ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΥΓΡΩΝ

1. ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΥΓΡΩΝ

2. Κατανομή ύδατος και ηλεκτρολυτών • Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από: ύδωρ(Η20) και στερεά συστατικά. οργανικά(υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεϊνες) και ανόργανα(Κ+,Να+,Ca++,Cl-,Mg++,κ.ά • Το ολικό ποσό των υγρών του σώματος κ΄ τα ολικά ποσά των διαλυμένων ουσιών (στο νερό), διατηρούνται σε σχετική σταθερή κατάσταση.

3. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΝΕΡΟΥ ΕΙΣΟΔΟΣΕΞΟΔΟΣ 1.Από το πλάσμα-IV1. Ούρα-κόπρανα 2.Aπό το στόμα-peros2.Εφιδρώσεις-έμετοικ.λ.π 3. Από οξειδώσεις 3. Levin-Παροχετεύσεις Άθροιση Αξιολόγηση: Αρνητικό(-) προσλαμβανόμενα > αποβαλλόμενα Θετικό(+) προσλαμβανόμενα < αποβαλλόμενα Ισοζύγιο(0) προσλαμβανόμενα = αποβαλλόμενα

4. To H2O αποτελεί το 55-65% του σωματικού βάρους του ενηλίκου Η συνολική ποσότητα του Η2Ο στον οργανισμό εξαρτάταιαπό : 1. την ηλικία: Παιδιά 75-80%,ενήλικες Μ.Ο 60%, υπερήλικες 45-50%. 2. την περιεκτικότητα του σώματος σε λίπος: Το λίπος είναι υδρόφοβη ουσία και δεν κατακρατά νερό. 3. το φύλο: Οι γυναίκες, έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό έναντι των ανδρών, διότι έχουν μεγαλύτερη ποσότητα λιπώδους ιστού.

5. ΠΡΟΣΛΗΨΗ: α) πόση Η2Ο ή άλλων ποτών β) Η2Ο που περιέχεται στις τροφές γ) Οξειδώσεις ΑΠΟΒΟΛΗ: α) ούρα - κόπρανα β) εκπνεόμενος αέρας γ) δέρμα Το υγρό του σώματος(60%) κατανέμεται σε δύο χώρους: 1.Ενδοκυττάριο χώρο 40%. 2.Εξωκυττάριο χώρο 20% (2α. Ενδοαγγειακό 5% και 2β. μεσοκυττάριο ή διάμεσο 15%).

6. Ισοζύγιο υγρών κ΄ηλεκτρολυτών Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ των δύο χώρων είναι η κυτταρική μεμβράνη, η οποία επιτρέπει την διακίνηση ύδατος καί μερικών ηλεκτρολυτών, όταν υπάρχει διαφορά ωσμωτικής πίεσης μεταξύ των δύο χώρων. Σε κάθε χώρο ισχύει η αρχή τηςουδετερότητας των ηλεκτρικών φορτίων, δηλ. όσα θετικά τόσα και αρνητικά φορτία σε κάθε χώρο. (πίνακας)

7. ΟΡΙΣΜΟΣ Οι ηλεκτρολύτες είναιχημικές, ιονισμένες ενώσεις θετικά ή αρνητικά φορτισμένες, οι οποίες είναι διαλυμένες σε όλα τα υγρά του σώματος. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ 1. Ενδοκυττάριο υγρό 2. Πλάσμα-Ενδοαγγειακό υγρό 3. Διάμεσο υγρό

8. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Κάλιο (Κ+): 3,5 - 4,5 mEq/lt Νάτριο(Nα+): 135 - 145 mΕq/lt Ασβέστιο(Cα++):4,5- 5,5mEq/lt Μαγνήσιο(Mg++): 1 ,5 - 2,5 mEq/lt Φώσφορος(HPO-4):1 – 1,5mEq/lt Χλώριο(Cl-): 95 - 110 mEq/lt

9. Ισοζύγιο ηλεκτρολυτών • Το κύριο κατιόν του ενδοκυτταρίου χώρου είναι το Κ+ ενώ του εξωκυτταρίουτο Να+Ρυθμιστής η αντλία Να+ και Κ+, η οποία βάζει συνεχώς το Κ+ μέσα στο κύτταρο και βγάζει Να+.

