ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI

1. ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI Prof. Dr. Kenan ATEŞ Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ates@medicine.ankara.edu.tr

2. NEDEN ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI?

3. Türkiye’de Son 10 Yılda Kronik Diyaliz Hasta Sayısındaki Dramatik Artış 4 kat Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri

4. Son Dönem Böbrek Yetmezliği: Günümüzün Epidemisi 2005 SONU Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri

5. Türkiye’de Renal Replasman Tedavi Olanakları MERKEZ SAYISI HD 667 PD 101 TX 35 HD CİHAZ SAYISI 9048

6. 2006 Yılı Hemodiyaliz Tedavi Maliyeti HD’İN YILLIK MALİYETİ İlaçlar Vasküler giriş Yönetmelik dışı tetkikler Hastanede yatma KDV HARİÇ 662.000.000 YTL 473.000.000 $ 2005 yılı HD hasta sayısı 28.507 2006 yılı HD hasta sayısı 32.000

7. 2006 Yılı Renal Replasman Tedavi Maliyeti 2006 yılı HD hasta sayısı 32.000 PD hasta sayısı 4.000 TX hasta sayısı 5.000 RENAL REPLASMAN TEDAVİLERİNİN YAKLAŞIK MALİYETİ 900.000.000 $ Bu maliyetlerin % 20 daha azı alındığında 700.000.000 $

8. Türkiye ve ABD’nde Renal Replasman Tedavi Maliyetlerinin Karşılaştırılması

9. Önümüzdeki 10 Yıla Projeksiyon % 11.4  Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri

10. 10 Yıl Sonra Renal Replasman Tedavilerinin Yıllık Maliyeti > 2 MİLYAR $

11. Diyabetes Mellitus ve Hipertansiyona Bağlı Son Dönem Böbrek Yetmezlikli Hastaların Oranı Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri

12. 2005 Yılı Verilerine Göre Diyaliz Hasta Popülasyonunun Etyolojik Dağılımı Türk Nefroloji Derneği Renal Kayıt Sistemi Verileri

13. Türk ToplumundaDiyabetes Mellitus Prevalansı Satman I, et al. Diabetes Care 2002;25:1551-1556 20 yaşından büyük 24.788 birey; 1997-1998 CREDIT, ara rapor 5 yaşından büyük 3365 birey; 2006-2007

14. Dünyada Global Diyabet Yükü1995  2025 DÜNYA TÜRKİYE King H, et al. Diabetes Care 1998;21:1414-1431

15. Türk ToplumundaHipertansiyon Prevalansı PatenT: Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması Altun B, et al. J Hypertens 2005;23:1817-1823 18 yaşından büyük 4900 birey Credit 5 yaşından büyük 3946 birey

16. Türk ToplumundaObezite Prevalansı Vücut kitle indeksi >30 kg/m2

17. Türkiye’de Hemodiyalize Yeni Başlayan Hastalarının Yaş Dağılımı

18. Sonuç Olarak Ülkemizde son dönem böbrek yetersizliği sıklığı giderek artmaktadır. Kronik böbrek hastalığı gelişimi için önemli risk taşıyan hipertansiyon, diyabet ve obezite sıklığı artmakta ve toplum giderek yaşlanmaktadır. Kronik böbrek hastalıklı bireylerde morbidite ve mortalite oranları oldukça yüksektir. Bireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler, üretkenliklerini ve ekonomiye katkılarını azaltır. Tanı ve tedavi maliyeti oldukça yüksektir. Erken evrede tanı konulması ile hem KBH’na özgün genel önlemler, hem de altta yatan veya eşlik eden hastalıklara yönelik tedavi yaklaşımları ile hastalığın ileri evrelere seyri yavaşlatılabilir. KBH için önemli risk grupları olan diyabetikler, hipertansifler, obezler ve yaşlılara yönelik etkin tarama ve tedavi ile KBH gelişimi önlenebilir.

