E N D
BEP NEDİR? KOCAELİ
“Meltem Öğretmen ilköğretim 1. sınıfta görev yapan bir öğretmendir. Sınıfında 35 öğrenci bulunmaktadır. Meltem Öğretmen sınıfındaki iki öğrencinin okuma yazma becerilerinde çok az ilerleme gösterdiklerini belirlemiştir. Sınıftaki öğrenciler heceleme aşamasına ulaşmışken, bu iki öğrenci henüz ilk öğrendikleri sesleri birleştirme aşamasında bulunmaktadırlar. Meltem Öğretmen bu iki öğrencinin RAM’a değerlendirme için gönderilmesini istemiştir. Okul idaresi tarafından yapılan yönlendirme sonucunda RAM, Meltem öğretmenin bu iki öğrenci için şimdiye kadar yapmış olduğu çalışmaları (uyarlamalar/düzenlemeleri) bu öğrenciler hakkında topladığı bilgileri ve değerlendirme sonuçlarını bir rapor halinde yazmasını ve öğrencilerin bu raporla birlikte kendilerine gönderilmesini istemiştir. Meltem Öğretmen, kendisinden tam olarak ne istendiğini ve arkadaşlarından belirgin bir biçimde gerilikleri olan bu iki öğrencinin neden hemen değerlendirmeye alınmadıklarını anlayamamıştır.” KOCAELİ
Zerrin Öğretmen, ilköğretim 1. sınıfta görev yapmaktadır. Öğrencileriden Ali’nin ezbere okuyabildiği bazı kelimeleri yazması istendiğinde iki sessiz harfin arasındaki sesli harfi atladığını (örneğin, “ılık” yerine “ılk”, “açıldı” yerine “açldı”) bu hatayı başka kelimelerin yazımında da sıklıkla yaptığı gözlemlenmiştir. Matematik dersindede 0 dan 9 a kadar olan rakamları yazdığını, ancak iki basamaklı sayıları yazarken rakamların yerini değiştirdiğini (örneğin “12” yerine “21” , “16” yerine “61”) ve öğrenciyi defalarca uyarmasına karşın sonucun değişmediğini dile getirmiştir. Zerrin Öğretmen, Ali’nin yaşadığı güçlüğü okul yönetimine bildirmiş ve öğrencinin değerlendirilmesini istemiştir. Okul yönetimi Zerrin Öğretmenden Ali’nin yaşadığı güçlüğü ortadan kaldırmaya yönelik bir program hazırlayıp uygulamasını; diğer bir deyişle gönderme öncesi süreci uygulamasını istemiştir. Zerrin Öğretmen, okul yönetiminin bu isteği karşısında ne yapacağını bilememektedir. KOCAELİ
Ahmet Öğretmen ilköğretim 3. sınıf öğrencisi olan Buse’nin Türkçe ve matematik derslerinde ancak ilköğretim 1. sınıf hedeflerini karşılayabildiğini, akademik olarak akranlarının çok gerisinde olduğunu yapmış olduğu değerlendirmeler sonucunda belirlemiştir. Öğrenci hakkında topladığı bilgileri yaptığı değerlendirme sonuçlarını ve uyguladığı çalışmaları rapor haline getirerek okul yönetimi ile birlikte öğrenciyi RAM ‘a yönlendirmişti. Buse RAM’da eğitsel değerlendirme ekibi tarafında değerlendirmeye alınmıştır.Yapılan değerlendirme sonucuna göre hafif derecede zihinsel yetersizliği belirlenen Buse’nin kaynaştırma öğrencisi olarak kendi sınıfında eğitim almasına ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanmasına karar verilmiştir. Ahmet Öğretmen BEP’i nasıl hazırlayacağının bilememektedir. KOCAELİ
Meltem Öğretmen, Zerrin Öğretmen ve Ahmet Öğretmen ülkemizde sınıflarında özel gereksinimli öğrenci bulunduğunda ne yapacaklarının sıkıntısını taşıyan öğretmenlerdir. Meltem Öğretmen ve Ahmet Öğretmen öğrencilerini ayrıntılı değerlendirme için RAM’a göndermişlerdir. RAM, Buse’yi değerlendirmeye alırken, Meltem Öğretmen’in öğrencilerini değerlendirmeye almamış ve gönderme öncesi sürecinuygulanmasını istemiştir. Zerrin Öğretmen ise yazmada güçlükleri olan Ali’nin değerlendirilmesini isterken, okul yönetimi öncelikle öğrencinin başarısını arttırmak için çeşitli uyarlamalar yapmasını,diğer bir deyişle gönderme öncesi süreci uygulamasını istemiştir. KOCAELİ
