پیام های آموزشی برای عموم:

1. پیام های آموزشی برای عموم: دکتر رضا عزیززاده کارشناس برنامه بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن و آنفلوانزا گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریها مرکز بهداشت استان

2. بیماری آنفلوانزا با منشا خوکی • در اوایل فروردین ماه 1388 همه گیری آنفلوانزای جدید در مکزیک حادث گردید . سپس مواردی در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر به وقوع پیوست و به فاصله 43سال پس از وقوع آخرین پاندمی قرن بیستم (1976) اولین جهانگیری بیماری در قرن بیست و یکم رخ داد و با توسعه دامنه بیماری به چندین قاره در تاریخ 21 خرداد ماه ،فاز ششم پاندمی توسط سازمان جهانی بهداشت ، اعلام شد . این بیماری که در روز های اول شروع جهانگیری به آنفلوانزای خوکی معروف گردید چیزی نگذشت که به توصیه سازمان جهانی بهداشت ،آنفلوانزای A(H1N1) جدید نامیده شد و هر چند با سرعتی بیش از پاندمی های قبلی ولی در عین حال با ملایمت هر چه تمامتر و مرگ و میر کمتر از اغلب آنها بخصوص از طریق مسافران خطوط هواپیمایی ،تااواخر اردیبهشت 1388 ،کلیه قاره های جهان و از جمله قاره آفریقا را در نوردید

3. یافته های بالینی بیماری با تب ،لرز،سردرد،سرفه ،گلودرد، ایهالف کوتاه شدن دامنه تنفس،دردهای مفصلی و عضلانی ،خستگی،استفراغ تظاهر مینماید. البته در اکثر موارد شروع ناگهانی است. بیماری در شیرخواران ممکن است با علائم تب و بی قراری تظاهر نماید و فاقد سرفه و سایر علائم تنفسی باشد . ضمنا علائم بیماری شدید شیرخواران و کودکان کم سن ، شامل آپنه ،تاکی پنه ،دیس پنه ، سیانوز ،دزهیدراسیون،تغییر در وضعیت روانی و تحریک پذیری سدید ، می باشد و کودکان کمتر از پنج ساله در معرض خطر بیشتری از عوارض بیماری هستند .

4. سیر و پیش آگهی اغلب موارد بیماری ، خفیف و خود محدود شونده بوده و با درمان های سرپایی بهبود یافته اند . 2-5 % موارد نیاز به بستری پیدا کرده اند. 5/0 تا 8/0 درصد موارد فوت نمودده اند. در موارد بدون عارضه تنفسی ، علائم تنفسی معمولا به فاصله 5-3 روز بعد از فروکش کردن تب بهبود می یابد ولی سرفه ، کسالت و بی حالی ممکن است یک تا چند هفته دیگر نیز ادامه یابد . تمامی گروه های سنی در بین بستری شدگان ، یافت میشوند ولی در سنین 42-15 سالگی بیشتر دیده شده است . گروه سنی بیش از 65 ساله به ندرت دچار بیماری شدیدی شده و بستری گردیده اند. موارد مرگ ناشی از بیماری بیشتر در سنین 40 ساله و بالاتر رخ داده است. علت اصلی بستری شدن در بیمارستانها را گرفتاری دستگاه تنفسی تحتانی به صورت پنومونی اولیه ، پنومونی ثانویه ،آمبولی ریه ذکر می کنند.

5. تعریف و اهمیت بهداشتی آنفلوانزای جدید ، نوعی بیماری ویروسی ناشی از ویروس آنفلوانزای A(H1N1) است . ویروس های آنفلوانزا جزو RNA ویروس ها و متعلق به خانواده اورتومیگزه ویریده ها می باشند .این ویروس ها را به تایپ های A, B ,C طبقه بندی کرده اند. مخزن این ویروس ها انسان ، خوک ، پرندگان و ....است. حدود 15 ساب تایپ از ویروس های شناخته شده است. دوره کمون بیماری در حدود 7-1 روز و با احتمال بیشتری 4-1 روز میباشد .و دوره بیماری در حدود 7-5 روز است.

6. انتشار جغرافیایی تا به حال بیشتر از 124 کشور در جهان گزارش بیماری را در کشور خود داده اند.و بیش از 900 نفر مرگ گزارش شده است که همچنان در حال افزایش است و مواردقطعی تا تاریخ پایان تیر ماه 134503 نفر گزارش شده است . در کشور های همسایه ما هم اکثرا موارد بالایی مشاهده شده است. در کشور ما تا به حال 328مورد قطعی با 2 مورد مرگ گزارش شده است. در نیم کره جنوبی تعدا موارد زیاد بوده است و پیش بینی میشود در پاییز و زمستان در نیمکره شمالی بیشتر دیده شود .

