BEYİN VE ÖĞRENME

1. Fatih KENARLI Bursa İl Milli Eğitim müdürlüğü BEYİN VE ÖĞRENME

2. Konu Başlıkları • Beyin Hücresi ve Öğrenme • Sağ ve Sol Beyin • Sağ ve Sol Beynin Bilgi İşleme Yöntemleri • Beyin Baskınlığı Envanteri • Beynin 4 çeyreği • Beyin çeyreklerinin Öğrenme Stilleri • Öğretme ve Öğrenme Varsayımları • Farklı Beyin çeyreklerine Uyan Etkinlikler • Sınıf Uygulamaları

3. Dendritlerin dallanması ve komşu hücrelerle sinaptik bağlar oluşturulması zekanın gelişmesi demektir.

4. SOL (Analitik) SAĞ (Global) Ardışık Yarı Küresel Stil Eşzamanlı Yarı Küresel Stil Sözel Görsel Kelimenin anlamına odaklanır. Sesin tonuna odaklanır. Ardışık Rastgele Bilgiyi doğrusal olarak işler. Bilgiyi farklı düzenlerde işler. Yapılan işlerde mantık arar. Yapılan işlerde duygu arar. Plana göre hareket eder. Bir plan doğrultusunda hareket etmez. İnsanların ismini hatırlar. İnsanların suratlarını hatırlar. Konuşurken çok az jest ve mimiklerden faydalanır. Konuşurken çok fazla jest ve mimik kullanır. Dakiktir. Daha az dakiktir. Formal çalışma düzenlerini tercih eder. Müzik ya da ses eşliğinde çalışmayı tercih eder. çalışırken parlak ışıktan hoşlanır. çalışırken sık sık hareket eder.

5. Beyin Baskınlığı Envanteri Soru 1 Bir tiyatroya, sınıfa ya da bir konferans salonuna girdiğinizde hangi tarafı tercih edersiniz? • Sağ • Sol • Soru 2 • Sınavlarda ne tür soruları tercih edersiniz? • öznel (açık uçlu, tartışma) • nesnel (doğru/yanlış, çoktan seçmeli, birebir eşleme)

6. Soru 3 Önsezilerinizin olduğuna inanıyor musunuz? • Evet • Hayır • Soru 4 • Önsezilerinize uygun hareket eder misiniz? • Evet • Hayır • Soru 5 • Eşyalarınızın her birinin yeri var mı? Eşyalarınız her zaman durması gereken yerde mi duruyor? • Hayır • Evet

7. Soru 6 Öğrenmekte olduğunuz herhangi bir dansın bir bölümünü öğrenirken aşağıdakilerden hangisini tercih edersiniz? • Öğretmenin hareketlerini taklit ederek ve müziği hissederek öğrenmeyi tercih ederim. • Öncelikle hareketlerin sırasını öğrenmeyi ve basamaklara ilişkin kendi kendime konuşmayı tercih ederim. • Soru 7 • Mobilyalarınızın yerini sık sık değiştirir misiniz yoksa sürekli aynı yerde kalmasını mı tercih edersiniz? • Değiştirmeyi tercih ederim. • Aynı yerde kalmasını tercih ederim.

8. Soru 8 Saate bakmadan zamanın ne kadar ilerlediğini tahmin edebilir misiniz? • Hayır • Evet • Soru 9 • Aşağıdakilerin hangini daha kolay anlarsınız? • Geometri • Cebir • Soru 10 • Sizin için insanların adlarını mı yoksa suratlarını mı hatırlamak daha kolaydır? • Suratlarını • Adlarını

9. Soru 11 Herhangi bir konu ile ilgili örneğin okulla ilgili duygularınızı anlatmak için aşağıdakilerden hangisini kullanırsınız? • Resim • Yazı • Soru 12 • Karşılıklı konuşmalarda aşağıdakilerden hangisine dikkat edersiniz? • Ne söylendiğine • Nasıl söylendiğine • Soru 13 • Konuşurken ellerinizi ve kollarınızı hangi sıklıkta kullanırsınız? • Konuşurken genellikle ellerimi ve kollarımı kullanırım. • Ara sıra kullanırım.