10. Ρόλος των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό • Στη διατήρηση της ωσμωτικής ισορροπίας • Στη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας • Στη ιοντική ισορροπία, σημαντικός παράγοντας για την διεγερσιμότητα των νεύρων, των μυών, τη διαβατότητα των τριχοειδών αγγείων και τη λειτουργία της καρδιάς. • Στην ισορροπία του νερού, στην ανταλλαγή του στους διάφορους χώρους, στα ενζυματικά συστήματα. • Στην αναπνευστική λειτουργία με τη μεταφορά Ο2 και CO2

11. Ρόλος του ύδατος στον ανθρώπινο οργανισμό • Είναι υγρό μέσο για τον μεταβολισμό των κυττάρων. • Δρα σαν διαλύτης των διαφόρων ουσιών απαραίτητων για τη λειτουργία των κυττάρων. • Μεταφέρει θρεπτικές ουσίες, ηλεκτρολύτες και οξυγόνο στα κύτταρα και βοηθά στην αποβολή των προϊόντων του μεταβολισμού στα απεκκριτικά όργανα.

12. Το ύδωρ στον οργανισμό • Συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. • Διατηρεί τη φυσική και χημική σύσταση των ενδοκυττάριων και εξωκυττάριων υγρών. • Διατηρεί τον όγκο του αίματος. • Βοηθά στην πέψη των τροφών και στην απορρόφησή τους.

13. Συμβάλλει στην ελάττωση της τριβής στις αρθρώσεις, τους μυς και τα σπλάχνα.

14. Διακίνηση ύδατος μεταξύ των δύο διαμερισμάτων του εξωκυτταρίου χώρου • Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ του διάμεσου και του ενδοαγγειακού χώρου είναι η τριχοειδική μεμβράνη(πόροι), δεν περνούν οι πρωτεΐνες του πλάσματος. Η διακίνηση Η2Ο μεταξύ των δύο χώρων ελέγχεται από δύο δυνάμεις αντίθετης φοράς, την υδροστατική και κολλοειδωσμωτική πίεση.

15. Η υδροστατική πίεση ωθεί το Η2Ο από τα αγγεία στο διάμεσο χώρο. Αντίθετα η κο- λοειδωσμωτική πίεση που οφείλεται στις πρωτεΐνες συγκρατεί το Η2Ο μέσα στα αγγεία. Οι πιέσεις αυτές βρίσκονται σε ισορροπία. Αν αυξηθεί η Υδροστατική έναντι της Κολοειδωσμωτικής Π. ή μειωθεί η Κολοειδ/κή Π. έναντι της Υδροστατικής, το Η2Ο θα εξέλθει του αγγείου στο μεσοκυττάριο χώρο και θα δημιουργηθεί οίδημα.

16. Ωσμωτική πίεση πλάσματος • Η ωσμωτική πίεση ρυθμίζει τον όγκο των υγρών μεταξύ ενδοκυτταρίου και εξωκυτταρίου χώρου. Εκφράζεται σε χιλιοστωσμόλιο ανά λίτρο(mOsm/L). Η ωσμωτική πίεση του εξωκυτταρίου χώρου κυμαίνεται από 280-310 mOsm/L. Τα διαλύματα που έχουν αυτή τη Τιμή ωσμωτικής πίεσης θεωρούνται Ισότονα.

17. Εάν είναι κάτω του 280 mOsm/L λέγονται Υπότονα . Εάν είναι άνω του 310 mOsm/L λέγονται Υπέρτονα. Η ωσμωτική πίεση καθορίζεται κατά το 90-95% από το Να+(κυρίως),το Cl-,HCO3. Στην τελική διαμόρφωση από τη γλυκόζη, την ουρία και την κρεατινίνη, ενώ οι πρωτεΐνες συμβάλλουν μόνο κατά 2 mOsm/L.