7. سرایت بیماری بیشتر از طریق ذرات درشت تنفسی که از طریق عطسه و سرفه و .... تا فاصله 60 فوت ، پرتاب میشوند و از فاصله نزدیک ، انتقال می یابند . تماس با سطوح آلوده نیز امکان پذیر می باشد . انتقال از طریق مدفوع نیز هر چند به اثبات نرسیده است ولی به نظر محتمل می آید. بیماران مبتلا به بیماری جدید احتمالا از یک روز قبل از شروع علائم و نشانه های بیماری تا زمان قطع تب برای اطرافیان خود عفونت زا میباشند . البته تا 7 روز بعد از شروع علائم را دوران سرایت در نظر میگیرند.

8. نتايج احتمالی پاندمی آينده چیست ؟ نتایج جهانی حاصل از ارقام فوق : احتمالا میلیونها انسان فوت می کنند ترس و وحشت عالم گیر ازهم گسیختگی اجتماعی نتیجه : صدمات اقتصادی سنگین پاندمی آنفلوانزا چه مدت طول می کشد ؟ 6 ماه تا 2 سال نحوه برآورد افراد مبتلا ؟ 15% - 35 % (25%) هر جامعه ممکن است بیمار شوند ( میزان حمله Attack Rate) 5% هر جامعه نیاز به بستری خواهندداشت میزان مرگ و میر : 1% -2% بیماران فوت می کنند

9. درس هایی که از جهان گیری های اخیر آنفلوانزا باید آموخت ! در تاریخ 20 اسفند سال 1296 ه ش در یکی از پادگان های کانزاس ، درست قبل از شروع صبحانه ، یکی از سربازان با علائم تب ، گلودرد و سردرد به بیمارستان ، معرفی شده بلافاصله سربازان دیگری با همین علائم مراجعه نموده تا ظهر آن روز تعداد بیماران به یکصد نفر رسیده ودر عرض یک هفته به 500 نفر افزایش یافتند.

10. مروری بر عواقب و فجایع پاندمی گذشته آنفلوانزا در ايران (درسهايی از تاريخ) • روزنامه رعد مورخ 28 نوامبر 1917 (مقارن با 8 آذر 1296 شمسی) گزارش میدهد که : • ”حاکم (فرماندار) اصفهان به وزارت داخله (وزارت کشور) تلگرافی مخابره کرده حاکی از آنکه نانوائیها بسته اند و مردم از شدت گرسنگی در حال مرگ هستند“. • ” در تهران بسیاری از نانوائیها اکنون بسته هستند. نان نایاب است، مردها ، زنان و کودکان در خیابانها می گریند“ • چهاردهم فوریه 1918 (مقارن با 24 بهمن ماه 1297 شمسی) دکتر ساموئل جردن از کالج آمریکائیها این تلگراف را مخابره میکند : ”فقط شهر تهران 000و40 مستمند دارد. مردم حیوانات مرده را میخورند. زنان نوزادانشان را رها میکنند“ (یادآوری :جمعیت تهران قبل از پاندمی: 350000 نفر و در جریان پاندمی کمتر از 000و150 – 000و200 )

11. مروری بر عواقب و فجایع پاندمی گذشته آنفلوانزا در ايران (درسهايی برگرفته از تاريخ) • از هم گسیختگی سیستم حمل ونقل مواد غذایی خصوصاً به نقاط دور دست • فلج سیستم دفن اجساد و دفع زباله و بیماریهای حاصله • برهم ریختن شرایط امنیتی و نظم عمومی شهرها و دزدی و غارت • افزایش جنایت و قتل • نابودی بعضی صنایع نظیر صنعت فرش بدلیل مرگ ومیر و کاهش چشمگیر کارگران ماهر و افزایش چشمگیر حقوق کارگران (گزارش کالدول)

12. تعریف مورد مشکوک به بیماری • علائم بیماری ( مشابه آنفلوانزای فصلی ) • شاه علامتها شامل تب ، سردرد، سرفه ، گلودرد • اسهال واستفراغ در صد قابل توجهی از افراد آلوده • آبریزش یا گرفتگی بینی ، بدن درد ، لرز و احساس خستگی در درجه بعدی اهمیت هستند • بعلاوه علائم اپیدمیولوژیک مرتبط در تاریخچه بیمار: • تماس نزدیک با مورد قطعی آنفلوانزای خوکی یا • سابقه سفر یا اقامت در کشوری که تعداد یک یا بیشتر مورد قطعی آنفلوانزای خوکی از آن گزارش شده است (آمریکا ، مکزیک و ...)

