680 likes | 1.29k Views
SPİROMETRE. Dr. Mehmet KÖSE Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesi. Ç IKAR Ç ATIŞMAM YOKTUR. Spirometre nedir?. Spirometre nedir?.
E N D
SPİROMETRE Dr. Mehmet KÖSE Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Ünitesi
Spirometre nedir? • Spirometre, maksimal ekspirasyon sonunda kişinin akciğerlerinden atabildiği hava volümünü ölçerek akciğer fonksiyonlarını değerlendiren bir yöntemdir.
Hangi amaçla spirometre yapılır? • Akciğer fonksiyonlardaki değişikliklerin derecesinin belirlenmesi, • Akciğer fonksiyonlarındaki değişikliklerin türünün belirlenmesi (obstrüktif, restriktif, miks), • Obstrüksiyonun cinsi (bronkodilatör yanıtı, intratorasik, ekstratorasik),
Hangi amaçla spirometre yapılır? • Hastalığın durumu, izlemi, tedaviye cevabı, prognozu • Operasyon öncesi değerlendirme • Epidemiyolojik çalışmalar • Maluliyet derecelendirmesi
Kimlere spirometre yapılmaz? • Test performansını etkileyecek akut hastalıklar • Nedeni bilinmeyen hemoptizi • Pnömotoraks • Yakın zamanda abdominal, torakal cerrahi • veya göz cerrahisi geçirme, • Yakın zamanda miyokard infaktüs veya • anstabil anjina geçirilmesi • Torasik anevrizmalar
Spirometrede neler ölçülür? • Zorlu vital kapasite (FVC) • Birinci saniyedeki zorlu ekspirasyon hacmi (FEV1) • FEV1 ‘in FVC’ye oranı (FEV1 /FVC) • Maksimum orta ekspiratuar akım hızı (FEF 25-75)
Spirometrede neler ölçülemez? • Spirometre ile rezidüel volüm (RV-FRC) ölçülemeyeceği için total akciğer kapasitesi (TLC) de ölçülemez !
Akciğer volümleri terminolojisi İnspiratuar yedek volüm İnspiratuar kapasite Total akciğer kapasitesi Tidal volüm Ekspiratuar yedek volüm Vital kapasite Rezidüel volüm
Zorlu vital kapasite (FVC) (L) Hızlı ama güç kullanılmadan yapılan maksimal inspirasyonu takiben olabildiğince güçlü ve hızlı bir ekshalasyon ile çıkarılan en yüksek hacimdeki hava Spirometrinin temel manevrası Bütün diğer ölçümler FVC manevrası üzerinden yapılır! tekrarlanabilir olmalı: Aradaki fark %5 4-6 saniye Çocuklarda <4sn Spirometrik ölçümler
Zorlu ekspiratuar volüm (FEVT) (L) FVC manevrasının başlamasından itibaren belirli bir zaman aralığında ekspire edilen hava hacmi En sık kullanılan FVC’nin ilk 1 saniyesindeki zorlu ekspiratuar volüm (FEV1) Obstrüksiyonun şiddetini belirlemede kullanılan en önemli test FEV1 Spirometrik ölçümler
Spirometre uygulaması • Hastanın, boyu, vücut ağırlığı, yaşı ve cinsiyeti kaydedilir • Buruna mandal takılır • Uygun ağız parçası dudaklar arasına alınır ve sıkıca kapatılır • 3-4 kez normal tidal solunum yapılır • Derin ve kuvvetli nefes alınır • Beklemeden hızlı kuvvetli şekilde nefes verilir
Spirometre uygulaması • En az 6 sn nefes verilir • Tekrar derin nefes alarak test sonlandırılır • Doğru şekilde ardarda yapılmış en az 3 test içinden en yüksek değerlere sahip olan seçilir.
Normal akım volüm eğrisi • Dikey eksen, akım • Yatay eksen, volüm • Yukarıdaki eğri intratorasik alanı • Aşağıdaki alan ekstratorasik alanı gösterir
Akım-volüm eğrisi Akım PEF 4 FEF%25 FEF%50 Efor-bağımsız bölüm: Elactic recoil / küçük havayolu direnci Ekspirasyon 2 FEF%75 FEF%50/FIF%50=1 (veya hafif <1) Volüm TLC RV FVC İnspirasyon FİF%50 PİF
Spirometrik testlerdeki yanlış uygulamalar • Öncelikle spirometrik testlerdeki akım-volüm eğrisi değerlendirilmelidir.
Yetersiz efor • Öksürük, • Nefes alma, • Konuşma, • Ekspiryumu erken sonlandırma,artefaktlara neden olmaktadır.
İntratorasik obstruksiyon varlığında (astım, kistik fibrozis vs) üstteki eğri konkav şekil alır.
Extratratorasik obstruksiyon varlığında (vokal kord paralizisi) alttaki eğride düzleşme izlenir.
Değişken intratorasik obstruksiyon (trakeomalazi) üst eğri düzleşir
Fiks obstruksiyon: intratorasik ve ekstratorasik obstruksiyon ( trakeal stenoz, vasküler halka). Hem üst hemde alt eğri düzleşir.
Normal Değerler • FVC > %80 • FEV1 > %80 • FEV1/FVC > %80 • FEF 25-75 > %70
VC RV Miks Obstrüktif Restriktif Sağlıklı
Obstrüksiyon şiddeti (% FEV1) • 100%-80%: Hafif • 80%-60%: Orta • 60%-40%: Ağır • <40%: Çok Ağır
Restriksiyon şiddeti (%FVC) • 60%-80%: Hafif • 40%-60%: Orta • <40%: Ağır
Değerlendirilmez ! FVC, FEV1 > %80 FEV1/FVC < %80 OBST. FEF 25-75 > %70 Küçük hava yolu obst. Normal Ekspiryum Eğrisinin Değerlendirmesi Uygun kalitede mi? > %80 REST.?
REVERSİBİLİTE: Tanım • Hava yolu obstrüksiyonu bulunan olgularda, farmakolojik bir ajan verilerek obstrüksiyondaki değişimin incelenmesidir. • Obstrüksiyondaki geri döndürülebilirlik veya bronkodilatör yanıt olarak da tanımlanabilir. • Varlığı astımı tanısı lehine, ancak olmaması tanıyı ekarte ettirmez..
Testler, hastalar klinik olarak stabil ve hava yolu enfeksiyonları yok iken uygulanmalıdır. • Hastalar test öncesi şunları kullanmamalıdırlar: • İnhale kısa etkili bronkodilatörler, 6 saat öncesinde • Uzun etkili bronkodilatörler, 12 saat öncesinde • Yavaş salınımlı teofilin, 24 saat öncesinde
Bronkodilatör verilmeden önce FEV1 ölçülmelidir. (en az iki kez, %5’den az farkla) • Bronkodilatör, ya hava haznesi aracılığıyla ölçülü doz inhalatör ile, ya da nebülizatör ile hastanın ilacı inhale ettiğinden emin olunarak verilmelidir. • Bronkodilatör doz, doz/yanıt eğrisinde en yüksek düzeyde olacak şekilde seçilmelidir.
Olası doz protokol’leri: • 200-400 µgβ2-agonist, veya • 80-160 µg antikolinerjik, veya • Her ikisinin kombinasyonu • Tekrar FEV1 ölçümü: • Kısa etkili β2-agonist verildiyse 10-15 dk sonra, • Kombinasyon şeklinde verildiyse 30-45 dk sonra yapılmalıdır.