RAM Buseyi değerlendirmeye alırken; Zerrin Öğretmen’in öğrencilerini neden değerlendirmeye almamıştır? • Gönderme öncesi süreç ve ayrıntılı değerlendirme terimleriyle ne anlatılmak istenmektedir? • Hangi amaçlarla değerlendirme yapılmaktadır? • İdeal bir değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci nasıl olmalıdır? KOCAELİ
Her sınıfta birbirinden farklı özellikleri olan öğrenciler bulunmaktadır. Öğrenciler; • Aile özellikleri, • İçinde yaşadıkları çevre, • Geçirmiş oldukları eğitim yaşantıları, • Öğrenme özellikleri, • Yetenekleri, • İlgileri, duygusal ve davranışsal özellikleri yönünden birbirinden farklılıklar gösterirler. KOCAELİ
Bazı öğrenciler, sınıfta işlenen konuları diğerlerinden daha çabuk ve hızlı öğrenirken; bazıları daha yavaş ve geç öğrenirler. • Bazı öğrenciler içinde bulundukları ortamın kurallarına daha kolay uyum sağlarlarken; bazıları sınıf kurallarını öğrenme ve davranışlarını kontrol etmede daha fazla zorlanırlar. • Öğretmenler, öğrenme ve davranış özellikleri yönünden arkadaşlarından geri kalan ve sınıf ortalamasının altında başarı gösteren öğrenciler için neler yapacakları, bu öğrencileri nasıl değerlendirecekleri konusunda kaygı yaşarlar ve sıklıkla desteğe gereksinim duyarlar. KOCAELİ
Öğretmen; • Sınıfta farklı gereksinimleri olan bir öğrenci olduğunda ne yapmalıdır? • Öğrenciye nasıl ve ne kadar yardım etmelidir? • Ne zaman yardım almalıdır? KOCAELİ
Ne yapılıyor idi? Sınıf öğretmenleri sınıfında duygusal, davranışsal ve öğrenme özellikleri yönünden arkadaşlarından geri olan,sınıfın gereklerini yerine getirmede zorlanan öğrencileri doğrudan okul rehberlik servisine ve okul yönetimine bildirirler ve bu öğrencilerin değerlendirilmesi için RAM’ a yönlendirilmesini isterlerdi. KOCAELİ
Öğretmenler öğrenciyi RAM’a yönlerdirirken, genel eğitim sınıfı için uygun olmadığını düşünürler, özellikle akademik özellikleri yönünden arkadaşlarının gerisinde olan öğrencilerin, engelli öğrenciler için açılmış özel eğitim sınıflarına yada özel eğitim okullarına yerleştirilmesi beklentisini taşırlardı. KOCAELİ
Yanlış Nerede? Sınıf öğretmenlerinin çeşitli nedenlerden dolayı akranlarından farklı olan öğrencileri hiçbir çaba harcamadan, doğrudan değerlendirme ya da özel eğitim okuluna yerleştirme için yönlendirmeleri çeşitli nedenlerden dolayı eleştirilmektedir. Okul çağına gelen her öğrencinin tıpkı diğer akranları gibi kendi evine en yakın okulda eğitim görmeye hakkı vardır. Genel eğitim sınıfında okula başlayan bir öğrencinin akranlarından farklı olması sıkça karşılaşılan bir durumdur. KOCAELİ
1.Yanlış: Öğretmenin,öğrenciyi RAM’a göndermeden önce, sınıfa katılımını arttırmaya çalışması, gönderme öncesi süreci uygulaması gerekmektedir. *Böylesi bir çaba ile pek çok özel gereksinimli öğrenci, genel eğitim sınıfında eğitim görme fırsatını elde etmiş olacaktır. Bu alanda yapılan çalışmalar, sınıf öğretmenlerini çabaları sonucunda ayrıntılı değerlendirme sürecine gerek kalmadan pek çok öğrencinin genel eğitim sınıfında eğitimlerini sürdürdüklerini göstermektedir. KOCAELİ