18. Σε περίπτωση χαμηλής ωσμωτικής πίεσης (χαμηλό κυρίως Να+),Η2Ο θα μετακινηθεί από τον εξωκυττάριο στον ενδοκυττάριο χώρο μέσω της κυτταρικής μεμβράνης ώστε να αυξηθεί η συγκέντρωση των ουσιών(αφού θα μειωθεί η συγκέντρωση του Η2Ο)αυξάνοντας έτσι την ωσμωτική πίεση του εξωκυτταρίου χώρου.

19. Υψηλή ωσμωτική Πίεση σημαίνει μεγάλη συγκέντρωση των διαλυμένων ουσιών στο εξωκυττάριο υγρό(υπέρτονο διάλυμα). Στην περίπτωση αυτή, Η2Ο θα εξέλθει από τον ενδοκυττάριο στον εξωκυττάριο (προς μείωση της υψηλής συγκέντρωσης των ουσιών)μειώνοντας έτσι την τιμή της ωσμωτικής πίεσης. Η διακίνηση Η2Ο γίνεται έως ότου επέλθει ισορροπία μεταξύ τους. (ωσμωτική ισορροπία).

20. Bronsted– Lowry Οξεοβασική ισορροπία Οξέα(H2CO2)Ανθρακικό οξύ Αποδεσμεύει Η+ Βάσεις(NαHCO3)Διττανθρακικό νάτριο Δεσμεύει Η+ Sorensen Η πυκνότητα των ιόντων Η+ εκφράζεται με pH 7,36 - 7,44

21. Οξεοβασική ισορροπία • Είναι ο μηχανισμός με τον οποίο εξουδετε-ώνονται τα ιόντα Η+ • Το PH+ μας ενημερώνει για Οξέωση ή αλκάλωση. • Οξέωση: Είναι η αύξηση της συγκέντρωσης των Η+ του αίματος δηλ. η μείωση τηςτιμής του PH+<7.35 (όσο αυξάνεται η τιμή του Η+ τόσο μειώνεται το PH+του αίματος).

22. Αλκάλωση: Είναι η ελάττωση της συγκέν- τρωσης των ιόντων Η+ του αίματος δηλ. αύξηση του PH>7.45(όσο μειώνεται η τιμή των Η+ τόσο αυξάνεται το PΗ). • Oι ακραίες τιμές του PH είναι 6.8 και 7.8 . Σε PΗ<6.8 και PΗ>7.8 επέρχεται θάνατος. • To PCO2, μας ενημερώνει εάν έχουμε Αναπνευστική οξέωση ή Αν/κήαλκάλωση.

23. Οξεοβασική διαταραχή • Φ.Τ. PCO2:35- 45 mmHg • Φ.Τ.PO2>90 mmHg • Aναπνευστική Οξέωση: PCO2 >45mmHg και PH<7.35(Υπερκαπνία) • Αναπνευστική Αλκάλωση:PCO2<35mmHg και PH>7.45 (Υποκαπνία) • HCO3-(διτανθρακικά).Φ.Τ:22-28mEq/L,μας δείχνουν αν έχουμε: Μεταβολική οξέωση ή Μεταβολική αλκάλωση.

24. Μεταβολική Αλκάλωση:HCO3- >28mEq/L καιPH>7.45 • Μεταβολική οξέωση:HCO3-<22mEq/L και PH<7.35 • H+Φ.Τ: 40+_2nEq/L • Οξυαιμία : Η+ > 40+_2nEq/L • Αλκαλαιμία : Η+< 40+_2nEq/L

25. Μεταβολική οξέωση HCO3- <22mEq/L και PH <7.35 Αίτια:1.Αυξημένη απώλεια διττανθρακικών.Διάρροια, παγκρεατίτιδα, χολικά συρίγγια κ.λ.π2.Αυξημένη παραγωγή οξέων: Σ. Διαβήτης, Shock, Δηλητηρίαση με σαλικυλικά (ασπιρίνη) 3.Μειωμένη αποβολή οξέων:Νεφρική ανεπάρκεια, πρόωρα νεογνά.