13. گروههای پرخطر برای ابتلا به این ویروس • احتمالاً همان گروهها یی میباشند که متعاقب ابتلا به آنفلوانزای فصلی احتمال بروز عوارض در آنها بیشتر است (بیماران پرخطر) • افراد پرخطر عبارتند از: • سنین بالای 65سال • کودکان زیر 5 سال • زنان حامله • افراد دچار بیماری طبی مزمن در هرگروه سنی ( مانند : آسم، دیابت، بیماری قلبی وعروقی ) • افراد دچار نقص ایمنی (مثلاً استفاده از داروهای Immuno-suppressor یا عفونت HIV) • افراد دریافت کننده آسپیرین بمدت طولانی بعلت خطر بروز سندرم Reye متعاقب آنفلوانزا

14. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H1N1 تا زمان فعلی توانایی این ویروس از لحاظ قابلیت انتقال بیشتر از ویروس آنفلوانزای فصلی است مطالعات برروی آنفلوانزای فصلی نشان میدهد که فرد مبتلا از یک روز قبل از بروز علائم تا 7 روز بعد از بروز علائم میتواند بیماری را به افراد دیگر انتقال دهد دوره عفونت زایی در کودکان و خصوصا کودکان کم سن وسال ممکن است طولانی تر باشد

15. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H1N1 • اولین توصیه به بیماران دچار علائم بیماریهای تنفسی خصوصاً علائم مشابه آنفلوانزا • (Influenza-Like Illness)

16. اقدامات و موازین پیشگیری از سرایت آنفلوانزای جدید H1N1 به دیگران در صورت ابتلاء به علائم مشابه آنفلوانزا ، توصیه به استراحت بیمار در منزل مدت استراحت در منزل ؟ تا 7 روز پس از شروع علائم یا تا 24 ساعت پس از رفع آخرین علائم بیماری بیمار تاحد امکان از افراد ساکن منزل نیز دور بماند

17. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H1N1 افراد سالم از تماس نزدیک با افراد بیمار پرهیز نمایند

18. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H1N1 اگر بیمار برای مراجعه به مراکز درمانی از منزل خارج میشود سعی کند از ماسک استفاده نموده یا با دستمال کاغذی در حین عطسه وسرفه جلوی دهان وبینی خود را بپوشاند

19. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H1N1 دستهای خود را بطور مکرر با آب وصابون بشویند ( خصوصاً بیماران و پس از عطسه و سرفه) محلول های ضدعفونی کننده پایه الکلی نیز دراین زمینه موثرند

20. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزای جدید H1N1 افراد سالم از دست زدن به چشم ، بینی یا دهان خود حتی الامکان اجتناب کنند زیرا راه غیر مستقیم انتقال بیماری از این طریق میباشد

21. خلاصه موازین بهداشت فردی (پیشگیری) و درمان بیماردر منزل • دربیماران انفلوانزایی که علائم بیماری شدید نیست بایستی از طریق پیامهای بهداشتی به ماندن در منزل و رعایت آداب تنفسی تشویق شوند شامل: - پوشاندن دهان وبینی در هنگام عطسه وسرفه یا حداقل پوشاندن عطسه وسرفه با آستین پیراهن • رعایت بهداشت دست ها • رعایت فاصله تماس با دیگران ( 1 متر ) • محدود کردن بیماران به عدم حضور در اماکن شلوغ با ماندن درمنزل • درصورت ضرورت حضوردر اماکن شلوغ، اجتناب از تماس نزدیک با افراد دیگر

22. خلاصه موازین بهداشت فردی (پیشگیری) و درمان بیماردر منزل برای به حداقل رساندن سرایت بیماری، مراقبت از بیمار در محل زندگی ، بایستی تاحد ممکن تنها توسط یک نفرانجام گیرد درصورت امکان هم بیماران وهم مراقبین آنها بایستی در طی دوره عفونت زایی بیماران، از ماسک یک بار مصرف استفاده کنند درصورتیکه امکانات به اندازه کافی موجود نباشد ، استفاده از ماسک در منزل توسط بیمار نسبت به مراقبین وی ارجح است ضرورتی به استفاده از ماسک درتمام طول روز وجود ندارد وفقط بیمار بایستی درحین تماس نزدیک با دیگران ( تماس کمتر از 1 متر) از آن استفاده کند