RAM tarafından gerçekleştirilen ayrıntılı değerlendirme süreci,öğrencinin bilişsel, duygusal ve sosyal yönden değerlendirilmesini gerekli kılan çok yönlü bir değerlendirme sürecidir.Ülkemizde öğrencilerin ayrıntılı değerlendirmesini Eğitsel Tanılama,İzleme ve Değerlendirme Ekibi tarafından yapılmaktadır. Öğrencinin tüm yönleriyle değerlendirilmesi pahalı, zaman alıcı ve yorucu, aynı zamanda pek çok özel gereksinimli çocuk ve ailesi içine kaygı verici bir süreçtir.Aile değerlendirmenin çocuklarının genel eğitim sınıfından alınmasıyla sonuçlanacağı korkusunu yaşarlar. KOCAELİ
2.Yanlış: Yorucu, zaman alıcı ve çoğu zaman da kaygı verici bir süreç olan ayrıntılı değerlendirme süreci, sınıf öğretmeninin öğrencinin sınıfa katılımını sağlamaya yönelik almış olduğu çeşitli önlemlerin başarısız olmasından sonra başlatılmamasıdır. 3.Yanlış: Sınıf öğretmenlerinin, öğrenme ve davranış özellikleri yönünden akranlarından farklı olduğunu düşündükleri öğrencileri, doğrudan hiçbir çalışma yapmadan ve yazılı rapor hazırlamadan, göndermeleri bilgi kaybına yol açacağı ve ayrıntılı değerlendirme için karar vermeyi etkileyeceği için eleştirilmektedir. . KOCAELİ
Neler Yapılmalı? • Öğrenme hızı, duygusal ve davranışsal özellikleri yönünden akranlarından farklı olan ve sınıfa katılımda güçlük çeken öğrenciler için sınıf öğretmenleri neler yapmalıdır? • Bu öğrencileri nasıl belirlemelidir? KOCAELİ
Değerlendirme Basamakları 1. İlk belirleme 2. Gönderme Öncesi Süreç 3. Gönderme 4. Ayrıntılı Değerlendirme 5. Özel Eğitim Hizmetleri İçin Uygunluğuna Karar Verme 6. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama 7. Değerlendirme KOCAELİ
1.İlk Belirleme Her öğrenci sınıf ortamında zaman zaman başarısızlık yaşayabilir. Akranlarına göre göre daha fazla başarılı olabilir yada aynı derste anlatılan bir konuyu, diğer arkadaşlarına göre daha çabuk kavrayabilir. Okul ve sınıf kurallarına uyum sağlamada zorlanabilir. Kurallara uygun olmayan davranışlar gösterebilir, arkadaşlarıyla kavga edebilir ve onlarla sorunlar yaşayabilir. Sınıf öğretmenleri öncelikle, sınıfında akademik ve sosyal yönden akranlarından farklı gereksinimleri olan, çeşitli uyarlamalara ve desteğe gereksinim duyan öğrencileri belirlemelidir. KOCAELİ
Nasıl Belirlenmeli? Sınıf öğretmeninin desteğe gereksinimi olan öğrencileri belirleyebilmesi için öncelikle, sınıfındaki öğrenciler hakkında bilgi toplaması ve çeşitli değerlendirme yöntemlerini kullanması gerekmektedir. İlk belirleme aşamasında kullanılan değerlendirme yöntemleri tüm öğrenciler için kullanılabilecek değerlendirme ve yöntemlerdir. Sınavlar Kontrol listeleri Öğrencilerin sınıf içinde yapmış oldukları çalışmalar(tahtaya yazılanları defterine geçirme, öğretmenin söylediklerini defterine yazma, verilen bir problemi defterine yalnız başına çözme) Ev ödevleri Çalışma kağıtları KOCAELİ
Hangi Tekniklerle Belirlenmeli? • Programa Dayalı Değerlendirme (PDD) Öğrencilerin uygulanan programın neresinde olduklarını; yani beklenen program amaçlarına ne derece yaklaştıklarını ortaya koymak için öğrencinin var olan becerileri ile programda yer alan becerilerin karşılaştırılması yoluyla yapılan değerlendirmedir. Örnek: İlköğretim 3. sınıf öğrencisi olan Zehra,Türkçe dersinde arkadaşlarının gerisindedir.Öğretmenin yapmış olduğu değerlendirme sonucuna göre Zehra’nın 3. sınıf program hedeflerini karşılamadığı,1. sınıf program hedeflerine ancak ulaşabildiği gözlenmiştir. KOCAELİ