26. Κλινική εικόνα • Εικόνα Βαρέως πάσχοντος • Υπέρπνοια, για αποβολή του CO2 (βαθειά και συχνή αναπνοή τύπου Kussmaul) • Αποπροσανατολισμός-διανοητική σύγχυση • Απώλεια συνείδησης σε βαριά οξέωση

27. Θεραπεία-Νοσηλευτικές παρεμβάσεις • Αιτιολογική αντιμετώπιση: π.χ διάρροιας, αιμοκάθαρση σε νεφρική ανεπάρκεια κ.λ.π • Χορήγηση διττανθρακικών:Sodium Bicarbonate 4% • Ορός Dextrose 5% και Ινσουλίνη σε υπερκαλιαιμία (βάζουν το Κ+ εντός του κυττάρου και έτσι μειώνεται η τιμή του στο αίμα) • Εκτίμηση- επανεκτίμηση Ζ.Σ και αερίων αίματος.

28. Αναπνευστική οξέωση PH < 7.35 και PCO2 > 45mmHg Μειωμένη αποβολή του CO2 και συνεπώς αύξησή του στο πλάσμα του αίματος και πτώση του PH. Αίτια Καταστολή του κέντρου της αναπνοής από: • Φάρμακα (οπιοειδή, >δόσεις ηρεμιστικών κ.λ.π) • Νευρίτιδες, ατυχήματα, καρκίνος ΚΝΣ

29. Παθήσεις πνευμόνων (πνευμοθώρακας, πνευμονικό οίδημα, πνευμονία κ.λ.π) • Απόφραξη αεραγωγών • Παθήσεις θωρακικού τοιχώματος π.χ κατάγματα πλευρών

30. Κλινική Εικόνα • Έντονος πονοκέφαλος • Μεγάλη ερυθρότητα οφθαλμών (λόγω αγγειοδιαστολής του εγκεφάλου από την αύξηση του CO2) • Διανοητική σύγχυση λόγω υποξαιμίας του εγκεφάλου (πτώση PO2) • Κώμα εάν δεν αναταχθεί.

31. Θεραπεία- Νοσηλευτική • Άρση του αιτίου (χορήγηση αντιδότων σε υπερβολικές δόσεις ναρκωτικών(ναλοξόνη) ηρεμιστικών(φλουμαζελίνη) • Χορήγηση Ο2 και βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων • Διέγερση του Κέντρου της αναπνοής με Φάρμακα • Σε βαριές περιπτώσεις μηχανική αναπνοή (διασωλήνωση)

32. Μεταβολική Αλκάλωση PH>7.45 και HCO3->28mEq/L Ο οργανισμός για να αυξήσει τη μειωμένη ποσότητα των Η+ βγάζει από το κύτταρο Η+ προς το αίμα και βάζει εντός του κυττάρου Κ+ με αποτέλεσμα τη μείωσή του στο αίμα δηλ. υπακαλιαιμία. Η Μεταβολική Αλκάλωση είναι η πιο συχνή διαταραχή σε χειρουργημένους ασθενείς εάν παρουσιάζουν συχνούς

33. εμέτους ή το Levin παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αίτια • Έμετοι-Levin, > απώλεια Η+ λόγω αποβολής υδροχλωρικού οξέως(HCL)που αποτελείται από Η+ και CL- • Υποκαλιαιμία • Χορήγηση αλκαλικών ουσιών(αντιόξινα)

34. Κλινική εικόνα • Η μεταβολική αλκάλωση προκαλεί μείωση του ιονισμένου Cα++, με συνέπεια: α) την αύξηση της νευρομυϊκής διεγερσιμότητας που εκδηλώνεται ως Τετανία(ανώμαλη σύσπαση των μυών, μυϊκοί πόνοι).β) την μείωση της συσταλτικότητας του μυοκαρδίου που εκδηλώνεται ως βραδυκαρδία. • Οι έμετοι προκαλούν μείωση του όγκου

35. των υγρών (υποογκαιμία) με αποτέλεσμα τη πτώση της Α.Π, ταχυσφυγμίακ.λ.π Θεραπεία – Νοσηλευτική • Αιτιολογική, διακοπή εμέτων . • Χορήγηση χλωριούχου καλίου (KCL) σε υποκαλιαιμία • Χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου(Calcium cluconate 5%),σε περίπτωση Τετανίας. • Χορήγηση διαλυμάτων(IV)NaCl, σε υποογκαιμία.

