YÖNETİM NEDİR?

1. YÖNETİM NEDİR? • Belirli birtakım amaçlara ulaşmak için başta insan olmak üzere, parasal kaynakları, araç-gereçleri, hammaddeleri ve zaman faktörünü birbiriyle uyumlu ve etkin kullanmaya olanak verecek kararlar alma ve bunları uygulatma süreçlerinin toplamı.

2. YÖNETİM GRUPLARI • Ailesel yönetim • Siyasal yönetim • Profesyonel yönetim

3. YÖNETİCİ VE ÖNDER • Başkaları vasıtasıyla amaçlara ulaşmaya çalışan kişi. • Bir şeyi başkalarına istetmek ve benimsetmek suretiyle yaptırabilme gücüne sahip kişi. • Yönetici gücünü üst yönetimden alır. Onlara karşı sorumludur. • Önder gücünü grup üyelerinden alır ve onlara karşı sorumludur.

4. YÖNETİCİLERİN GÖREVLERİ • Yönetici başkalarıyla çalışan ve onlar aracılığıyla amaca ulaşmaya çalışan kişidir. • Yönetici rekabet halindeki amaçları dengeler • Yönetici kavramsal (fikri) bir düşünürdür. • Yönetici örgütte bir arabuluculuk işlevini yerine getirir. • Yönetici aynı zamanda bir politikacıdır. • Yönetici bir diplomattır.

5. HİYERAŞİK YAPIDAKİ KONUMLARINA GÖRE YÖNETİCİLER Alt Düzey Yöneticiler: İşgören ya da astları yönlendirmekte..ustabaşı, şef v.b…. Orta Düzey Yöneticiler: Bölüm müdürleri, daire müdürleri v.b… Üst Düzey veya Tepe Yöneticiler: Karar vericiler. Genel Müdür, Yönetim Kurulu v.b. YÖNETİM DÜZEYLERİ

6. YÖNETİM DÜZEYLERİ • FONKSİYONEL VE GENEL YÖNETİCİLER Fonksiyonel yönetici; üretim, pazarlama, satış ve finansman gibi uzmanlaşmış bir örgütsel faaliyetten sorumlu olan yönetici tipidir. Genel yönetici; büyük bir şirket, bunun bir işletmesi veya onun bir alt bölümü gibi karmaşık bir birimi yöneten ve yönlendiren kişi.

7. YÖNETİM ANLAYIŞINDAKİ DEĞİŞMELER • Değişmez kabul edilen varsayımlar değişmeye başlamıştır. • Düzenli ve planlı işleyişin yanında, önceden öngörülemeyen olaylara karşı esnek ve hızlı uyum sağlayan yönetici tipi oluşmuştur. • Şirket birleşmeleri sağlanarak yeniden yapılanmalara gidilmiştir. • Globalleşmeyle uluslararası ticaretin önemi artmış, çok dilli ve kültürel farklılıkları bilenler başarılı yöneticiler olmuşlardır.

8. ÖRGÜT VE ÖRGÜTLEME • Örgüt, belirli amaçları gerçekleştirmek amacıyla kasıtlı olarak oluşturulmuş planlı birimlerdir. • Örgütleme(organize etme), amaca ulaşmak için planlı ve anlamlı şekilde gruplamak, bu grupları belirli organizasyon kademeleri haline getirmek ve bu mevkilere işgörenleri atamak. • İyi bir örgüt oluşturmada iki nokta önemlidir. Bunlardan birincisi gelişmiş bir iletişim sistemidir. İkincisi ise örgütün amaçlarının bireysel gereksinimlere de cevap verecek biçimde oluşturulmasıdır. • Etkili Bir Örgütleme İçin: Her görevin yani yapılacak işin ne olduğu açık bir şekilde belirlenmelidir. Aynı doğrultuda, örgütteki bireylerin sahip oldukları yetki ve sorumluluklar belirlenmelidir. Her bireyin kimden ve kime karşı sorumlu olduğunu gösteren hiyerarşik bir yapı belirlenmelidir.

9. ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ • Örgütsel yapı içinde insan davranışını anlama ve açıklamaya çalışan bir bilim dalıdır. • İşletmelerde, örgütsel davranışın araştırma alanına giren konuları; takım çalışması, örgüt kültürü, motivasyon, stres ve yönetimi, iletişim, yönetime katılma, liderlik, takım çalışması ve çatışma olarak sayabiliriz. • Örgütsel davranışta genellikle yapı-teknoloji ve insan unsuru arasındaki etkileşimler üzerinde durulur ve dış sosyal sistemin bu üç unsurla ilişkileri incelenir.

10. KLASİK ORGANİZASYON TEORİSİNE GENEL BAKIŞ

11. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • Organizasyonlarla ilgili teorilerden bir tanesi Klasik (Geleneksel) Yaklaşımdır. • Üç yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar; • a. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı, • b.Yönetim İlkeleri Yaklaşımı, • c. Bürokrasi Organizasyon Yaklaşımı’dır.

12. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış Klasik Yaklaşım Kabul: İnsanlar Mantıklıdır Bilimsel Yönetim Frederic Taylor Gilbreth Henry Gannt Yönetim İlkeleri Henry Fayol Bilimsel Yönetim Max Weber

13. Yönetimin Tarihsel Gelişimi Neo-Klasik Yönetim Teorisi Davranışsal Yaklaşım Çevresel Davranışsal Yaklaşımı Klasik Yönetim Teorisi Eski Çağlardan Sanayi Devrimine Sanayi Devriminden Bilimsel Yönetime Bilimsel Yönetim Yaklaşımı Yönetim Süreci Yaklaşımı Bürokrasi Yaklaşımı Modern Yönetim Teorisi Sistem Yaklaşımı Durumsallık Yaklaşımı

14. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • Her yönetici beraber çalıştığı astları, üstleri, müşterileri, müşterileri ve tedarikçileri ile ilgili tahminlerde bulunur. • Bununla ilgili bir kabul insanların ekonomik dürtülerle cevap vermeye istekli oluşlarıdır. • Bu da onların hedeflerini gerçekleştirmek, en fazla ekonomik kazancı sağlamak için fırsatları göz önünde bulundurduğunu gösterir. • Klasik yönetim teorileri bir ölçüde bu kabulleri yansıtır.

15. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • Klasik teori iki ana fikir etrafında toplanmıştır. • 1.Rutin işlerin görülmesinde insan unsurunun makinelere ek olarak nasıl etkin bir şekilde kullanılabileceği, • 2.Formal organizasyon yapısının oluşturulmasıdır. • Taylor’un bilimsel yaklaşımı birinci fikri, • Yönetim Süreci Yaklaşımı ile Bürokrasi Yaklaşımı da ikinci fikri ayrıntılı olarak ele almışlardır.

16. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • Klasik teori sürekli olarak açık ve seçik olarak belirlenmiş bir organizasyon yapısı ve otorite ilişkileri ile hangi ilkelere uyulması gerektiğini araştırmıştır. • Bu yaklaşımlar en iyi bir organizasyon yapısı ve yönetim tarzı için uyulması gereken ilkeleri belirlemeye çalışmıştır. • Bu ilkelere uyulduğu taktirde etkinlik ve verimliğin artacağı ileri sürülmüştür.

17. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • Klasik teoriyi oluşturan üç temel yaklaşımdaki ortak fikir ve amaçlar; • a.Klasik teori, organizasyonlarda insan unsuru dışındaki faktörler üzerinde durmuştur: • İnsan unsuru daima ikinci planda ele alınmıştır. • Maddi faktörler düzenlendikten sonra insanın öngörülen doğrultu ve şekilde davranacağı-davranması gerektiği- varsayılmıştır. • Bu yönümekanik organizasyon yapıları olarak adlandırılan yapıları önermiştir.

18. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • b.Rasyonellik ve mekanik süreçler klasik teorinin hareket noktaları olmuştur. • Makine, insan,işilişkilerinde rasyonellik, ana hareket noktasıdır. • İnsan unsuruna ilişkin faktörler incelenmemiştir. • İnsanı kendine söyleneni yapan, pasif bir unsur olarak varsaymıştır.

19. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • c.Klasik teori, esas itibarıyla kapalı sistem anlayışı ile organizasyonları ele almıştır. • Bütün yaklaşımlar organizasyon içi dahili etkinliğin nasıl sağlanabileceği üzerinde durmuştur. • Uyulması gereken ilkeleri evrensel kabul etmiş • Dış çevre şartlarına ve organizasyonların değişen şartlara nasıl uyabilecekleri üzerinde durmamıştır.

20. Klasik Organizasyon TeorisineGenel Bakış • Klasik teoriher organizasyona bu ilkelerin uygulanmasını öngörmektedir. • Organizasyon dizaynı sürecinin içerdiği hususlar: • a.Amaçların belirlenmesi, • b.Amaçlara ulaştıracak işlerin belirlenmesi, • c.İşlerin bölümlenmesi, • ç.İşlerin bir araya toplanması, • d.Departmanların sağlanması, • e.Departmanların hiyerarşik bir yapı birleştirilmesi.

21. KLASİK ORGANİZASYON TEORİSİ

22. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı 1900’lerin başlarında Frederic Winslow Taylor tarafından öncülüğü yapılmıştır. Taylor bilimsel yönetimin gelişmesinde büyük katkı sağlayan kişi ve bilimsel yönetimin babası olarak bilinir. Taylor çalıştığı işletmelerde en alt kademelerden en üst basamaklara kadar yönetim hiyerarşisinde görev yapmıştı.

23. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı • Birinci dünya savaşından önceki yıllarda Amerikan ekonomisindeki hızla büyümeye karşılık kullanılan üretim tekniklerinin bilimsel olmayışı görüşü Taylor’ı bu konuda araştırmaya sevk etmiştir. • İşlerin dizayn ve yapılma şeklinin mühendislik açısından ve bilimsel olarak incelenmesininve yeniden düzenlenmesinin hem verimliliği artıracağına hem de işletme ve işçilerin bu yeni düzenden daha fazla pay elde edeceklerine inanmıştır.

24. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı • Taylor, Bethlehem Steel Company’deki deneyleri ile bu inancını uygulamaya aktarmıştır. • 1911’de yayınlanan Bilimsel Yönetimin İlkeleri kitabı ile düşündüğü yönetim ve organizasyon anlayışının esaslarını açıklamıştır.

25. Taylor’ın Görüşleri 1.Verimsiz bir çalışma düzeni ve büyük israflar vardır. 2.İşçilerde fazla çaba göstererek çalışmalarının kendilerine bir çıkar sağlamayacağını bildikleri için az çalışıp yorulmadıkları, yani tembellik yaptıkları ölçüde kendilerini karlı zannediyor ve bu suretle işveren ile işçi çıkarları birbirine tamamen aksi bir duruma geliyordu. 3.İşçiler daha çok çalışır ve üretirlerse devamlı olarak çok çalışmak zorunda kalacaklardı. .

26. Taylor’ın Görüşleri 4.Taylor kaytarma azaltıldığı taktirde verimliliğin azalacağına inanıyordu 5.İşlerde standartlaşma olmadığı için işçiler işlerini kendi bildikleri gibi yapmaktadırlar. 6.İşçilerin ise alınmasında yetenek, bilgi ve kapasiteleri dikkate alınmamaktadır. 7.Yönetimi ile işçilerin yapacakları işlerbirbirine karıştırılmaktadır.

27. Taylor’ın Görüşleri • Taylor’a göre yönetimin amacı işçinin daha iyi çalışmasını sağlama ve sistematik kaytarmayı azaltmak için; • Ücretleri artırmak, • Bilimsel yönetim uygulaması ile üretim maliyetlerini azaltmaktır. Bu amaca ulaşmak için bilimsel araştırma metotları, tecrübelere dayalı ilkeler ve standartlar saptayarak üretim faaliyetlerinin denetimini saptamaktır.

