ALAN YETERLİLİĞİ-2

1. ALAN YETERLİLİĞİ-2 YRD. DOÇ. DR. MAHMUT BOZAN Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı

2. DMK’YE GÖRE SINIFLANDIRMA DMK / 3. maddesine göre sınıflandırma: “Devlet kamu hizmeti görevlerini ve bu görevlerde çalışan devlet memurlarını görevin gerektirdiği niteliklere ve mesleklere göre sınıflara ayırmaktır.” Sınıflandırma ile ilgili hükümler DMK’nın 32-45 inci maddelerinde yer almaktadır. Kanuna göre her memur kanunda sayılan 10 sınıftan birinde yer almak zorundadır. Bu sınıflar: 1- Genel idare Hizmetleri Sınıfı 2- Teknik Hizmetler Sınıfı 3- Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı 4- Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı 5- Avukatlık Hizmetleri Sınıfı 6- Din Hizmetleri Sınıfı 7 - Emniyet Hizmetleri Sınıfı 8- Yardımcı Hizmetler Sınıfı 9- Mülki idare Amirliği Hizmetleri Sınıfı 10- Milli istihbarat Hizmetleri Sınıfı Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

3. NORM KADRO • Kamu yönetiminde kadro bir hizmet yeridir ve kişiyle ilişkilendirilen hukuki bir araçtır. Kadrosuz örgüt kurulamaz ve kadrosuz memur çalıştırılamaz. Kurumlara yasayla veya Bakanlar Kurulu kararıyla tahsis edilen kadrolar, o kuruluşta çalıştırılabilecek memurların azami sayısını gösterir. Her kadro aynı zamanda bir görev yerini ve o göreve atanacak kişinin alacağı ücreti de ifade eder. • Norm Kadro ise, iş analizlerine ve görev tanımlarına dayalı olarak yapılan değerlendirmeler sonucunda örgütlerin birimleri ve konumları itibarı ile ihtiyaç duydukları insan kaynağının nitelik ve nicelik açıdan standart ölçülere bağlanmasıdır. • Norm Kadro, bir kuruluşun amaç ve hedeflerine ulaşabilmesi için gereken kadro sayısını ve belirlenen kadrolarda çalıştırılacak personelin niteliklerini belirleme işlemi olarak tanımlanabilir. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

4. ÜCRET • Ücret, memura hizmeti karşılığında ödenen paradır. Bununla memur yuvasının geçimini sağlar. Devlet memurunu hizmete çekmede ve onun devamlı çalışmasını sağlamakta iyi bir ücret sistemi önemli bir unsurdur. • Dünyanın her yerinde ücret sorunu, personel yönetiminin en tartışmalı konusudur. Hiçbir ülkede memnunluk verici bir çözüm yolu bulunamamıştır. • Farklı devlet kuruluşlarında çalışan memurların ücretleri arasında bir denge sağlanması önemli bir problemdir. Ücret dengesizliği, bir başka deyimle eşitsizliği, çeşitli memur sınıfları arasında mücadelelere yol açar. Bu mücadele sendikaların kurulması ile daha belirli bir şekil almıştır. Her sınıf kendi benzeri olan kuruluş ve bu kuruluşta çalışan memurlarla karşılaştırmalar yaparak aynı haklara kavuşmak istemektedir. • Bugün ücret saptanmasında, göz önünde tutulan unsur memurun yeterliği ve eğitim durumudur. Bunun yanında görevinin önemi ve sorumluluğu da ücreti etkiler. •   Türkiye'de halen uygulanan sisteme göre ücret saptanmasında göz önünde tutulan temel unsur öğrenim derecesidir. Yani diploma esas olmaktadır. Memurlar öğrenim derecelerine (ilk, orta, yüksek v.s) göre belirli sınıf ve derecelere girmektedirler. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

