การให้ความรู้และคำปรึกษาผู้ป่วย โรคหลอดเลือดสมอง

1. การให้ความรู้และคำปรึกษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองการให้ความรู้และคำปรึกษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง กุลวดี บุณยทรัพยากร ฝ่ายโภชวิทยาและโภชนบำบัด

2. ป้องกันไม่ได้ กรรมพันธุ์ อายุมากกว่า 50 ปี เพศชาย ป้องกันได้ อ้วน BMI>27 (ผู้หญิง) ความดันโลหิตสูง มีไขมันในเลือดสูง เบาหวาน ยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดรับประทาน สูบบุหรี่/ ดื่มแอลกอฮอล์ ความเครียด/ วิตกกังวล ขาดการออกกำลังกาย ปัจจัยเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง

3. สาเหตุการเกิดโรคหลอดเลือดสมองสาเหตุการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง ขาดการออกกำลังกาย กินอาหารไขมันปริมาณสูง ภาวะโภชนาการเกิน กินอาหารไขมันอิ่มตัวสูง อ้วน โรคหลอดเลือดสมอง (CVD) ภาวะไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน กินอาหารโซเดียมสูง สูบบุหรี่ กินอาหารโคเลสเตอรอลสูง เครียด

4. จุดมุ่งหมายในการให้โภชนบำบัดในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจุดมุ่งหมายในการให้โภชนบำบัดในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง • ปริมาณพลังงานและสารอาหารเพียงพอ เพื่อป้องกันการขาดสารอาหารและโรคแทรกซ้อน • ลักษณะอาหารให้เหมาะสมกับสภาวะของผู้ป่วย ( การกลืน )

5. การให้ความรู้และคำปรึกษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองการให้ความรู้และคำปรึกษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง แบ่งตามสภาพผู้ป่วย • ไม่มีปัญหาการกลืน ตามปัจจัยเสี่ยงของผู้ป่วย • มีปัญหาการกลืนลำบาก • ไม่สามารถกลืนอาหารเองได้

6. การคำนวณหาน้ำหนักที่พึงปรารถนาIdeal Body Weight IBW = Ht - 100 -10 % (Ht - 100) + 5 หรือ ผู้ชาย ใช้ ส่วนสูง - 100 ผู้หญิง ใช้ ส่วนสูง - 105 ตารางน้ำหนัก/ส่วนสูง ของกองโภชนาการ กระทรวงสาธารณสุข

8. ปริมาณอาหารที่ควรได้รับใน ๑วัน

9. อาหารสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง • พลังงานเพียงพอ • อาหารจำกัดโซเดียม( 2400 มิลลิกรัม /วัน ) (รสชาติ จืด หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป อาหารหมักดอง เครื่องปรุงรสต่างๆ) • อาหารไขมัน ต่ำ ( < 30% ของพลังงาน ) (อาหาร ต้ม นึ่ง ย่าง อบ ตุ๋น ) • จำกัดปริมาณคอเลสเตอรอล( 200 – 300 มิลลิกรัม /วัน ) ( เครื่องในสัตว์ ไขมันสัตว์ อาหารทะเล) • เส้นใยอาหารสูง ( ข้าว-แป้งไม่ขัดสี ธัญพืช ผัก ผลไม้ )

10. คาร์โบไฮเดรต • 50-60 % ของปริมาณพลังงาน • ควรเป็นคาร์โบไฮเดรต เชิงซ้อน(Complex carbohydrate)ที่มีเส้นใยอาหารสูง เช่น ข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ ธัญพืช ต่างๆ • มีglycemic indexต่ำ

11. โปรตีน • 0.8 -1 กรัม/กก./วัน หรือ 10 -20 %ของพลังงาน ในกรณีที่มีภาวะไตเสื่อม 0.6 กรัม / กก. / วัน การให้โปรตีน > 20% incidence of albuminuria (Toeller et al 1997 )

12. ไขมัน • ประมาณ < 30 % ของพลังงาน (SFA <10 PUFA <10 MUFA 15-20) • Cholesterol < 300 mg/วัน (LDL- C< 100 mg) <200 mg/ วัน (LDL- C > 100 mg ) High MUFA diet - may reduce insulin resistance ( Parillo et al 1992 ) • improve TG, post-prandial glycemia (ADA 2000 b) - Reduce LDL-C but not reduce HDL-C

13. ปริมาณโคเลสเตอรอลในอาหารปริมาณโคเลสเตอรอลในอาหาร

14. ปริมาณโคเลสเตอรอลในอาหาร (1)