19. Neden Ulusal Böbrek Yetmezliği Önleme Programı? Ülkemizdeki böbrek hastalıklarına yönelik geleneksel yaklaşım son dönem böbrek yetmezliği aşamasında renal replasman tedavilerine ilişkin düzenlemelerden ibarettir Bütçeler ne kadar düşürülmeye çalışılırsa çalışılsın, yakın gelecekte renal replasman tedavi maliyetini karşılamak çok güç olacaktır • ÜLKEMİZDE • Kronik böbrek hastalığının tedavisinden çok önlenmesine dayalı • ulusal bir hastalık yönetim modeli oluşturulmasına • Kronik böbrek hastalığı, risk faktörleri ve bunların dağılımının • bilinmesine • Böbrek hastalıklarının önlenmesi, tanısı ve tedavisine ilişkin • standart yaklaşımlar geliştirilmesine • gereksinim vardır.

20. Ulusal Böbrek Yetmezliği Önleme Programı PROGRAMIN KAPSAMI Toplumda yaşam biçimi değişikliklerine yol açacak ve böbrek yetmezliği tedavisinden çok önlenmesine dayalı, ulusal ölçekte uygulanacak bir hastalık yönetimi modeli oluşturulması. PROGRAMIN AMAÇLARI 1. Toplumda kronik böbrek hastalığının risk faktörlerinin belirlenmesi ve kontrol edilmesi 2. Kronik böbrek hastalıklı bireylerin erken tanısı 3. Kronik böbrek yetmezliğinin son dönem böbrek yetmezliğine ilerlemesinin önlenmesi veya geciktirilmesi 4. Kronik böbrek hastalığının tanı ve tedavisinde standart yaklaşımların belirlenmesi ve uygulanması 5. Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması

21. KRONİK BÖBREK HASTALIĞI GELİŞİMİNİ ÖNLEMEK İLERLEMESİNİ ENGELLEMEK VEYA YAVAŞLATMAK MORBİDİTE VE MORTALİTESİNİ AZALTMAK

22. Programın Bileşenleri ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI Sağlık kaynaklarının ve sisteminin gözden geçirilmesi Epidemiyolojik çalışmalar Sürekli tıp eğitimi ve birinci basamakta böbrek hastalığına yaklaşımın yeniden yapılandırılması Önleyici eylemlerin planlanması ve uygulanması

23. 1. Sağlık Kaynaklarının ve Sisteminin Gözden Geçirilmesi ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI SAĞLIK KAYNAKLARININ VE SİSTEMİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Mevcut verilerin toplanması ve istatistiksel analizi Odak grup çalışması Saha taraması Anket uygulamaları

24. Mevcut Verilerin Taranması ve İstatistiksel Analizi Ulusal sağlık sisteminin genel işleyişinin belirlenmesi • Sağlık personelinin sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesi • Pratisyen hekimler • Uzman hekimler • Nefroloji uzmanları • Transplantasyon cerrahları • Diğer sağlık personeli • Sağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesi • Genel amaçlı hastaneler • Referans hastaneleri • Nefroloji klinikleri • Hemodiyaliz/periton diyalizi merkezleri • Transplantasyon merkezleri

25. Mevcut Verilerin Taranması ve İstatistiksel Analizi Bu çalışmanın amacı, ulusal sağlık sisteminin genel işleyişi, sağlık personelinin ve sağlık kurumlarının sayısı, dağılımı ve yeterliliğinin belirlenmesidir. Bu amaçla, kronik böbrek hastalığı ve diğer ilgili konularda halihazırda mevcut mevzuat (diyaliz yönetmeliği, transplantasyon yönetmeliği vb), resmi sağlık sigortası sistemi (sağlık harcamaları geri ödeme kuralları dahil), özel sağlık sigortaları verileri, Sağlık Bakanlığı verileri, Türk Nefroloji Derneği verileri ve daha önce yapılmış olan çalışmalara ait veriler veya rapor/makaleler gözden geçirilecektir. Bu aşamanın programın ilk 4 ayında tamamlanması planlanmaktadır.