5. İYİ BİR ÜCRET SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ Ücret sistemi, kamu hizmetlerinin istenilen biçimde yerine getirilmesini yakından etkiler. Kamu hizmetlerinin gereği gibi yapılması için ücret sistemi yeterli, adil ve dengeli olmalıdır. İyi bir ücret sistemi şu özellikleri taşımalıdır: a) Aylık ve ücretler miktarca yeterli olmalıdır (Asgari geçim haddi esas alınmalıdır). b) Ücretler konjonktürü (fiyat dalgalanmalarını) izleyebilmelidir. c) Ücretler arasında bir iç denge bulunmalıdır. d) Memur aylıkları özel girişimlerde ödenen ücretlerle uyumlu olmalıdır. e)En yüksek aylıkla, en düşük aylık arasında kabul edilebilir uzaklık bulunmalıdır (Aylık Yelpazesi). f) Bazı hallerde aylıklar bölgelere göre farklı olmalıdır (iklim, mahrumiyet, pahalılık, kira gibi). g) Memurun aile durumu da, ücret sisteminde göz önünde tutulmalıdır (Aile zammı, çocuk zammı, ölüm yardımı, doğum yardımı gibi ek ödemeler düşünülmelidir). Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

6. YÜKSELME (TERFİ) • Yükselme (terfi), bir memurun yetki ve sorumlulukları daha fazla olan bir memurluğa geçmesidir. Genellikle her türlü aylık artışı dilimizde yükselme deyimi ile ifade ediliyor ise de, aslında yükselmede temel unsur yetki ve sorumluluk artışıdır. Yetki ve sorumluluk artışı ile birlikte aylıkta da artış olabilir. • Yükselme de yeterliğe ve kıdeme yer veren ülkeler olduğu gibi, atamaya yetkili makamların seçimine yer veren ülkeler de vardır. Unsurları ne olursa olsun iyi işleyen, nesnel kurallara dayanan bir yükselme sistemi, personeli verimli çalışmaya bilgi ve yeteneklerini geliştirmek için çaba harcamaya yönelten iyi bir teşvik unsurudur. • Planlı bir yükselme sisteminin amacı da yeterliği üstün olan memurların gelişmelerine ve yükselmelerine fırsat vermektir. Personel yönetiminin amacı bir yandan memurların çıkarlarını, öte yandan hizmetin gereklerini uzlaştırmaktır, Bu amaç, iyi bir yükselme sisteminin uygulanması ile gerçekleşebilir. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

7. YÜKSELTME TÜRLERİ • Karşılaştırma Yöntemi: Kayıt sistemine dayanır. Adayların kayıtlarındaki özellikleri üzerinden değerlendirme yapılır. • Deneme Yöntemi: Yüksek sorumluluk gerektiren görevlerde aday geçici olarak görevlendirilerek yeterliliği denenir, kesin karar daha sonra verilir. • Yarışma Sınavı: Objektif bir yöntem olmakla birlikte kullanımı sınırlıdır. • Kıdem Yöntemi: Yükselme bazı ülkelerde kıdem, sicil ve yeterliğe göre yapılır. Kayırmayı önler, fakat yetenekli elemanları da frenler. • Açıklık Yöntemi (Esnek Sistem): Üst makamlara atamada içeri kadar dışarıdan da atama yapılabilir. Burada amaç en iyi elemanı sağlamaktır. • Kapalı Yöntem (Kast Sistemi): Yalnız o sınıf veya meslekte olanlar içinden yukarı kademelere eleman alınır. Dışarıdan kimse alınmaz. • Derece Yükselmesi: Yükselme ya derece yükselmesi (hiyerarşik yükselme) veya aylık yükselmesi biçiminde olabilir. Birincisine derece yükselmesi ve ikincisine de kademe ilerlemesi denilir. Derece yükselmesi, bir memurun bir memurluktan hiyerarşik olarak daha üstün olan diğer bir memurluğa geçmesidir. • Kademe İlerlemesi: Yükselme yalnız ücretle sınırlı kalabilir. Yeni bir memurluk verilmesi söz konusu değildir. Kademe ilerlemesinde derece yükselmesinde olduğu gibi memurun yeniden atanması yapılmaz. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