28. Taylor’ın Görüşleri • İşçilerin dikkatli bir şekilde seçilmesi en yüksek kapasitenin ortaya çıkmasını sağlayabilir. • Seçilen işçilerin bilimsel metotlarla eğitilmesi sonucu istenilen performansı gösterilebilir. • Dostça bir atmosferin yaratılması sonucu diğer ilkelerin uygulanmasını sağlayacak psikolojik bir ortamın yaratılmasına yol açacaktır.

29. Taylor’ın Görüşleri Taylor beş alanda önerilerde bulunmuştur. 1.Standartlaştırma, 2.Hareket ve zaman etüdü, 3.Sistematik seçim ve eğitim, 4.Parça başı ücret sistemi, 5.Fonksiyonel ustabaşılık.

30. Taylor’ın İlkeleri Üç ana ilkesi vardır 1.Bir iş en verimli şekilde yapılmak isteniyorsa, eski alışılmış usulleri bir kenara bırakarak yeni yöntem geliştirmeye çalışılmalıdır. Bunun için üç ila beş yıllık bir zaman gerekebilir. 2.İşi en iyi şekilde yapabilmesi için iş göreni özendirmelidir. 3.Tecrübeli ustabaşılar kullanmalı, bilimsel yöntemlere aykırı hareket edenler cezalandırılmalıdır.

31. Taylor’ın İlkeleri Başka bir kaynakta ise Taylorizm’in ilkeleri; 1.Gelişigüzel çalışma değil bilimsel çalışma düzeni, 2.Başıbozukluk değil ahenk ve koordinasyon, 3.Kişisellik değil yardımlaşma, 4.Düşük verim değil maksimum çıktı, 5.Herkesin mümkün olan en yüksek verimlilik düzeyine çıkarılması için eğitim şeklinde ifade edilmiştir.

32. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi • Bu yaklaşım, yöneticilerin böyle bir bilimsel yaklaşımı kabul etmelerini ve organizasyon yapısını oluşturan işlerin dizaynına bu açıdan bakmalarını önermiştir. Bu anlayışın sonucu olarak; • Zaman etüdü, • Hareket etüdü, • İş ekonomisi, • Teşvikli ücret sistemleri, • İş standartları gibi çalışmalar yaygın hele gelmiştir.

33. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi • İnsan unsuruna gösterdiği ilgi, bir insanın çalışma gücünü etkileyen değişkenler açısından olmuştur. • Bu değişkenlerden de başlıca üç tanesi bu yaklaşım taraftarlarının ilgisini çekmiştir. Bunlar; • Kişinin verimli çalışma potansiyelini ifade eden kapasitesi, • Bir görevi başarmak için gerekli zaman, • Kas gücünün dayanıklılığı anlamındadayanıklılıktır.

34. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi Organizasyon teorisine katkıları: • İş dizaynı ve standartlaştırma ile ilgilidir. • Taylor tarafından önerilen fonksiyonel formenlik (ustabaşılık) kavramıdır. Bir ustabaşının çeşitli fonksiyonları temsil eden yöneticilerle ilişki kurmasını öngören bu kavram, daha sonra yönetim süreci yaklaşımının ‘ emir-komuta birliği’’ ilkesine ters düştüğü için fazla bir uygulama alan bulamamıştır.

35. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi • Taylor’ın görüşleri ve çağında yenilik olarak nitelendirilebilecek çalışmaları endüstride verimliliğin artışında etkisi her şeye rağmen büyük olmuş ve geliştirdiği metotların tümüne ‘’Taylorizm’’ denmiştir. • Bilimsel yönetim teşvik ve önerileri yanında uygulamalı çalışmalara dayandığı için bir çok işletme tarafından uygulanmıştır. • Ford motor şirketi 1908 yılının başlarında sistemi kabul etti.

36. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi • Taylor’ın zaman ve hareket etütleri, • Uzmanlaşma, standardizasyon, planlama, • Hesap cetvelleri ve emekten tasarruf sağlayan diğer uygulamalar, • İşle ilgili talimatlar, iş standartları, • Parça başına ücret, ücret sistemleri ve modern maliyet sistemleri hem teorik alanda hem de uygulamada çok yararlı oldu. • Bugün modern yönetim tekniklerinin uygulanmasına bakılacak olursa bunların temelinde Taylorizm görülür.

37. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi • Taylor sadece atölye seviyesinde verimliliğin artırılması ile ilgilendiğinden bilimsel yönetimin eleştirilebilecek yönü ortaya çıktı. • Taylor beşeri ilişkileri tam anlamıyla görmezlikten gelirken işin ve motivasyonun ekonomik yönüne bakıyordu. • Yönetimin iyi bir planlama yaparak ve insiyatifi işçilere bırakmadan yöneticilerin başarılı kılınmasının mümkün olacağını ileri sürüyordu.

38. Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Değerlendirilmesi • Taylor’ın dikkate almadığı konu insanların birbirleriyle ve yönetimle ilişkileriydi. • Bilim ve tecrübeler teknik sorunları çözebilirdi, fakat işçilerin psikolojik ihtiyaçlarını karşılayamazdı. • İşçiler ve iş sahipleri arasında parasal yönden çatışma olmasa da psikolojik ve sosyolojik faktörleri dikkate almadığı için çatışma çıkabilirdi. • Taylor bilimsel yönetim konusuna teknik açıdan bakmıştır. • Taylor çalışanların duygu, istek ve psikolojilerini önemsememiştir.

39. Bilimsel Yönetim Teorisinin Faydaları • İnsanların takım halinde çalışması, iş verimliliğini artırmaktadır, • Bilimsel yönetimin yöntemleri, endüstriyel organizasyonların yanı sıra birçok diğer işletmelerde de uygulanabilmektedir, • Bilimsel yönetimin etkili teknikleri bize, işlerin daha verimli ve rasyonel bir biçimde yapılmasını sağlar, • Bilimsel eğitim ve personel seçimi işçilerin etkinliğini artırır,Bir işin en iyi şekilde nasıl yapılabileceğini bize gösterir, • İşletmecilerin problemlerini rasyonel bir şekilde çözer, • Yönetimin uzmanlaşmasını sağlar.

40. Bilimsel Yönetim Teorisinin Mahsurları • Üretimin artmasının işten çıkarmaya sebep oluğu inancı işçilerin yavaş çalışmalarına neden olmuştur, • Sorunların ortaya çıkışı sendikacılığı geliştirmiş, işçi ve işveren arasındaki ilişkiyi germiştir, • İşçilerin sosyal ihtiyaçları göz ardı edilmiştir, • İş tatmini için insan istekleri göz ardı edilmiştir, • İşçilerin eğitim sorunu ortaya çıkmıştır, • İşçilerin daha fazla ücret almasıyla ilgilenmiştir, ancak işçiler işi beğenmediklerinde işten çıkmayı, ücret artışına yeğlemişlerdir.

41. Yönetimin Tarihsel Gelişimi Neo-Klasik Yönetim Teorisi Davranışsal Yaklaşım Çevresel Davranışsal Yaklaşımı Klasik Yönetim Teorisi Eski Çağlardan Sanayi Devrimine Sanayi Devriminden Bilimsel Yönetime Bilimsel Yönetim Yaklaşımı Yönetim Süreci Yaklaşımı Bürokrasi Yaklaşımı Modern Yönetim Teorisi Sistem Yaklaşımı Durumsallık Yaklaşımı

42. Yönetim Süreci Yaklaşımı: Yönetim süreci yaklaşımı da ekonomik etkinlik ve rasyonellik fikrini esas almıştır. Bu yaklaşım bilimsel yönetim yaklaşımının bir nevi devamı, onun tamamlayıcısıdır. Sadece organizasyon konuları ile ilgili değil fakat yönetimin bütün alanları ile ilkeler geliştirmeye çalışmıştır. Bu yönü ile bilimsel yönetim yaklaşımından çok daha geniş ve kapsamlı bir yaklaşımdır. Fayol organizasyonun tamamını ele alarak iyi bir organizasyon dizaynı ve yönetiminin ilkelerini araştırmıştır.