26. Odak Grup Çalışması, Saha Taraması ve Anket Uygulaması • Hastalıkların bilinen sıklığı ve dağılımının belirlenmesi • Kronik böbrek hastalığı • Hemodiyaliz, periton diyalizi ve transplantasyon hastaları • Kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıklar • Hipertansiyon • Diyabetes mellitus • Üriner sistem taş hastalığı • Kistik böbrek hastalıkları • Üriner sistem infeksiyonları • Üriner sistem hastalıkları • İmmünolojik hastalıklar • Hepatitler • Diğer hastalıklar Hastalıkların tanı, tedavi ve izlemi ile ilgili klinik uygulamaların anlaşılması Hekim ve hasta gözüyle gereksinimlerin anlaşılması

27. Odak Grup Çalışması Odak grup çalışmalarının amacı, kronik böbrek hastalığı ve ilişkili hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) tanı, tedavi ve izlemi ile ilgili klinik uygulamaların ve hekim ve hasta gözüyle ihtiyaçların ayrıntılı bir şekilde anlaşılmasıdır. Odak gruplar çeşitli uzmanlık derneklerinden temsilciler, pratisyen hekimler, hastalar ve hasta yakınlarının katılımı ile farklı bölgelerde oluşturulacaktır. Her birinde 5-8 katılımcının yer alacağı 8-10 odak grup toplantısı yapılacaktır. Odak grup çalışmalarının amacına uygun olarak formlar hazırlanarak, toplantılar sırasında doldurulması istenecektir. Odak grup çalışmaları için toplantı gündemi ve formların hazırlanması, katılımcıların belirlenmesi, davet edilmesi ve çalışma mekanlarının belirlenmesi programın 4-6. aylarında tamamlanacak, odak grup çalışmaları 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların değerlendirilmesi ve raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır.

28. Saha Taraması Gereken durumlarda saha taramaları yapılacaktır. Kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıkların (hipertansiyon, diyabetes mellitus, üriner sistem taş hastalığı, kistik böbrek hastalıkları vb) sıklık ve coğrafi dağılımlarının saptanması ve KBH ile ilişkilerinin ayrıntılarının anlaşılması amacıyla Türk Nefroloji Derneği’nin koordinatörlüğünde planlanan CREDIT çalışması başlamıştır. Bu çalışma dışında da kronik böbrek hastalığı ile ilişkili hastalıkların sıklık ve coğrafi dağılımlarının saptanması için saha taramasına ihtiyaç olup olmadığına programın ilk 3 ayında karar verilecek, yapılma kararı alınırsa protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 4-6. aylarında tamamlanacak, saha çalışması 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizi ve raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır. Saha çalışmaları Türkiye’yi temsil eden örneklem üzerinde yapılacaktır.

29. Anket Uygulamaları Anket uygulamalarının amacı sağlık personeli ve halkın böbrek hastalığı ile ilgili bilgi düzeyi, algılamaları, beklentileri ve ihtiyaçlarının saptanmasıdır. Anket uygulamalarına ihtiyaç olup olmadığına programın ilk 3 ayında karar verilecek, yapılması kararı alınırsa protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 4-6. aylarında tamamlanacak, saha çalışması 7-10. aylarda yapılacak ve sonuçların analizi ve raporlanması 12. ayda tamamlanacaktır. Anket uygulamasının Türkiye hekim dağılımını temsil eden 300-500 hekim ve Türkiye’yi temsil eden 1000-3000 kişi ile yapılması öngörülmektedir.

30. 2. Epidemiyolojik Çalışmalar ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR CREDIT - Prevalans CREDIT - İnsidans Kronik böbrek hastalığı, kronik böbrek yetmezliği ve risk faktörlerinin sıklığı ve dağılımının saptanması

