210 likes | 2.16k Views
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETI INFORMASIYA TEXNOLOGIYALARIL, AQRAR MÜHƏNDİSLİK VƏ ENERGETİKA FAKULTƏSİ KƏND TƏSƏRRÜFATI TEXNİKASI VƏ MAŞIN HİSSƏLƏLRİ KAFEDRASI MÜHAZİRƏCİ: DOSENT İSMAYILOV SƏDİ BİNNƏT. MÖVZU : YİVLƏR.ÜMUMİ MƏLUMAT. YİV BİRLƏŞMƏLƏRİNİN NÖVLƏRİ. VİNT CÜTÜ NƏZƏRİYYƏSİ.
E N D
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNIVERSITETIINFORMASIYA TEXNOLOGIYALARIL, AQRAR MÜHƏNDİSLİK VƏ ENERGETİKA FAKULTƏSİKƏND TƏSƏRRÜFATI TEXNİKASI VƏ MAŞIN HİSSƏLƏLRİ KAFEDRASIMÜHAZİRƏCİ: DOSENT İSMAYILOV SƏDİ BİNNƏT MÖVZU : YİVLƏR.ÜMUMİ MƏLUMAT. YİV BİRLƏŞMƏLƏRİNİN NÖVLƏRİ. VİNT CÜTÜ NƏZƏRİYYƏSİ. YİVİN MÖHKƏMLİYƏ HESABATI. GƏNCƏ 2009
PLAN: • YIVLƏR.ÜMUMI MƏLUMAT. • YIV BIRLƏŞMƏSININ NÖVLƏRI. • VINT CÜTÜ NƏZƏRIYYƏSI. • YIVIN MÖHKƏMLIYƏ HESABATI.
ƏDƏBIYYAT. • И.И.УСТЮГОВ. “ДЕТАЛИ МАШИН,” М. “ВЫСШАЯ ШКОЛА” 1981. • Z.KƏRIMOV.MAŞIN HISSƏLƏRI VƏ YÜKQALDIRICI – NƏQLEDICI MAŞINLAR. MAARIF NƏŞRIYYATI, BAKI, 1985. • A.H.ABDULLAYEV VƏ BAŞQ. “MAŞIN HISSƏLƏRI VƏ KONSTRUKSIYAETMƏNIN ƏSASLARI.” • BAKI – ELM -2003
Yivlər. Ümumi məlumat. • Yiv birləşməsi texnikada geniş yayılmış birləşmə növüdür. Müstəvi fiqurların fırlan-masından asılı olaraq yivlər və onların profili belə adlanır: Üçbucaq profilli yiv (şəkil 1, a), dayaq pro-filli yiv (b), trapesiya profilli yiv (c), düz-bucaq profilli yiv (d), dairəvi profilli yiv (e). Vint xəttinin yerləşdiyi səth silindr olarsa-silindrik yiv, konus olarsa konusvarı yiv Konusvarı yiv hissələrin tez açılıb bağlanma-sı lazım gəldiyi yerdə tətbiq olunur.Əgər səthdə bir vint xətti yerləşərsə, yiv-birgirişli iki üç vint xətti yerləşərsə-ikigirişli, üçgirişli və s. adlanır.Vint xətti səthdə soldan sağa yuxarı qalxarsa, yiv sağ yiv,sağdan sola yuxarı qalxarsa sol – yiv adlanır (şəkil 2). Yivin yoxuş bucağı və ya orta diametri üzrə vint xətti ilə vintin oxuna perpendikulyar müstəvinin əmələ gətirdiyi bucaq ψ, aşağıdakı kimi tapılır P tgψ = ––– Пd2
Yiv birləşməsinin növləri Yiv birləşməsinin əsasən üç növü var : bolt bir-ləşməsi , vint birləşməsi, sancaq birləşməsi. • Vint cütü nəzəriyyəsi.Qaykaya tətbiq edil-miş momentlə boltun oxboyu qüvvəsi ara-sındakı asıllıq. • Qaykanı açarla burduqda açarın qoluna təsir edən qüvvənin burucu momenti Tbağ boltun oxu boyu qüvvə F aradır.Burucu moment Tbağ yivdəki sürtünmə momenti Tp müvazinətləşir 1)oxboyu qüvvənin F, açarın dəstəyinə təsir edən Fk qüvvəsinə nisbətini hesablamaq olar. F –– = 70...80 olmalıdır. Fk 2)Boltun çubuğu F qüvvəsi ilə dartılır və Tp momenti ilə burulur. Tormozlanma şərti Taçm>0, yazmaq olar.Yivdə tormozlama qay-kanın yan üzündə sürtünməni nəzərə almadan tg(φ–ψ)>0, ψ<φ alırıq.Vint cütünün faydalı iş əmsalı (f.i.ə.) tg ψ η = –––––––– tg (ψ + φ)
Yivin möhkəmliyə hesabatı. Yivin dağılmasının əsas formaları: sarğının yeyilməsi, kəsilməsi və s. Bu göstərilənlərlə əlaqədar olaraq bərkitmə boltlarında əsas kriteriya möhkəmlik hesabatı, yerişli yiv üçün isə yeyilməyə davamlılıqdır (şək.7) Kəsmə gərginliyi üzrə yivin möhkəmlik şərti. F τ = –––––––––––– ≤ [τ] vint üçün Пd1 H K Km F τ = –––––––––––– ≤ [τ] qayka üçün Пd H K H-qaykanın hündürlüyü , K-yivin dolma əmsalı; Km-yivin yükün qeyri-bərabər paylanması. Yerişli yivin əzilmə gərginliyi üzrə yeyilməyə davamlılıq şərti F σəz = –––––––– ≤ [σəz] . Пd2 h z H burada z = –– - işçi sarğıların sayıdır. p