36. Αναπνευστική Αλκάλωση PH>7.45 και PCO2< 35 mmHg Στην αν/κήαλκάλωση έχουμε υπερβολική αποβολή του CO2 από τους πνεύμονες με αποτέλεσμα μείωση του PCO2 (υποκαπνία) και αύξηση του PH (αλκαλαιμία) Αίτια • Ψυχογενή αίτια, όπως υστερία (λόγω ταχύπνοιας) • ΌγκοιΚΝΣ-Λοιμώξεις (εγκεφαλίτιδες,πνευμονία)

37. Φάρμακα (δηλητηρίαση με σαλικυλικά διεγείρουν το κέντρο της αναπνοής και προκαλούν ταχύπνοια). • Υπέρπνοια λόγω αυξημένου υψομέτρου, το Ο2 είναι μειωμένο, ο οργανισμός αντιρροπιστικά αυξάνει το βάθος των αναπνοών, για εξοικονόμηση περισσότερου Ο2.

38. Κλινική εικόνα • Αιμωδίες-μυρμηκίαση άκρων • Τετανία λόγω μείωσης του Cα++ • Ζάλη, αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής Θεραπεία-Νοσηλευτική • Αιτιολογική (πλύση στομάχου σε λήψη σαλικυλικών) • Εισπνοές CO2(αναπνοές μέσα από σακούλα) • Φάρμακα για αναπνευστική καταστολή.

39. Ισοζύγιο υγρών

41. ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΕΓΧΥΣΗ Αντικειμενικοί σκοποί Να γνωρίζει ο σπουδαστής: • Τι είναι ενδοφλέβια έγχυση. • Ποια τα είδη των ορών. • Ποιος ο σκοπός της ενδοφλέβιας χορήγησης των φαρμάκων. • Ποια διαλύματα χορηγούνται ενδοφλεβίως. • Θερμοκρασία – ποσότητα και ρυθμό ροής των εισερχομένων υγρών. • Αντιδράσεις-Επιπλοκές ενδοφλεβίων χορηγήσεων. • Νοσηλευτικές ενέργειες.

42. Ενδοφλέβια έγχυση Ορισμός: Είναι έγχυση φαρμάκου εντός της φλέβας ή μεγάλης ποσότητος υγρού όπως οροί – μετάγγιση αίματος. Είδη ορών: Για πρόληψη– Συντήρηση (Διατήρηση φλεβικής γραμμής) Φαρμακευτικοί Θρεπτικοί Σκοποί: Γρήγορη απορρόφηση των υγρών. Χορήγηση μεγάλης ποσότητος υγρών. Συνεχή χορήγηση υγρών. Αύξηση του όγκου του αίματος μετά από μια αιμορραγία, για την αποκατάσταση του ισοζυγίου ύδατος και την διατήρηση του θερμιδικού ισοζυγίου – θρέψη ασθενούς. Χορήγηση φαρμάκου του οποίου η δράση μεταβάλλεται με άλλη οδό. Χορηγούμενα υγρά Ηλεκτρολύτες ή Γλυκόζη και φάρμακα α) ΥπότοναNacl 9 ‰ Διαλύματαβ) Ισότονα 5% σάκχαρο γ) Υπέρτονα 10% 20% - 35% σάκχαρο

43. Παρεντερική θρέψη Υδατάνθρακες Αμινοξέα Γαλακτώματα λίπους Αλκοόλες Βιταμίνες Νερό Ηλεκτρολύτες Περιπτώσεις : Ξεκούραση του γαστρεντερικού σωλήνα Ναυτία – έμετοι – διάρροιες – περιτονίτιδες – ειλεός ή συρίγγια Αδυναμία αρρώστου Βαρειά υπογλυκαιμία - υπονατριαιμία

44. Ποσό και ρυθμός ροής των ορών Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη. Το είδος του υγρού Την ανάγκη για υγρά του αρρώστου. (Κ.Φ.Π) Την κατάσταση καρδιάς και νεφρών. Την ηλικία του αρρώστου. Το μέγεθος του σώματος του αρρώστου. Την αντίδραση του αρρώστου κατά τη ενδοφλέβια χορήγηση. Το μέγεθος της φλέβας.