31. Epidemiyolojik Çalışmalar CREDIT Çalışması Birinci Bölüm (Prevalans Belirleme) Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetersizliğinin prevalansı, demografik değişkenlerle ilişkisi ve coğrafi dağılımı saptanarak, ülkenin KBH/KBY haritası çıkarılacaktır. Çalışmanın bu bölümü başlamış olup, 2007 yılı ortasında tamamlanacaktır. Çalışma Türkiye’yi temsil eden 10500 erişkin ve 5000 çocukta yapılacaktır. CREDIT Çalışması İkinci Bölüm (İnsidans Belirleme) Esas olarak, çalışmanın ilk bölümünde takibe alınan kohortun izlenmesinden oluşan ikinci bölümde odaklanacak iki konu vardır: 1) Birinci bölümde kronik böbrek hastalığı saptanan hastaların 2-5 yıllık izlemi ile kronik böbrek hastalığının seyri gözlenecektir. 2) Birinci bölümde sağlıklı olduğu saptanan kişilerin 2-5 yıllık izlemi ile KBH insidansı belirlenecek ve özellikle hastalığın ortaya çıkışını etkileyen faktörlere ilişkin veriler toplanacaktır. Çalışmanın ikinci bölümü için protokol ve formların hazırlanması, örneklem çerçevesinin ve listesinin oluşturulması programın 2. yılında tamamlanacak, saha çalışması 2-5. yıllarda yapılacak, ara sonuçların analizi ve raporlanması 2. yılda, nihai sonuçların analizi ve raporlanması ise 5. yılda tamamlanacaktır.

32. 3. Sürekli Tıp Eğitimi ve Birinci Basamakta Böbrek Hastalığına Yaklaşımın Yeniden Yapılandırılması ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ VE BİRİNCİ BASAMAKTA BÖBREK HASTALIĞINA YAKLAŞIMIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI Nefroloji uzmanlarına yönelik eğitim Pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzmanlara yönelik eğitim Nefroloji uzmanlık eğitimi sırasında koruyucu nefroloji eğitimi Ulusal kılavuz geliştirilmesi Yerel konsültasyon sisteminin kurulması

33. Nefroloji Uzmanlarına Yönelik Eğitim Nefroloji uzmanları için koruyucu nefroloji, kronik böbrek yetersizlikli hastaların yaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik programlar ve epidemiyoloji konularında seminer, panel, sempozyum ve kurslar düzenlenecektir. Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ile eğitim toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. Her birinde 20 katılımcının yer alacağı 15 adet ikişer günlük eğitim toplantıları ile toplam sayısı 300 olan nefroloji uzmanlarının tümüne ulaşılacaktır. Eğitim aktivitelerine katılması hedeflenen 300 uzmandan 50’si sertifikalı eğitici olacaktır. Her sertifikalı eğitici bir yıl içinde kendi yaşadığı bölgede her birine 40 hekimin katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemekle sorumlu olacaktır. Böylece her eğitici 40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış olacak, toplamda 50 x 80 = 4.000 birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır. Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık, poster, broşür, maket, CD, idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin edilecektir.

34. Pratisyen, Aile Hekimi ve Nefroloji Dışı Uzman Hekimlere Yönelik Eğitim Pratisyen, aile hekimi ve nefroloji dışı uzman hekimler için koruyucu nefroloji ve epidemiyoloji konularında seminer, panel, sempozyum ve kurslar düzenlenecektir. Eğitim etkinlikleri için eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ve eğitim toplantılarının organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. Her birinde 40 katılımcının yer alacağı 15 eğitim toplantısı yapılacak, toplam sayısı 600 olan katılımcılardan 100’ü sertifikalı eğitici olacaktır. Her ilden en az bir sertifikalı eğitimci seçilmesi sağlanacaktır. Her sertifikalı eğitici yaşadığı bölgede bulunan sertifikalı nefrolog eğiticinin düzenleyeceği eğitim toplantılarına eğitici olarak katılabileceği gibi, ayrıca kendisi de bölge hekimlerine yönelik eğitim programları düzenleyebilecektir. Her sertifikalı eğiticinin bir yıl içinde kendi bölgesinde her birine 40 hekimin katılacağı 2 eğitim toplantısı düzenlemesi beklenecektir. Böylece her eğitici 40 x 2 = 80 hekimin eğitiminde görev almış ve toplamda 100 x 80 = 8.000 birinci basamak hekimi eğitilmiş olacaktır. Eğitim verilen bu hekimlere çalıştıkları kurumlarda kullanmak üzere kitapçık, poster, broşür, maket, CD idrar ve kan testi stripleri gibi materyaller temin edilecektir.

