus Ontkoppeling van militaire en civieleposten, bijv. de praetoriaanse prefect wordteencivielefunctie Toestaanchristendom

20. Christendom • Christendom was populairzowelonder de ontworteldestedelijkebevolking (gelijkheid) alsonder de stedelijke elite (monotheïsme)

21. Christendom Overeenkomsten Christenen erkenden net als de Joden slechts één god en verwierpen alle andere goden. Net als enkele oosterse religies die in de keizertijd zich verbreidden (cultus van Isis en Osiris, Mithrascultus en de Cybelecultus) was het christendom niet aan steden of volkeren gebonden. Verschillen Monotheisme (zowel overeenkomst als verschil) Nieuwe religie en dat is geen aanbeveling in de oudheid

22. Verspreidingchristendom Werk van apostelen Met name Paulus van Tarsus speelt een grote rol N.B. Was eerst vervolger van christenen! Nadruk op geloof in de opstanding van Jezus na diens dood

24. Reactieop christendom Reactie Romeinse overheersers: Over het algemeen stonden de Romeinse regeerders tolerant tegenover vreemde godsdiensten. Ze eisten alleen dat Romeinse burgers bereid zouden zijn mee te offeren en te bidden tot de Romeinse staatsgoden en ze traden op tegen verstoringen van de openbare orde (bij bijv. Bacchusfeesten). Voorbeelden van tolerantie: de mysterieculten (Isis en Osiris, Demeter), het jodendom, de Bacchuscultus, de verering van Mithras en de Cybelecultus.

25. Reactieop christendom Minder tolerant tegenover het christendom. Monotheïsme Christendom andersdanjodendom Nieuwereligie Introvert karakter Eucharistie was kannibalisme Beschuldigingen van incest

26. “the Jews, whowere, so to speak, licensedatheists.” De Ste. Croix p. 240 “The Jewswere a peoplewhichfollowed, the Christians a sectwhichdeserted, the religion of theirfathers.” Quote Gibbon, zie De Ste. Croix p. 240

27. Grootsteprobleem: Christenenweigerdenmeetedoen met de Romeinsekeizercultus. Dit was onacceptabel. Pogingenomchristenen tot deelnametedwingenleiddeneerder tot martelaarschappendan tot geloofsafval door christenen.

28. RomeinseRijk: Oost en west Westen: Germaansevolkenvestigenzichbinnen de rijksgrenzen Plundering Rome in 410 door de Visigothen Vestigenzich in zuidelijkGallië Angelsaksen in Brittannië Oosten: Dichterbevolkt, sterkergeürbaniseerd en welvarender Constantinopelwerd het nieuwe Rome Onder Theodosius en Justianianuscodificatie van het Romeinserecht Na Theodosius wordt het Rijkdefinitiefopgesplitst