10. Soru 14 Çalışma masanız ya da çalıştığınız alanın görüntüsü nasıldır? • Karışık bir haldedir. • Temiz ve düzenlidir. • Soru 15 • Sizin için ana fikri mi yoksa spesifik detayları mı okumak daha kolaydır? • Ana fikirleri okumak daha kolaydır. • Spesifik detayları okumak daha kolaydır. • Soru 16 • En etkili ya da verimli nasıl düşünürsünüz? • Uzanarak • Düz oturarak

11. Soru 17 Komik şeyleri mi yoksa mantıklı şeyleri mi söylerken/yaparken kendinizi daha rahat hissedersiniz? • Komik şeyleri • Mantıklı şeyleri • Soru 18 • Matematikte • Cevabı bulurum ancak nasıl bulduğumu açıklayamam. • Cevabı nasıl bulduğumu açıklayabilirim.

12. Bilişsel İşleme Türü Kısa Tanımlama Doğrusal Bilgiyi parçadan bütüne, ileriye doğru mantıklı gelişmeler yoluyla işler. Ardışıksal Bilgiyi ilkten sona doğru bir sıra içinde işler. Sembolik Sembolleri ve resimleri işler; harfleri, kelimeleri ve matematiksel sembolleri kullanmaktan hoşlanır. Mantıksal Bilgiyi parça parça işler, problem çözerken mantığını kullanır. Sözel Düşünceleri ve fikirleri kelimelerle işler. Gerçek Tabanlı Bilgiyi gerçeğe dayalı olarak işler; kurallara ve düzenlemelere odaklanır. Sol Beynin Bilgiyi İşleme Yolları

13. Bilişsel İşleme Türü Kısa Tanımlama Bütüncül Bilgiyi bütünden parçaya, önce detayları değil resmin bütününü görür. Rastgele Bilgiyi öncelik sırasına dikkat etmeden işler, bir görevden diğerine geçişler yapar. Somut Görülebilen, dokunulan ve gerçek nesneleri işler. Sezgisel Bilgiyi hislerine güvenerek işlemeyi tercih eder. Doğru cevabı bulabilir ancak nasıl bulduğundan emin olamaz. Sözel Olmayan Düşünceleri resimler gibi işler. Hayal Gücü Odaklı Bilgiyi yaratıcı bir şekilde işler, kurallara ve düzenlemelere daha az odaklanır. Sağ Beynin Bilgiyi İşleme Yolları

14. Sağ ve Sol Beynin Bilgiyi İşleme Stillerine İlişkin Varsayımlar • Beynin sağ ve sol yarı küreleri bilgiyi farklı şekillerde işlerler. • Bireyler, bilgileri baskın olan yarı kürelerini kullanarak işlemeye yatkındırlar. • Öğrenme ve düşünme süreci her iki tarafın dengeli bir şekilde kullanılmasıyla geliştirilebilir. • Bu, daha az baskın olan tarafın geliştirilmesi anlamına gelir.

15. Sağ ve Sol Beynin Bilgiyi İşleme Stilleri • Doğrusal Yerine Bütüncül İşleme • Ardışıksal Yerine Rastgele İşleme • Sembolik Yerine Somut İşleme • Mantıksal Yerine Sezgisel İşleme • Sözel Yerine Sözel Olmayan İşleme • Gerçeğe Dayalı Yerine Hayal Gücü Odaklı İşleme

16. Doğrusal Yerine Bütüncül İşleme • Beynin sol tarafı bilgiyi doğrusal bir şekilde işler. • Parçadan bütüne doğru hareket eden bir yön izler. • Parçaları alır, sıraya sokar, mantıksal bir sıra içinde düzenler ve sonuca varır. • Sağ beyin, bütünden parçaya; bütüncül bir yol izler. • Önce resmin detayını değil, tamamını görür. • Sağ beyni baskın olan bireyler, önce resmin tamamı verilmezse dersi takip etmekte zorlanabilirler.

17. Ardışıksal Yerine Rastgele İşleme • Doğrusal düşünme özelliğinin yanı sıra sol beyin bilgiyi ardışıksal olarak işler. • Sol beyni baskın olan bireyler iyi birer liste yapıcıdırlar. • Programlar ve günlük planlama yapmaktan hoşlanırlar. • Görevleri sırayla yerine getirirler ve başardıklarında listeye geri dönerler, bitirdikleri görevlerin yanına çek işareti koyarlar. • Konuları ardışıksal olarak öğrenmek onlar için çok kolaydır. • Sol beyin, matematik derslerinde ve talimatları takip etmekte bilgileri doğrusal ve ardışıksal işleyerek görev yapmaktadır.