35. Nefroloji Uzmanlık Eğitimi Sırasında Koruyucu Nefroloji Eğitimi Nefroloji uzmanlık eğitimi programına koruyucu nefroloji konularının eklenmesi için uzmanlık eğitimi veren kurumlardaki nefroloji uzmanları (n=150) eğitilecektir. Eğitim materyalinin hazırlanması, eğiticilerin seçilmesi ve eğitimi ve toplantıların organizasyonu programın 4-6. aylarında tamamlanacak, eğitim toplantıları 7-12. aylarda yapılacaktır. Her birinde 15 katılımcının yer alacağı 10 eğitim toplantısı yapılacaktır.

36. Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi ve Yerel Konsültasyon Sisteminin Kurulması Ulusal Kılavuz Geliştirilmesi Kronik böbrek hastalığı ve kronik böbrek yetmezliğinin tanı, tedavi ve izlemine yönelik ulusal kılavuz geliştirilecektir. Kılavuz geliştirilmesi için literatürün taranması programın 1-4. aylarında tamamlanacak, literatürün değerlendirilmesi programın 5-8. aylarında yapılacak ve programın 9-12. aylarında kılavuzlar yazılacaktır. Yerel Konsültasyon Sisteminin Kurulması Koruyucu nefroloji konusunda eğitilmiş olan birinci basamak hekimleri ile bölgesel kurumlarda çalışan nefroloji uzmanlarının birlikte oluşturacakları yakın konsültasyon mekanizması kurulacak ve işler hale getirilecektir.

37. 4. Önleyici Önlemlerin Planlanması ve Uygulanması ULUSAL BÖBREK YETMEZLİĞİ ÖNLEME PROGRAMI ÖNLEYİCİ ÖNLEMLERİN PLANLANMASI VE UYGULANMASI Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması Kronik böbrek hastalığı/kronik böbrek yetmezlikli hastaların kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi Renal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrek yetmezlikli hastalara yönelik multidisipliner çalışmalar

38. Sağlıklı ve Düşük Riskli Kişiler İçin Önleyici Önlemler Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim • Sağlık kurumları, endüstri, medya, sosyal kurumlar gibi aracılar kullanılarak • sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda toplumsal eğitim • programları planlanacaktır. • Bu kapsamda • Sigara kullanımının azaltılması • Obezite kontrolü • Egzersiz yapma alışkanlığının yaygınlaştırılması • gibi konular ele alınacaktır. • Bu başlıkta kullanılacak araçlar asıl olarak ulusal/yerel yayın yapan basılı/ • görsel medya araçlarıdır.

39. Sağlıklı-Yüksek Riskli Kişilere Yönelik Primer Önleme Yaklaşımları Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusundaki eğitime ilave olarak, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak ya da ani hızlanmaların erken saptanmasını sağlayacak yaklaşımların kişi bazında uygulanmasını içerecektir. Bu kapsamda özellikle diyabetik, hipertansif, obez ve ileri yaştaki kişilerin yakın izlemi yapılacaktır. Yüksek-riskli kişilerde sık aralarla serum kreatinin düzeyi, mikroalbüminüri ve proteinüri ve gerekenlerde HbA1c, kan glukoz düzeyi ve lipid profili taramaları yapılacaktır.

40. Erken Evre Kronik Böbrek Hastalığı İçin Sekonder Önleme Yaklaşımları Kronik böbrek hastalığı/Kronik böbrek yetersizliği hastalarının kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi ve izlemi • Sekonder önleme yaklaşımı, erken evre kronik böbrek hastalığı için planlanacak • uygulamaları içerecektir. • Sekonder önleme yaklaşımı, asıl olarak primer önleme yaklaşımlarının tek tek • hastalara göre özelleşmiş ve daha agresif olarak uygulanmasından ibarettir. Bu • grup hastaların kronik böbrek hastalığından kronik böbrek yetersizliği aşamasına • geçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavisi ihtiyacının geciktirilmesi çok • önemli bir hedeftir. • Sekonder önleme yaklaşımlarının belirlenmesinde özellikle epidemiyolojik çalışma • kohortunun uzun süreli izlemi sırasında derlenecek veriler yol gösterici olacaktır. • Bu kapsamda öncelikle ele alınacak başlıklar • Kan basıncı kontrolü • Beslenme sorunlarının izlenmesi ve giderilmesi • Sigara ile mücadele • Hiperlipidemi, anemi, kalsiyum-fosfor metabolizması bozuklukları gibi KBH • komplikasyonları ile mücadeledir. • Türk Nefroloji Derneği’nin 15 yıla yakın süredir düzenli olarak yürüttüğü Renal • Kayıt Sistemi, etkinliği ve yaygınlığı arttırılarak devam edecektir.

