CMENTARZ ŻYDOWSKI

1. CMENTARZ ŻYDOWSKI Wiktoria Sakiewicz Kl. V b

2. 10 maja 2012 roku wybraliśmy się wycieczką szkolną na cmentarz żydowski znajdujący się na ul. Głogowskiej. W Polsce powszechnie przyjęte jest wywodzące się z języka niemieckiego słowo "kirkut„ bądź „macewy”.

3. Cmentarz ten został założony w 1804 r. po likwidacji starego cmentarza, położonego na tzw. Muszej Górze, w okolicach dzisiejszego placu Wolności. Pełnił on swą funkcję do II wojny światowej, kiedy został zdewastowany przez nazistów. Po wojnie większą część cmentarza zajęły Targi Poznańskie. W drugiej połowie lat 80. w trakcie rozbudowy terenów targowych natknięto się na pozostałości szczątków ludzkich. Przewieziono je i pochowano w specjalnie wydzielonej kwaterze cmentarza na Miłostowie, oznaczając miejsce pochówku macewami pochodzącymi z tego samego źródła.

4. Tablica znajdująca się przed wejściem na cmentarz żydwoski informuje o tym, że :„ Na dziedzińcu tym zachowały się pozostałości cmentarza gminy żydowskiej w Poznaniu. Teren od wejścia w głąb dziedzińca , zajmują żydowskie groby .Wiadomo że w tym miejscu pochowany został Wielki Rabin Akiva Eger wraz z żoną i jego synem . Spoczywają tu także (od momentu przeniesienia , grobów ze starego cmentarza żydowskiego ) Rabin Józef Harsadik i jego brat autor dzieła „ Beis Samuel Acharon”.Cmentarz powstał w 5564 roku(1804) , miejsce jego upamiętnienia zostało utworzone w 5767 roku(2007) , dzięki staraniom Londyńskiego Komitetu Ochrony Żydowskich Cmentarzy Europy i życzliwości mieszkańców osiedla Łazarz .”

5. Cmentarze są miejscem świętym, ale jednocześnie rytualnie nieczystym, stąd przy wyjściu znajduje się studnia, przy której należy dokonać ablucji – dlatego wszyscy obmyliśmy ręce.

6. Przez szacunek dla zmarłych, na cmentarzu nie wolno spożywać jedzenia, pić, wnosić Tory, a więc wykonywać czynności niedostępnych dla nieboszczyka. Nie wolno wypasać zwierząt czy zbierać siana. Nie można też traktować cmentarza jako skrótu drogi.Mężczyźni na terenie cmentarza żydowskiego powinni nosić nakrycie głowy. Charakterystyczny dla cmentarzy żydowskich jest podział terenu na część męską, żeńską i dziecięcą. Często w pobliżu wejścia chowano rabinów, cadyków i inne osoby zasłużone dla lokalnej społeczności.

7. Na żydowskich grobach często widuje się ułożone kamyki. Geneza tego zwyczaju ma kilka wyjaśnień. Prawdopodobnie obyczaj pochodzi z dawnych czasów, gdy zwłoki grzebano na pustyni. Zabezpieczenie przed dzikimi zwierzętami miejsca pochówku poprzez ułożenie na nim kamieni, było wyrazem szacunku dla zmarłego. Na groby nie przynoszono kwiatów i zniczy, jednak przenikanie kultur zaciera obecnie tą różnicę.

8. Niezwykle istotna jest zasada nienaruszalności grobu. Szczątki ludzkie mają bowiem oczekiwać na nadejście Mesjasza. Dlatego też cmentarzy żydowskich nie wolno rozkopywać, a ekshumacja dopuszczalna jest tylko w ściśle określonych przypadkach. Dla Żydów najważniejsze jest to, co kryje ziemia, a nagrobki - choć naturalnie otaczane szacunkiem - mają znaczenie wtórne. Żydowski grób nie może być ponownie wykorzystany. Nie istnieje też pojęcie "likwidacji" cmentarza. Jeśli teren nekropolii został całkowicie zapełniony, a dokupienie nowego gruntu nie jest możliwe, na starych grobach usypuje się grubą warstwę ziemi (tak zwany nasyp), w której grzebie się kolejne zwłoki. 

9. Zasady judaizmu sprawiają, że na grobach nie ma zdjęć czy podobizn zmarłych , możemy natomiast spotkać się z bardzo bogatą symboliczną ornamentykątaką jak:Ręce złączone w geście błogosławieństwa - symbol ten umieszczany jest na grobach Kohenów, zmarłych wywodzących się z biblijnego rodu arcykapłana Arona. Dłonie w tym geście składają Koheni w czasie niektórych modlitw. Przechylony dzban lub misa - ten symbol zdobi groby zmarłych pochodzących z plemienia Lewitów (ha-Lewi), osób pełniących funkcje pomocników podczas modlitw. Do ich zadań należało między innymi czytanie w synagodze Tory oraz obmywanie rabinom rąk, do czego używano dzbana i misy.Podwójne krzesło lub ręka trzymająca lancet - oznaczenie grobu mohela, czyli osoby zajmującej się obrzezaniem.Skarbonka lub ręka wrzucająca monetę do skarbonki - relief umieszczany na macewach osób znanych ze swej dobroczynności.

10. Świece lub świeczniki - płaskorzeźby występujace na grobach kobiet. Złamana świeca stanowi odniesienie do przerwanego życia. Korona -  Płaskorzeźbę tą umieszcza się zatem między innymi na grobach rabinów czy osób darzonych dużym szacunkiem.Lew - znak plemienia Judy, ludu Izraela, symbol potęgi, siły, wyzwolenia i odkupienia. Księgilub szafy z księgami - oznaczenie grobu osoby uczonej w Torze i Talmudzie lub sofera, czyli osoby przepisującej święte księgi.Tablice przykazań - umieszcza się je na grobach rabinów i nauczycieli.Zwoje Tory - symbol umieszczany na grobach wybitnych rabinów i przywódców religijnych.Gwiazda Dawida - symbol ten nawiązuje do imienia Dawid, w XX wieku został rozpowszechniony także jako emblemat ruchu syjonistycznego. Jednorożec - symbol człowieka sprawiedliwego i znak zbawienia.

11. KONIEC