18. Ardışıksal Yerine Rastgele İşleme • Sağ beyni baskın olan öğrencilerin bilgiyi işlemeye ilişkin yaklaşımları rastgeledir. • Sağ beyinli öğrenciler bir görevden diğerine kolaylıkla geçerler ve belirli bir öncelikleri yoktur. • Ödevleri eksik ya da geç getirebilirler. • Söz konusu gecikme ya da eksiklik çalışmadıklarından dolayı değil, başka bir görev ya da ödev üzerinde çalışmalarından kaynaklanmaktadır. • Bu tür öğrenciler kendilerinden haftalık çalışma programlarını yapmaları istendiğinde genellikle reddederler.

19. Sembolik Yerine Somut İşleme • Sol beyin sembolleri anlamlandırmada sorun yaşamaz. • Sol beyni baskın olan bireyler dil ve matematik alanına ilişkin çalışmaları kolaylıkla yaparlar. • Sol beyinli öğrenciler kelimeleri ve matematiksel formülleri çabuk ezberleyebilirler. • Sağ beyin ise konuların somut olmasını bekler. • Sağ beyni baskın olan kişiler ise görmek, hissetmek, dokunmak isterler. • Formüllerin nasıl kullanıldığını görmek isterler.

20. Mantıksal Yerine Sezgisel İşleme • Beynin sol tarafı ile bilgi işleyen bireyler, bir problemi çözmek ya da bir deney yapmak için bilgiyi parça parça kullanır. • Okurken ya da dinlerken parçaları araştırıp mantıksal bir sonuca varırlar. • Herhangi bir yazıda, kelimelerin yazılışına, uyumuna ve noktalamaya genellikle sol beyni baskın olan öğrenciler dikkat ederler. • Beynin sağ tarafını baskın bir şekilde kullanan bireyler ise bilgiyi sezgileri ile işlerler. • Bu tür öğrenciler problemin doğru cevabını bilebilirler ancak nasıl bulduklarından tam emin olamazlar. • Herhangi bir yazıda mantıklılığa, tutarlılığa ve anlama ise sağ beyni baskın olan bireyler dikkat ederler.

21. Sözel Yerine Sözel Olmayan İşleme • Sol beyni baskın olan öğrenciler kendilerini kelimelerle ifade ederken çok az zorluk çekerler. • Sol beyni baskın olan öğrenciler herhangi bir yerin tarifini kolaylıkla yapabilirler. • Sağ beyni baskın olan öğrenciler ise söylemek istedikleri açıkça ifade edebilirlerken doğru kelimeleri bulmakta sıkıntı çekerler. • Sağ beyni baskın olan öğrenciler, her şeyin görsel olarak desteklenmesine ihtiyaç duyarlar. • Söylenenler yazılmadıysa genellikle hatırlamazlar. • Duyduklarının ya da okuduklarının zihinsel bir filmini yapma alışkanlıkları vardır.

22. Gerçeğe Dayalı Yerine Hayal Gücü Yönlü İşleme • Beynin sol tarafı gerçeğe yakın şeylerle ilgilenir. • Sol beyni baskın olan öğrenciler çevre tarafından etkilendiklerinde genellikle çevreye uyum sağlarlar. • Sol beyinli öğrenciler kuralları bilmek ve takip etmek isterler. • Sağ beyni baskın olan öğrenciler çevrelerini değiştirmeye çalışırlar. • Sol beyinli öğrencilerin sık verilen geri dönütlere ihtiyaçları vardır. • Ödevlerin ve sınavların kayıtlarını tutmalılar. • Sağ beyni baskın olan öğrencilerin yaratıcılıkları kuvvetlidir.

23. Serebral Bölümü II III Mantıksal Analitik Gerçek Tabanlı Niteliksel Bütüncül Sezgisel Bütünleştirici Sentez Yapan Sol Beyin Sözel Sağ Beyin Sözel Olmayan Kişilerarası Duygusal Kinestetik Duygu Tabanlı Düzenli Ardışıksal Planlı Detay IV I Limbik Bölümü Tüm Beyin Modeli Teorisyenler Yenilikçiler • Sol Serebral (sol üst) • Sol Limbik (sol aşağı) • Sağ Limbik (sağ aşağı) • Sağ Serebral (sağ üst) Düzenleyiciler İnsancıllar

24. Beyin çeyrekleri Baskın Bireylerin Belirli Özellikleri • Sol Serebral (sol üst): Teorisyenler • Sol Limbik (sol aşağı): Düzenleyiciler • Sağ Limbik (sağ aşağı): Yardım severler, insancıllar • Sağ Serebral (sağ üst): Yenilikçiler

25. Teorisyenler Bu tür bireyler derslerden, gerçeklerden, detaylardan, kritik düşünmeden, ders kitaplarından ve okumaktan hoşlanırlar. Teorisyenlerin beyinlerinin sol üstü (Serebral) baskındır.