23. خلاصه موازین بهداشت فردی (پیشگیری) و درمان بیماردر منزل هنگامی که ماسک بوسیله ترشحات تنفسی خیس شد بایستی به طریق صحیح دورانداخته شود درصورت در دسترس نبودن ماسک به تعداد کافی میتوان از دستمال ضخیم یا ماسکهای چندبار مصرف پارچه ای که به طور کامل جلو بینی ودهان را میپوشاند ، استفاده کرد این ماسک ها نیز درصورت خیس شدن بایستی تعویض شده وبا آب وصابون شسته شوند اگر تعداد کافی ماسک در دسترس است ، مراقبین بیمار نیز بایستی در حین تماس نزدیک با بیماران از آن برای پوشاندن دهان وبینی استفاده کنند مراقبین بیمار بایستی همواره دست های خود را پس از تماس با بیماران بشویند

24. خلاصه موازین درمان بیماردر منزل آسپرین درکودکان نباید استفاده شود مایعات خوراکی ، تغذیه واستراحت بیمار در بستر ضروری است درهنگام بروز عوارض باکتریال انفلوانزا، بایستی استفاده صحیح از آنتی بیوتیک مطابق با دستورالعمل صورت پذیرد درصورت بروز علائم بیماری شدید یا دهیدراتاسیون بایستی درمانهای اضافی برای بیماران دچاربیماری شدید در نظر گرفته شود کسانی که بهبود یافته اند دیگر عفونت زا محسوب نمیشوند و در برابر بیماری ایمن در نظر گرفته میشوند (معمولا 2 - 3 هفته پس از شروع بیماری)

25. خلاصه موازین بهداشت فردی (پیشگیری) و درمان بیمار در منزل رعایت آداب تنفسی وشستشوی دست ها بایستی توسط تمامی اعضای خانواده رعایت گردد پنجره ها بایستی بازگذاشته شود تا تهویه مناسب منزل (چادر صحرایی) برقرار شود سطوح مختلف منزل بایستی بطور منظم توسط آب وصابون یا مواد ضدعفونی کننده پاکسازی شوند

26. پیام اصلی در ارتباط با ارجاع بیماران به مراکز درمانی ممکن است بتوان درصد زیادی از بیماران آنفلوانزا را درمنزل وبا ارائه درمانهای حمایتی ساده که در بالا به آنها اشاره شد، درمان نمود درصورتیکه بیماری وخیم تر شد یا علائم شدید بروز کرد بیمار را به یک مرکز درمانی مجهز جهت بستری معرفی نمائید

27. اقدامات درمانی برای آنفلوانزای جدید H1N1 درمان با داروی ضد ویروس برای بیماران دچار بیماری شدید توصیه میشود انتظار میرود که اغلب افراد (فرم های خفیف و متوسط) خودبخود وبدون نیاز به درمان خاصی بهبود یابند توصیه میشود بیماران دچار فرم شدید بیماری به مراکز ارائه خدمات درمانی ارجاع شوند

28. افراد بالغی که اندیکاسیون ارجاع به مراکز درمانی دارند؟ • علائم فرم شدید بیماری در بالغین : • تنگی نفس • نشانه های دیسترس تنفسی • درد یا احساس فشار در قفسه سینه یا شک • سرگیجه ناگهانی (Dizziness) • گیجی ( Confusion) • استفراغ شدید یا مداوم • در ابتدا علائم آنفلوانزا بهبود یابد ولی ناگهان تب و سرفه شدید عود کند • افراد پرخطر از لحاظ ابتلا به عوارض آنفلوانزا

29. کودکانی که اندیکاسیون ارجاع به مراکز درمانی دارند؟ • علائم فرم شدید بیماری در کودکان: • نشانه های دیسترس تنفسی (تنفس تند یا نفس دشوار) • تغییر رنگ کبود یا خاکستری پوست • عدم نوشیدن مایعات به میزان کافی • استفراغ شدید یا مداوم • عدم هوشیاری یا عدم تعامل کودک با اطرافیان • تحریک پذیری شدید درحدی که کودک تمایلی به آغوش والدین نداشته باشد • در ابتدا علائم آنفلوانزا بهبود یابد ولی ناگهان تب و سرفه شدید عود کند • کودکان پرخطر از لحاظ ابتلا به عوارض آنفلوانزا

30. واکسن در حال حاضر واکسن این بیماری در مرحله آزمایش می باشد تا بعد از اثبات بی ضرر بودن و موثر بودن آن به تولید انبوه برسد و توزیع شود . واکسن موجود در بازار واکسن آنفلوانزای فصلی است که بهتر است در افراد پر خطر تزریق شود .