43. Yönetim Süreci Yaklaşımı: Organizasyon, yönetim süreci yaklaşımının belirli bir sistem içinde ele aldığı konulardan sadece birisidir. Ele alınan bu konularla ilgili olarak çeşitli ilkeler geliştirilmiştir. Yönetim süreci yaklaşımının mesajışudur: Bu ilkeleri izlersen başarılı olursun. Bilimsel yönetim hareketi teknik açıdan konuya bakmış ve yönetim organizasyona fazla önem vermemişlerdir. Yönetim teorisine en büyük katkıyı sağlayan Henry Fayol’dur.

44. Henry Fayol • Fayol’de Taylor gibi direkt olarak sanayi içinde çalışan bir yazardır. • Ancak Fayol’ün İngilizce literatürde yerin alması ancak 1946’dan sonra, kitabının İngilizce’ye çevrilmesi ile birlikte olmuştur. • Üst yönetim birimlerini geliştirmeye çaba sarf etmiş ve yönetime yukarıdan bakmıştır. • Geliştirdiği ilkeler günümüzde, planlama ve organizasyon yapıları için geniş ölçüde kullanılmaktadır.

45. Henry Fayol Fayol yönetimin tanımını, yönetim fonksiyonlarına dayandırarak realist bir şekilde yapmıştır. “... yönetimde hiçbir şey mutlak değildir. Yönetim bir ölçü ve kıyas meselesidir..., benzer şartlarda bile olsa aynı ilke nadiren aynı şekilde uygulanır. Bu nedenle ilkeler esnek olmalı ve ihtiyaca adapte edilmelidir.” diyerek yönetimin özelliklerini belirtmiştir.

46. Fayol’ün yönetime ilişkin 14 ilkesi: (a) İşbölümü (b) Yönetim birliği (c) Merkezcilik (ç) Yetki ve sorumluluk (d) Hiyerarşi ilkesi (e) Kumanda birliği (f) Disiplin (g) Asil ve eşit muamele (ğ) Maaş ve ücretler (h) Genel çıkarların kişisel çıkarlara üstünlüğü (ı) Düzen (i) Personelin devamlılığı (j) İnisiyatif (k) Birlik ve beraberlik

47. Henry Fayol • Fayol örgütün birimlerinin birinin başında bulunan bir yöneticinin yapması gereken faaliyetleri, bunlara ilişkin işlev, ilke ve kuralları açıklamaktadır. • Fayol’e göre bir organizasyondaki faaliyetler başlıca altı grupta toplanabilir. Bunlar: 1.Teknik faaliyetler, 2.Ticari faaliyetler, 3.Finansal faaliyetler, 4.Emniyet faaliyetleri, 5.Muhasebe faaliyetleri, 6.Yönetim faaliyetleri.

48. Henry Fayol • İncelemelerinde asıl ağırlık noktasını yönetim faaliyeti oluşturmuştur. • Düşünür, yönetimi kendi içinde beş önemli işleve ayırmıştır. Bunlar: • 1.Öngörme ve planlama, • 2.Örgütleme, • 3.Emir-komuta, haberleşme ve yürütme, • 4.Koordinasyon, • 5.Faaliyet sonuçlarını denetleme ve değerlendirme.

49. Henry Fayol • Yöneticiler şu niteliklere sahip olmalıdır.1.Fiziksel nitelikler, • 2.Zihinsel nitelikler, • 3.Manevi nitelikler, • 4.Genel eğitim, • 5.Özel bilgi, • 6.Tecrübe.

50. Fayol’un Yönetim Elemanları ile İlgili Görüşleri 1.Planlama: 2.Organize etme 3.Kumanda 4.Koordinasyon 5.Denetim Fayol döneminde yönetim eğitim ile ilgilenmiş ve yönetim eğitiminin uygulamada endüstri önderlerince bireylerin eğitildiğini ve bunun temel nedeninin teori eksikliği olduğunu belirtmiştir.