15. วิธี ลดไขมัน / โคเลสเตอรอล ในอาหาร - เลือกอาหารประเภท ต้ม ตุ๋น นึ่ง ย่าง อบ ยำ - เลือกนมและผลิตภัณฑ์นมที่ไขมันต่ำหรือปราศจากไขมัน - ดื่ม ชา/กาแฟ ไม่ใส่ครีมแท้หรือครีมเทียม - กินเนื้อสัตว์ไขมันต่ำ เช่น สันในไก่ สันในหมู ปลา - กินถั่วและผลิตภัณฑ์แทนเนื้อสัตว์เป็นบางมื้อ - เลือกใช้ภาชนะ non-stick - กินไข่ ไม่เกิน 3 ฟอง / สัปดาห์

18. วิตามินและเกลือแร่ • หากได้รับโภชนาการที่ดี ไม่มีความจำเป็นต้องเสริมวิตามิน และเกลือแร่

19. วิธี เพิ่มปริมาณเส้นใยอาหาร - กินข้าวและธัญพืช ที่ไม่ผ่านการขัดสี - เพิ่มปริมาณผักในมื้ออาหารทุกมื้อ - กินผลไม้ที่มีเส้นใยอาหารสูง

20. ปริมาณใยอาหาร (ในอาหาร100 กรัม) รายการอาหาร ใยอาหาร (กรัม) ข้าวกล้อง 2. 8 ขนมปังwhole wheat 5.9 ถั่วเขียว 4. 3 ถั่วแดงหลวง 4. 8 จมูกข้าวสาลี 16. 5 ข้าวโอ๊ต 5. 8

21. ปริมาณใยอาหารในผลไม้ 100 กรัม • 5 -7 กรัม มะขามหวาน ละมุดไทย • 2 -4 กรัม มะขามเทศ ฝรั่งสาลี่ น้อยหน่า สตอเบอรี่ ลูกพลับแห้ง มะม่วงเขียวเสวย มะม่วงแก้วดิบ ลำไย กล้วยน้ำว้า พุทรา แอปเปิ้ลแดงทั้งเปลือก • 1-2 กรัม มะม่วงแรดดิบ กล้วยหอม พิมเสนมัน มังคุด มะปราง กล้วยไข่ เงาะโรงเรียน แอปเปิ้ลปอก มะม่วงแก้วสุก ส้มเขียวหวาน สับปะรด ส้มเช็ง ชมพู่ ส้มโอ แคนตาลูป แตงโม

22. ปริมาณใยอาหาร ในผัก 100 กรัม • 4 -10 กรัม ยอดสะเดา ดอกแค ยอดขี้เหล็ก ยอดแค • 2 - 4 กรัม สะตอ ผักกะเฉด แขนงกะหล่ำ ดอกกุยช่าย ดอกกวางตุ้ง ข้าวโพดอ่อน • 1 - 2 กรัม ถั่วฝักยาว ผักกวางตุ้ง ผักกาดขาว กะหล่ำปลี หอมใหญ่ มะเขือเทศสีดา • < 1 กรัม มะเขือเทศลูกใหญ่ กวางตุ้งไต้หวัน แตงกวา

23. วิธี ลดโซเดียมในอาหาร - ลดการเติมเกลือหรือเครื่องปรุงรส ลงในอาหาร - ไม่เติมเครื่องปรุงรสเพิ่มอีกขณะกิน - ใช้เครื่องปรุงรสโซเดียมต่ำ - ใช้เครื่องเทศช่วยเพิ่ม รสชาติอาหาร - เลือกอาหารที่มีโซเดียมต่ำ

24. โซเดียมในเครื่องปรุงรสโซเดียมในเครื่องปรุงรส

26. อาหารสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาการกลืนอาหารสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาการกลืน • ผู้ป่วยที่ยังสามารถกลืนอาหารได้ แต่กลืนลำบากอาหารที่ให้ควรเป็นอาหารที่มีลักษณะข้น กึ่งแข็งกึ่งเหลว กลืนง่าย เช่น โจ๊กข้นๆ ,พุดดิ้ง ไข่ตุ๋น เจลลี

27. ลักษณะอาหารที่เคี้ยวและกลืนง่ายลักษณะอาหารที่เคี้ยวและกลืนง่าย

28. อาหารทางสายให้อาหาร Base milk fomular นมผง ฟักทอง ไข่ไก่ น้ำตาล น้ำมันพืช แป้งมัน

30. ข้อควรระวังสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองข้อควรระวังสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง • ในผู้ป่วยที่ได้รับยาละลายลิ่มเลือดในกลุ่ม Warfarin (Caumadin ) ควรจำกัด หรือ งด อาหารที่มีวิตามิน K สูง เช่น ฟักทอง ผักใบเขียวเข้มประเภทผักโขมคะน้าใบ บรอคโคลี ดอกกะหล่ำ (ทำให้ประสิทธิยาลดลง) และไม่ควรรับประทาน ผลิตภัณฑ์จากใบแปะก๊วย , น้ำมันปลา ( อาจก่อให้เกิดเลือดออกในสมองได้ )

31. Thank you