31. سالم سازی و مرمت عاجل فضا های فیزیکی مدارس مثل آبخوری ها لوله کشی صابون مایع ، بوفه های مدارس، خوابگاهها ، سرویس های بهداشتی، پیش بینی و تدارک صابون مایع و مواد ضد عفونی کننده نظافت و پاکسازی روزانه کلاس ها لزوم رعایت تهویه کامل کلاس در حین درس و جلوگیری از مسدود کردن طولانی مدت درب و پنجره های کلاس ( لازم است درب و پنجره های کلاس در طول مدت برقراری کلاس آموزشی بطور متناوب هر 20-15 دقیقه برای 10-5 دقیقه باز و فضای آموزشی در معرض وزش طبیعی باد قرار گیرد. آنچه که باید مدارس بدانند

32. آنچه که باید مدارس بدانند توجیه دانش آموزان در عدم استفاده از وسایل شخصی یکدیگر و یا دست دادن و روبوسی کردن و یا در آغوش گرفتن توجیه دانش آموزان بر همراه داشتن دستمال و استفاده صحیح از آن در هنگام سرفه و عطسه ساماندهی دانش آموزان در تیم های بهداشتیاران و تقویت سیستم خودکنترلی دانش آموزی مدارس اطلاع رسانی پیوسته به دانش آموزان در سر صف، آموزش از طرسق معلمین،پوستر و .... توجیه دانش آموزان در استفاده سالم از وسایل نقلیه عمومی علی الخصوص در ساعات پیک مسافر

33. آنچه که باید مدارس بدانند انجام غربالگری روزانه و قبل از ورود دانش آموزان به مدرسه و منع دانش آمزان با علائم سرماخوردگی و یا مشکوک به ابتلای به آنفلوانزا از حضور در کلاس و محیط آموزشگاه و ارجاع آنان به مراکز بهداشتی درمانی حداقل علائم مورد نظر جهت غربالگری سریع و جلوگیری از ورود به مدرسه عبارتند از : احساس گرما و تب بالا صورت برافروخته تعریق یا لرز

34. آنچه که باید مدارس بدانند در هر مدرسه حتی الامکان اطاق جداگانه ای جهت استقرار دانش آموزان و کارکنان دارای علائم سرماخوردگی تا ارجاع به منزل و مرکز بهداشتی – درمانی پیش بینی گردد . اطلاع عاجل موارد ابتلا و یا مشکوک به ادارات و استان جهت انعکاس به ستادهای استان و مراکز بهداشتی ذی ربط و اتخاذ تصمیم مناسب .

35. آنچه که باید مدارس بدانند • برگزاری کلاس های آموزشی مرتبط با آنفلوانزای جدید ویژه دنش آموزان ، اولیاء و کارکنان مدارس • مراقبت روزانه دانش آموزان توسط آموزگاران و یادآوری نکات بهداشتی به آنها در کلاس درس و اطلاع موار د ابتلاء دانش آموزان در صورت مشاهده به دفتر مدرسه • نظارت دقیق به خوابکاهها در مورد مدارس شبانه روزی توسط مدیران مدارس

36. حداقل وظایف مورد انتظار از مراقبین سلامت مدارس • آموزش دانش آموزان با مطالب آموزشی علی الخصوص تاکید بر شستشوی دست ها که از اهمیت خاصی برخوردار است. • گزارش موارد ابتلا به صورت روزانه و جدا سازی دانش آموزان مبتلا و معرفی آنها به مراکز بهداشتی درمانی • درخواست از اولیاء دانش آموزان بیمار در مورد ممانعت از حضور فرزندان خود به هنگام بیماری در سر کلاس درس

37. حداقل نکاتی که دانش آموزان باید بدانند: • علائم بیماری آنفلوانزا ( تب بالای 5/38 ، سرفه ، گلودرد و آبریزش بینی) را بدانند. • استفاده از دستمال کاغذی و قرار دادن آن در جلو بینی و دهان به هنگام سرفه و عطسه و دفع بهداشتی آن . • شستشوی دستها با آب و صابون در هر فرصت ممکن • اطلاع به مدیر مدرسه یا مراقب بهداشتی مدرسه به محض احساس علائم بیماری. • عدم استفاده از بطری آب همکلاسی های خود به صورت مشترک. • مداد و خودکار و سایر وسایل تحریر خود را در اختیار دیگران قرار ندهند.در مور مهد کودکها هم استفاده از اسباب بازی مشترک می تواند بیماری را سرایت دهد • مطالب آموزشی مربوط به آنفلوانزا را در اختیار والدین خود قرار دهند. • اطلاع به مسئولین مدرسه در صورت ابتلا به بیماری آسم و برونشیت و دیابت و.. توسط دانش آموزان و اولیاء آنها.