45. Επιπλοκές ενδοφλεβίων χορηγήσεων Έλεγχος: α) Στο ρυθμό ροής β) Στην ποσότητα του διαλύματος της φιάλης γ) Στην όψη του σημείου έγχυσης. δ) Στην γενική απόκριση του αρρώστου. ε) Εκτίμηση της Κ. Φ.Π. κ΄Ζ. Σ

46. Αντιδράσεις-Επιπλοκές: Πυρετογόνες αντιδράσεις Τοπική διήθηση Κυκλοφορική υπερφόρτωση Εμβολή αέρα Shock εξαιτίας ταχείας χορήγησης

47. 1. Η αντίδραση στις πυρετογόνες ουσίες χαρακτηρίζονται από: α. Απότομη αύξηση της θερμοκρασίας που συνοδεύεται από ρίγος. Η αντίδραση αρχίζει 30΄ μετά την έναρξη β. Πονοκέφαλο γ. Πόνο στη ράχη δ. Ναυτία και έμετο ε. Αγγειακό collapsus με υπόταση και κυάνωση (σε βαριά μορφή) 2. Τοπική διήθηση. Χαρακτηρίζεται από: α. Οίδημα στην περιοχή της έγχυσης β. Μη είσοδος αίματος μέσα στο σωλήνα όταν η φιάλη βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της βελόνης. γ. Δυσχέρεια στην περιοχή έγχυσης (ο βαθμός εξαρτάται από τον τύπο του υγρού).

48. 3. Κυκλοφορική υπερφόρτωση. α. Αύξηση της κεντρικής φλεβικής πίεσης β. Φλεβική διάταση ειδικά εμφανή στις φλέβες του τραχήλου γ. Αύξηση της Α.Ρ. δ. Βήχα ε. Δύσπνοια με ταχύπνοια στ.Πνευμονικό οίδημα με μεγάλου βαθμού δύσπνοια και κυάνωση. – Διακοπή – Σε καθιστή θέση –Αντιμετώπιση του Πνευμονικού οιδήματος.

49. 4. Θρομβοφλεβίτιδα > (12 ώρες) α. Πόνο κατά μήκος της φλέβας β. Ερυθρότητα και οίδημα στο σημείο έγχυσης. γ. Γενικές αντιδράσεις φλεγμονής (ταχυκαρδία, πυρετό και γενική κακουχία σε βαριά μορφή). δ. Κατά την ψηλάφηση, σκληρία σαν κορδόνι κατά μήκος της φλέβας. – Οι φλέβες να εναλλάσσονται – κομπρέσες, κ.λ.π 5. Εμβολή αέρα (> 10 ml  θανατηφόρος) α. Κυάνωση β. Υπόταση γ. Αδύνατο συχνό σφυγμό.

50. Νοσηλευτικές ενέργειες για πρόληψη • Να σταματά την έγχυση πριν αδειάσει η φιάλη τελείως. • Η βελόνη να εφαρμόζεται καλά στο σωλήνα έγχυσης για να εμποδίζει την είσοδο αέρα. • Όταν δίνονται υγρά από την ίδια φλέβα με σωλήνα Υ από δύο φιάλες η πρώτη φιάλη που αδειάζει πρέπει να κλείνεται τελείως. • Οι οδηγίες να ακολουθούνται πιστά όταν δίνονται υγρά υπό πίεση. • Έλεγχος ημερομηνίας λήξεως και μορφολογικής συστάσεως του ορρού. • Ακρόαση του ασθενή, εκτίμηση- επανεκτίμηση-λήψη Ζ.Σ • Αιτιολογική αντιμετώπιση των αντιδράσεων- επιπλοκών.