Regionalizam

1. Regionalizam Dr. sc. Anđelko Milardović Hrvatski studiji Kolegij: Sociologija politike

2. Struktura predavanja • Pojam i određenje • Pretpostavke regionalizma • Povijesni korijeni • Oblik države i regionalizam • Tipovi regionalizama • Regionalistički pokreti i stranke • Razlozi nastanka regionalističkih pokreta i stranaka • Stupnjevi zahtjeva regionalističkih pokreta i stranaka

3. Pojam i određenje REGIJA • Označava homogeni prostor (na temelju fizičko-geografskih, historijsko-kulturnih, ekonomskih i/li političkih kriterija) u odnosu na neku nadređenu cjelinu • Postaje politički relevantna tek kada je većina njenih stanovnika prizna za kategoriju svijeta života i kada to za sobom povuče značajne društvene posljedice REGIONALIZAM • Opoziciono politiziranje jednog subnacionalnog teritorijalnog referentnog okvira, koji se dovodi u konkurenciju spram državne teritorijalnosti kao važećeg referentnog okvira društvenih i političkih aktivnosti • Odgovor na državni centralizam • Regionalizam je u odnosu na nacionalizam povijesno kasniji fenomen • Postmoderne varijante regionalizma orijentirane su protiv koncepcije nacionalnih država

4. Pretpostavke regionalizma • Nejednak razvoj (prerazvijenost ili nerazvijenost) • Etnija/ etnički identitet • Vlastiti jezik • Vlastita religija • Regionalna komunikacija • Povijest Povijesno iskustvo državne egzistencije • “Povijesni narodi” • Iskustvo s izgradnjom nacije, provincije • Iskustvo tradicionalne/ predmoderne autonomije

5. Oblik države i regionalizam • Hoće li se regionalizam pojaviti u nekoj državi ovisi o obliku državnog uređenja unitarna država vs. složena/(kon)federalna država centralizirana decentralizirana Nema odnosa nadređenosti i podređenosti – lokalni organi imaju određeni stupanj samostalnosti Između centralnih i lokalnih organa postoji odnos nadređenosti i podređenosti Veća mogućnost pojavljivanja regionalizma i regionalističkih pokreta

6. Tipovi regionalizama • Prema Rudolfu Hilfu – 3 tipa regionalizma • Makroregionalizam – geopolitička slika Europe iz doba blokovskih svjetova • “Društveno-demokratski regionalizam” – protuteža tendencijama centralističke države (načelo supsidijarnosti) • Transgranični regionalizam – rođen sredinom 1980-ih unutar Europske zajednice; pokušaj relativizacije granica nacionalnih država i približavanja ljudi različitih država, čije su regije bliža jedne drugima nego središtima nacionalnih država (EU – INTERREG program); model buduće nove Europe

7. Regionalistički pokreti i stranke • Regionalizam se kao oblik političkog suprotstavljanja centraliziranoj državi najčešće izražava preko regionalističkih populističkih pokreta ili regionalističkih političkih stranaka • Zahtijevaju decentralizaciju i više autonomije za određenu regiju • Politolozi smatraju da stranke i pokreti mogu prerasti u neku vrstu regionalističkog radikalizma bliskog nacionalističkim pokretima • Borba “malog” protiv “velikog” svijeta i modernizacije

8. Razlozi nastanka • Prema Klausu von Beymeu: • Svekolika napetost središta i periferije ili metropole i regija • Osjećaj postojanja unutrašnjeg ili internog kolonijalizma • Održavanje regionalne kulture navlastitosti, posebnosti artikulirane u jeziku, govoru, narječju, običajima, folkloru, užoj zavičajnosti • Religiozna tradicija periferije • Etnička zatvorenost • Neravnomjerna distribucija moći između središta, metropole i periferije

9. Stupnjevi zahtjeva regionalističkih pokreta • Autonomija regija, regionalne autonomije s različitim tipovima statuta • Na višoj razini pojavljivali su se zahtjevi federalizacije države radi zadovoljavanja interesa regije i otklanjanja pogibeljnih konflikata između regija i središnjih vlasti (model uspostavljanja ravnoteže i pretvaranja regija u federalne jedinice, sprečavanje separatizma) • Najradikalniji zahtjevi u obliku regionalističkog radikalizama – separatizam ili izdvajanje regije, dijela zemlje iz državne cjeline