Programa Dayalı Değerlendirme 1) Öğrencinin becerilerdeki düzeyini gösterir. 2) Becerilerin ardışık sırasında öğrencinin bulunduğu yere göre programını düzenlenmesine yardım eder. 3) Öğrencinin hangi becerilerde ustalaştığını, hangilerinde desteğe ihtiyaç duyduğunu belirlemesini sağlar. 4) Öğrencinin ilerlemesini sürekli olarak değerlendirmesine olanak verir. Kontrol listeleri, tepki ve hata analizi gibi değerlendirme teknikleri programa dayalı olarak hazırlanabilir. KOCAELİ
Programa Dayalı Değerlndirme Basamakları 1) Seçilen program alanında (derste) yer alan becerileri listeleyin. 2) Tüm önemli becerilerin listenizde yer aldığından emin olun. 3) Becerilerin kolaydan zora doğru mantıksal bir sırayla dizildiğini kontrol edin. 4) Listenizdeki tüm beceriler için amaç yazın (Öğrenciye hangi davranışın kazandıracağınızı yazın) 5) Her bir amacı test etmeye yönelik maddeler hazırlayın. 6) Değerlendirme aracını hazırlayın. 7) PDD’nin nerede ve ne zaman yapılacağına karar verin. 8) Uygulamayı gerçekleştirin. KOCAELİ
2) Kontrol Listeleri Programa dayalı hazırlanacağı gibi, bir gelişim alanına yada bir beceriye yönelik olarak da hazırlanabilir. Programa dayalı olarak hazırlanan kontrol listeleri, öğretmene programda bulunan her bir eğitsel amacı gözden geçirme ve öğrencinin ulaştığı program amacını belirleme olanağı verir. KOCAELİ
3)Çalışma Örneği Analizi Çalışma örneği analizinde öğretmenler, öğrencilerin sınıf içinde yaptıkları çalışmaları değerlendirerek başarılı oldukları yada yardıma ihtiyaç duydukları alanları belirleyebilirler. Yazılı sınavlar, evde yada sınıfta yapılan yazılı bir ödev ya da bir kompozisyon çalışması öğretmenin öğrencilerin çalışmalarını değerlendirmede kullanacağı belgelerdir. KOCAELİ
Öğrencilerin Çalışmaları, Tepki analizi Hata analizi olmak üzere iki biçimde değerlendirilir. KOCAELİ
4) Tepki Analizi Tepki analizinde öğrencilerin hem doğru,hem de yanlış tepkileri değerlendirilir.Bu teknikte öğrencilerin doğru ve yanlış davranışlarının sıklığı, süresi ve oranı belirlenir. Örnek:İlköğretim 3. sınıf öğrencilerine “Ağaçtaki Kedi” başlıklı parçayı dikte yoluyla yazdıran öğretmen, öğrencisinin 76 sözcüklü bir parçanın % 47’sini doğru yazarken % 53’ünü yanlış yaptığını belirlemesi tepki analizidir. KOCAELİ
5) Hata Analizi Hata analizinde, öğretmen öğrencilerinin çeşitli alanlarda yaşadıkları güçlükleri belirlemek için çalışmalarındaki hataları değerlendirip,bu hatalardan anlamlı bir örüntü oluşturmaya çalışır. KOCAELİ
6) Gözlem Gözlem, sınıf içinde kolaylıkla uygulanabilen bir tekniktir ve öğretmenler öğrencileri hakkında karar vermek durumunda kaldıklarında sıklıkla bu tekniğe başvururlar. Gözlem yoluyla toplanan veri, gönderme öncesinde öğrenci hakkında bilgi edinmede, öğretim programına karar vermede, programı değerlendirmede, daha fazla değerlendirmeye gereksinimi olan çocukları belirlemede, hem de akademik olmayan alanlar için bireyselleştirilmiş eğitim programını hazırlamada ve programın uygulanması sonucunda ortaya çıkan gelişmeyi izlemede kullanılmaktadır. KOCAELİ
