Download
1 / 13
130 likes | 356 Views
BÜTÇE AÇIKLARI. Bütçe Açıkları. Devlet bütçesi; devletin gelir-gider ve ikisi arasındaki fark olan bütçe dengesine ilişkin bilgiler içerir. Bütçe açığı, en basit biçimiyle kamu harcamalarının kamu gelirlerinden daha yüksek olmasıdır. BD = T – G BD> 0 ise Bütçe Fazlası
E N D
Bütçe Açıkları • Devlet bütçesi; devletin gelir-gider ve ikisi arasındaki fark olan bütçe dengesine ilişkin bilgiler içerir. • Bütçe açığı, en basit biçimiyle kamu harcamalarının kamu gelirlerinden daha yüksek olmasıdır. • BD = T – G • BD> 0 ise Bütçe Fazlası • BD< 0 ise Bütçe Açığı vardır.
Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (Public Sector Borrowing Requirement-PSBR); konsolide bütçe ile KİT’lerin kâr/zarar, yerel yönetim açıklarını, bütçe dışı fonlar, döner sermayeli kuruluşlar ve sosyal güvenlik kuruluşlarının bütçe dengelerini içerir. • Tam istihdam bütçe dengesi, kaynakların tümünün verimli kullanıldığı varsayımı altında elde edilecek millî gelir düzeyindeki kamu harcamaları ve vergiler arasındaki fark tam istihdam bütçe dengesi olarak adlandırılır.
Tam istihdam bütçe açığına alternatif bir ölçü, Musgrave tarafından önerilen malî kaldıraç kavramıdır. Malî kaldıraç, reel kamu harcamaları, transferler ve vergilere ilişkin bazı varsayımlara göre değişmekle beraber; • MK=(∆G-∆T) k olarak ifade edilir. • k maliye politikası çarpanıdır. • Birincil bütçe dengesi (ya da faiz dışı denge), faiz dışı kamu harcamalarının kamu gelirlerinden farkı olarak tanımlanır. Faiz ödemeleri F ise BBD; • BBD= T-(G-F) • Faiz ödemelerinin pozitif olması durumunda BBD standart bütçe dengesinden daha büyük olacaktır.
Operasyonel açık, birincil açık ile reel faiz ödemelerinin toplamı olarak hesaplanabilir. • İşlevsel Açık= Birincil Açık + Reel Faiz Ödemeleri • İşlevsel Açık= Bütçe Açığı – Enflâsyondan Aşınan Kısım • Cari Bütçe Açığı, toplam harcamalardan yatırım harcamalarının, gelirlerden de sermaye gelirlerinin çıkarılması ile hesaplanır. Sonuçta açık var ise cari bütçe açığı açık, fazla var ise cari bütçe fazlasından bahsedilir. • TÜRKİYE’DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ • Hızlı nüfus artışı ve kamusal hizmetlere olan talep, • Hızlı kentleşme, • Transfer harcamalarındaki artış, • Aşırı kamusal istihdam
Kayıtdışı ekonominin büyüklüğü, • Muafiyet ve istisnalar, • Vergiye karşı direnç, • Basit ve Götürü usulde vergilendirme. • BÜTÇE AÇIKLARININ YAPISAL BELİRLEYİCİLERİ • Siyasal Faktörler; siyasal istikrarsızlık, hükümetlerin parçalı yapısı. • Sosyal Faktörler; sosyal farklılıklar, gelir eşitsizliği ve etnik ayrışmalar. • Kurumsal Faktörler; bütçe süreçleri ve kuralları, bürokratik etkinlik ve demokratik yapılar.
Hazine ve İşlevleri • Hazine ilke olarak, devletin bütün menkul ve gayrimenkullerinin sahibidir. Devlet adına borçlanma yetkisi de hazinenin elindedir. • Kamu finansmanı açısından hazinenin en geleneksel işlevi, kamu gelirleri ve giderlerinin yer ve zaman açısından denkleştirilmesidir. • Kamu finansmanı açısından bakıldığında, bütçe açık-fazlası ile Hazine nakit açık-fazlası arasında bir fark ortaya çıkabilir. • Herhangi bir işlemden dolayı bir harcama kalemi tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olabilir. Bu para Hazine’deki emanetlerde yer alır.
Bütçeden yapılmış gibi kabul edildiği için bütçe gideri olarak görünen bu kalem henüz fiilen ödenmediği için Hazine’den çıkmamıştır. Bu yüzden örneğin bütçe açık göründüğü halde hazine nakit hesabı açık olmayabilir. Aynı şekilde herhangi bir harcama tahakkuk etmediği halde işlerin kolaylaştırılması için bazen işi yüklenen kişi veya firmalara avans verilebilir. Bu kalemde Hazine’de avanslar hesabında yer alır. Bu durumda bütçede bu hesap dolayısıyla herhangi bir açık olmadığı halde Hazine nakit hesabı açık görünebilir. • Hazine Dengesi=Bütçe Dengesi + Emanetler - Avanslar
Borç Yönetimi ve Borçların Sürdürülebilirliği • Borçların sürdürülebilirliği açısından mevcut ekonomik koşullar ve bütçe politikası çerçevesinde “BORÇ STOKU/GSMH” oranının en azından sabit kalması ile mümkündür. • ∆B=B(r-g)-f r: reel faiz oranı, g: büyüme oranı, f:faiz dışı bütçe fazlası. • Yukarıdaki eşitlikten ortaya çıkan sonuç; • Reel faizler, büyüme oranından yüksekse, buradan doğacak faiz ödemesi için faiz dışı fazla verilerek telafi edilmelidir. • Faiz dışı fazla verilemiyorsa borç stoku giderek büyüyecek ve borçlar sürdürülemez hale gelecektir.
Merkez Bankası ve Para Politikası • Para Politikası Araçları • Reeskont oranı, • Munzam Karşılık oranı, • Açık piyasa işlemleri, • Selektif Kredi uygulaması, • Kredi tavanları, • Disponibilite oranı. • Merkez Bankasının Bağımsızlığı • Personel Bağımsızlığı, • Finansal Bağımsızlık, • Politik Bağımsızlık.