41. Renal Replasman Tedavisi Altında Olan Son Dönem Böbrek Yetmezlikli Hastalar İçin Tersiyer Önleme Yaklaşımları Hastaların yaşam kalitesinin arttırılması • Tersiyer önleme yaklaşımları renal replasman tedavisi altında olan son dönem • böbrek yetmezlikli hastalarda morbidite ve mortalitenin azaltılmasına yönelik • olan ve esas olarak birinci basamakta değil, referans kurumlarda uygulanacak • yaklaşımları içerecektir. • SDBY hastalarının yaşam kalitesinin arttırılması • Fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılması • Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumlarının arttırılması • hedeflenmiştir. • Bu amaçla oluşturulacak multidisipliner gruplarda nefrolog, transplantasyon • cerrahı, psikolog/psikiyatrist, diyetisyen, sosyal hizmet uzmanı gibi kişilerin • koordine çalışmaları sağlanacaktır. • Bu başlık altında tedavide transplantasyon ve periton diyalizinin özendirilmesi • ile ilgili çalışmalar yapılacaktır.

42. Önleyici Önlemlerin Planlanması ve Uygulanması • Sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim • Tüm toplumda kronik böbrek hastalığı ile ilgili risklerin azaltılması • Risk altındaki kişilerin belirlenmesi ve taranması • Risk altındaki sağlıklı kişilere yönelik primer önleme yaklaşımları, sağlıklı yaşam ve yaşam biçimi değişiklikleri konusunda eğitim verilmesi • Hastalığın ilerleme hızını yavaşlatacak veya ani hızlanmaların erken saptanmasını sağlayacak bireysel yaklaşımların kişi bazında oluşturulması • KBH/KBY hastalarının kaydının tutulması, risk değerlendirmesi, tedavi • ve izlemi • Kronik böbrek hastalıklı bireylerin böbrek yetmezliği aşamasına • geçişinin yavaşlatılması ve renal replasman tedavi gereksiniminin • geciktirilmesi • Renal replasman tedavisi uygulanan son dönem böbrek yetmezlikli • hastalara yönelik multidisipliner çalışmalar • SDBY’li hastaların yaşam kalitesinin arttırılması • SDBY’ne bağlı fiziksel ve psikolojik kısıtlılıkların ve morbiditenin azaltılması • Hastaların aile, meslek ve sosyal yaşamla uyumluluklarının arttırılması

43. PROGRAMIN ORGANİZASYONU

44. T.C. Sağlık Bakanlığı Türk Nefroloji Derneği Program Koordinatörü Prof. Dr. Gültekin Süleymanlar Akdeniz ÜTF Ankara ÜTF Çukurova ÜTF Dicle ÜTF Dokuz Eylül ÜTF Ege ÜTF Erciyes ÜTF Hacettepe ÜTF İstanbul ÜTF Cerrahpaşa İstanbul ÜTF İstanbul Marmara ÜTF Ondokuz Mayıs ÜTF SB Ankara Numune Hast. Program Yürütücüsü Kurumlar Yorum Ltd. Şti. Hizmet Alınacak Kurumlar Omega Ltd. Şti.

45. 1. Sağlık Kaynaklarının ve Sisteminin Gözden Geçirilmesi ve Analizi İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ YORUM LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ

46. Mevcut Verilerin Taranması ve İstatistiksel Analizi ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ YORUM LİMİTED ŞİRKETİ

47. Odak Grup Çalışması ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ

48. Saha Taraması HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ SB ANKARA NUMUNE HASTANESİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ

49. Anket Uygulaması DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ YORUM LİMİTED ŞİRKETİ OMEGA LİMİTED ŞİRKETİ

50. 2. Epidemiyolojik ÇalışmalarCREDIT AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