26. Düzenleyiciler Bu tür bireyler, özet çıkarma, çek listeleri ve egzersiz yapma teknikleri ile öğrenmeyi tercih ederler. Problem çözerken basamaklara ve belirli kurallara dikkat ederler. Bu bireylerin sol aşağı beyin çeyreği (limbik) baskındır.

27. Yenilikçiler Yenilikçiler, beyin fırtınasını, metaforları, şekilleri ve resimleri, zihin haritalarını, sentez yapmayı ve bütüncül yaklaşımları tercih ederler. Bu bireylerin, beyinlerinin üst sağ çeyreği (Serebral) baskındır.

28. İnsancıllar Bu bireyler, işbirlikçi öğrenmeyi, grup tartışmalarını, rol canlandırmayı ve dramatizasyonu tercih ederler. Baskın olan çeyrekleri ise sağ aşağıdır. (Limbik)

29. Tercih Edilen Etkinlikler • Kesin tanımlamalar (Teorisyenler) • Olgulara dayanan öğrenmeler (Teorisyenler) • Basamak basamak talimatlar (Düzenleyiciler) • Zaman çizelgeleri (Düzenleyiciler) • Beyin fırtınası ve serbest bütünleştirici etkinlikler (Yenilikçiler) • Görsel grafikler ya da zihin haritaları (Yenilikçiler) • Etkileyici hikayeler kullanımı (İnsancıllar) • İşbirlikçi etkinlikler (İnsancıllar)

30. Tercih Edilmeyen Etkinlikler • Anlaşılmaz, muğlak talimatlar (Teorisyenler) • Zamanın verimsiz kullanımı (Teorisyenler) • Yavaş ilerleme (Yenilikçiler) • Özetlemenin ya da kavramsal çatı çalışmalarının eksikliği (Yenilikçiler) • Düzensizlik, zayıf aşamalandırma (Düzenleyici) • Egzersiz zamanının azlığı (Düzenleyici) • Kişisel olmayan yaklaşımlar ya da örnekler (İnsancıllar) • Duyusal olmayan girdiler (İnsancıllar)

31. Öğretme ve Öğrenme Varsayımları • İnsanların düşünmeye ya da öğrenmeye ilişkin tercihleri farklılıklar gösterir. 2. Bu tercihler , • bilgiyi nasıl işlediğimizi ve sakladığımızı • bilgiyi nasıl geri getirdiğimizi • bilgiden ne tür anlamlar çıkardığımızı etkilemektedir. 3. Bütün öğrenme grupları, farklı düşünme ve öğrenme stilleri olan insanların bir araya gelmesi ile oluşmuştur.

32. Öğretme ve Öğrenme Varsayımları • Etkili öğrenme beynin tüm zihinsel süreçlerinin yer aldığı bir öğrenmedir. • Öğretmenler, genellikle kendi düşünme ve öğrenme stillerini yansıtan öğrenme deneyimleri tasarlarlar. • Yukarıdaki bilgilerin ışığında öğretme ve öğrenmeye ilişkin önceki varsayımlarımızı gözden geçirmeye ihtiyaç duymalıyız. • Her bir öğrenme etkinliğinin içeriği, tasarımı ve dağıtımı, öğrencilerin farklı düşünme ve öğrenme stillerini karşılayacak şekilde olmalıdır.

33. Beynin Tüm Çeyreklerini İşe Koşan Etkinlikler • Derste yapılacakların bir listesi (B çeyreği) • Özet (D çeyreği) • Isınma (C çeyreği) • Olgulara ya da gerçeğe dayalı anlatım (A çeyreği) • Somut örnekler (B çeyreği) • Beyin fırtınası ya da zihin haritası (D çeyreği) • Materyallerin ya da konuların eleştirel tekrarı (A çeyreği) • Hikayeleme (C çeyreği)

35. Teşekkür ederim.