Gönderme Öncesi Sürecin Uygulanması Gönderme öncesi süreç, akademik, duygusal ve davranışsal özellikleri yönünden akranları tarafından izlenen programı izlemekte güçlük çeken öğrencilerin değerlendirme için yönlendirilmelerinden önce çeşitli uyarlamalarla genel eğitim sınıflarında eğitilmelerini amaçlayan bir süreçtir. Bu süreçle, öğrencinin ayrıntılı değerlendirme için gereksiz yere RAM’lara gönderilmesi önlenmeye çalışılmakta ve daha sonra yaşanabilecek problemlerin çözümlenmesi hedeflenmektedir. KOCAELİ
Gönderme Öncesi Süreçte Neler Yapılmalıdır? 1.Basamak: Öğretmenlerin ilk belirlemelerde elde ettikleri bilgilere göre özel gereksinimli olarak düşündükleri öğrencilere hangi davranışları kazandıracaklarına karar vermelidirler. 2.Basamak: Öğrenciye kazandırılması planlanan davranışlara ilişkin müdahelenin / uyarlamaların ne kadar süreyle uygulanacağına karar vermektedir.Öğretmen kazandırmayı amaçladığı davranışlara ilişkin süreyi; • Söz konusu davranışların ortalama bir öğrenci tarafından ne kadar sürede kazanıldığına, • Bu davranışların kazanılması için öğrenciye ayıracağı zamana, • Ailenin desteğini ne kadar sağlayacağına ve • Sınıfta bulunan öğrenci sayısına göre belirlemelidir. KOCAELİ
Gönderme Öncesi Süreçte Neler Yapılmalıdır? 3. Basamak: Müdahele programının hazırlanması ve uygulanmasıdır. Bu basamakta sınıf öğretmeni; • Programda • Öğretimsel süreçlerde • Sınıf yönetiminde ve • Sınıf çevresinin düzenlenmesinde uyarlamalar yapabilir. KOCAELİ
Gönderme Öncesi Süreçte Neler Yapılmalıdır? 4. Basamak: Gönderme öncesi sürecin son basamağı değerlendirmedir. Sınıf öğretmeni programda, öğretim süreçlerinde, sınıf yönetiminde ve çevrede yaptığı uyarlamalarla hazırladığı müdahele programının, öğrencide istendik gelişme meydene getirip getirmediğini değerlendirir. Eğer ilerleme olmadı yada gözlenen ilerleme beklenenin altında olduğu görüldü ise, öğrencinin ayrıntılı değerlendirme için RAM’a gönderilmesi süreci başlatılır. KOCAELİ
Göndermeye karar verilirken iki önemli konu düşünülmelidir: 1. Gönderme ile başlayan ayrıntılı değerlendirme süreci sonunda, okulda yada evde öğrenciye sağlanacak hizmetler ve yardımlar aynı ise ek bir özel eğitim hizmeti sağlamak mümkün değilse, bu durumda gönderme sürecinin başlatılmasına gerek yoktur. Örnek: Arkadaşlarından daha yavaş ve geç öğrenen bir öğrencinin bulunduğu okulda yada ilde öğretmene yardımcı olacak destek personel yoksa ve yine ilde herhangi bir özel eğitim okulu bulunmuyorsa RAM tarafından yapılan değerlendirme sonunda, öğrenci yine aynı sınıfta eğitimine devam edecektir. KOCAELİ
Göndermeye karar verilirken iki önemli konu düşünülmelidir: 2. Konu: Gönderme sürecinin sonunda öğrencinin tanı alması,onun zihinsel engelli, öğrenme güçlüğü yada işitme engelli gibi kavramlarla etiketlenmesine yol açar. Etiketlemenin pek çok olumsuz etkisi bulunmaktadır.Başta öğretmen olmak üzere, diğer bireylerin bu öğrencilere yönelik beklentilerini düşürmeleri, öğrenememelerine neden olarak program yada yöntem yerine, etiketlerini (engel durumunu) görmeleri ve yetersizliklerini doğrudan engele atfetmeleri etiketlemenin olumsuz etkileri arasındadır. Öğrencinin engelli olarak tanı alması sonucunda öğrenciye ve öğretmene hiçbir destek hizmeti sağlanamayacak durumda ayrıntılı değerlendirme ile öğrencinin gereksiz yere etiketlenmesinden kaçınılmalıdır. KOCAELİ
Gönderme Süreci Gönderme süreci, gönderme öncesi süreçte özel gereksinimli olarak belirlenen bireylere yönelik uygulanan müdahale programının etkili olmadığı durumlarda başlatılan bir süreçtir. Gönderme sürecini temel amacı, öğrencinin özel eğitim hizmetleri için uygun olup olamdığına karar vermektir. Bu süreçte, gönderme öncesinde öğrenci hakkında toplanan bilgiler, yapılan müdahaleler raporlaştırılır. Gönderme sürecinde raporlaştırma, öğrencinin kapsamlı değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulması gereken konulara ilişkin veri sağlamak amacını taşır. KOCAELİ
Gönderme Süreci Öğrencinin ayrıntılı değerlendirme için RAM’a gönderilmesi aşamasında ailenin onayı alınmalı, sürece ilişkin tüm bilgiler aile ile paylaşılmalıdır. Gönderme raporunda öğrenci hakkında verilen bilgilerin tanımlayıcı olması, gözlenebilir ve ölçülebilir olması öğrencinin performansını kestirmede yararlı olacaktır. KOCAELİ
Gönderme Süreci “ Ali okulda sürekli huzursuzluk yaratmakta ve bundan da hoşlanmaktadır. Ev ödevlerini yapmamakta ve sınıf çalışmalarına tam olarak katılmamaktadır. Sınıf içinde yaşadığım sorunlar nedeniyle Ali’nin farklı bir sınıfta olması gerektiğini düşünüyorum.” “Gönderme öncesi süreçte Ali için küçük grup öğretimi uygulanmış olup, oturma yeri düzenlenmiş ve müfredat hedefleri küçük basamaklara ayrılmıştır. Ali sınıf çalışmalarının %35’ini tamamlarken,ev ödevlerini yapma oranı % 0’dır. Belirlenen güçlük alanları matematik ve okumadır. Akademik becerilerinde sınıf düzeyinin altında performansa sahiptir.” • İkinci rapor için daha tanımlayıcı bilgiler içerdiğini söyleyebilir miyiz? KOCAELİ
Ayrıntılı Değerlendirme Süreci Rehberlik Araştırma Merkezleri tarafından gerçekleştirilen ayrıntılı değerlendirme süreci, gönderme öncesi uygulanan müdahale programında gelişme göstermeyen yada beklenilenin altında gelişme gösteren öğrencinin çok yönlü değerlendirilmesi sürecidir. Ayrıntılı değerlendirme süreci bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ayrıntılı değerlendirme sürecinin “Eğitsel Tanılama, İzleme ve Değerlendirme Ekibi” tarafından gerçekleştirilmesini ön görmektedir. KOCAELİ
Ayrıntılı Değerlendirme Süreci Ayrıntılı değerlendirme sürecinde, öğrenci hakkında çok yönlü bilgi toplanmaya çalışılır.İlk belirlemede kullanılan informal değerlendirme araçları (program dayalı değ.aracı, çalışma örneği analizi, hata analizi ve gözlem) ile birlikte formal değerlendirme araçları da kullanılır. Öğrenciyi aynı yaştaki ve cinsiyetteki norm grubuyla karşılaştıran ölçme araçlarına formal değerlendirme araçları denir. Bu araçlar, öğretmen tarafından hazırlanan informal değerlendirme araçlarının aksine uzun bir çalışmanın sonunda ülke genelinde hazırlanır. Zeka testleri ve standart başarı testleri formal değerlendirme araçları örnekleridir. KOCAELİ
Özel Eğitim Hizmetleri İçin Uygunluğuna Karar Verme RAM’da yapılan ayrıntılı değerlendirme süreci sonunda öğrencinin özel eğitim hizmetleri için uygun olup olmadığına karar verilir. Bu değerlendirme sonucunda üç faklı karar verilebilir. Bunlar: • Hiçbirözel eğitim desteğine gerek kalmadan tekrar aynı sınıfta eğitim görmesi. 2. Kaynaştırma öğrencisi olarak genel eğitim sınıfında yani kendi sınıfında eğitim görmesi ve öğrenci için bireyselleştirilmiş eğitim planı hazırlanması. 3.Öğrencinin kendi engel grubundaki bireylerle birlikte özel eğitim okulunda / sınıfında hazırlanacak bireyselleştirilmiş eğitim programı doğrultusunda eğitimini sürdürmesi kararıdır. KOCAELİ