8. DMK’YA GÖRE iLERLEME VE YÜKSELMELER Kademe ilerlemesi: Kademe; derece içinde, görevin önemi veya sorumluluğu artmadan, memurun aylığındaki ilerlemedir. • Kademe ilerlemesinde memurun bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması ve ilerleyebileceği bir kademenin bulunması şartları aranır. • DMK gereğince belirli bir süre görev yapmak üzere, mecburî olarak sürekli görevle atanan memurlardan kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde bulunanlara, bu yörelerde fiilen çalışmak suretiyle geçirilen her iki yıl için bir kademe ilerlemesi daha verilir. Yıllık izinde geçirilen süreler fiilen çalışılmış sayılır. İki yıldan az süreler dikkate alınmaz. • Son sekiz yıl içinde herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara, aylık derecelerinin yükseltilmesinde dikkate alınmak üzere bir kademe ilerlemesi uygulanır. • Gerekli şartları taşıyan memurlar, hak kazandıkları tarihten geçerli olmak üzere ve başkaca bir işleme gerek kalmaksızın bir ileri kademeye ilerlemiş sayılırlar. •   Kademe ilerlemesi ile ilgili onay mercii atamaya yetkili amirdir. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

9. DMK’YA GÖRE iLERLEME VE YÜKSELMELER Derece Yükselmesi: Derece yükselmesi yapılabilmesi için; • Üst dereceden boş bir kadronun bulunması, • Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3 üncü kademesinde 1 yıl bulunma, • Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş olma şartı aranır. Üst Derecelere Yükselme: Eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı hariç, diğer sınıfların 1-4 derecedeki kadrolarına aşağıdaki şartlar dikkate alınarak atama yapılabilir. • 1. derece ek göstergesi 5300 ve daha yukarıda olanlar için en az 12 yıl, • 1. ve 2. derece ek göstergesi 5300'den az olanlar için en az 10 yıl, • 3. ve 4. dereceli kadrolar için en az 8 yıl hizmetinin bulunması ve yükseköğrenim görmüş olması şarttır. Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. • Bu maddeye atananlar atandıkları kadronun aylık ve diğer haklarından yararlanırlar. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

10. PERSONEL DEĞERLENDİRİLME • Personelin değerlendirilmesi, kişinin görevdeki başarısı konusunda bir yargıya varmaktır. Bu sayede personelin yetenekleri belirlenmekte, ilerleme, yükselme, görevle ilişiğini kesme kararı verilmektedir. • Kamu personelinin değerlendirilmesi, bu personelin bir yıl içindeki tutumlarının, davranışlarının, yeteneklerinin, görevindeki başarılarının, verimli olup olmadıklarının idare tarafından izlenmesi ve ölçülmesidir. • Personelin değerlendirilmesi, hem personel hem de personelin çalıştığı örgüt bakımından önem taşımaktadır. • Kamu yönetiminde değerlendirme, “sicil verme” işlemiyle gerçekleştirilir. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

11. MEMURLARIN HAKLARI Memurların hakları, ilgili yasalarda belirtilen haklardır. Memur, memur olduğu sürece bu haklardan yararlanır. Bir kısım haklar ise Anayasa ile bütün vatandaşlara tanınmıştır. Bu haklardan memurlar da faydalanır. Bazı haklar (seçme, seçilme, sendika kurma, grev) memurlara kısıtlanmıştır. Bazı haklar ise yalnız memurlara tanınmıştır (emeklilik, istifa, izin vb). 1. Kanunun Uygulamasını İsteme: Devlet memurları, kanun, tüzük ve yönetmeliklerdeki hükümlerin kendileri hakkında aynen uygulanmasını istemek hakkına sahiptirler. 2. Güvenlik Ve Çekilme: Kanunlarda yazılı haller dışında memurun işine son verilmez, aylık ve başka hakları elinden alınamaz. Devlet memurları kanunda belirtilen esaslara göre memurluktan çekilebilirler. 3. Emeklilik: Devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları vardır. 4. Müracaat, Şikayet Ve Dava Açma: Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

12. MEMURLARIN HAKLARI 5. Sendika Kurma: Devlet memurları, Anayasada ve özel kanununda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve bunlara üye olabilirler. 6. İzin: Devlet memurları, bu kanunda gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahiptirler. 7. Kovuşturma ve Yargılama: Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir. 8. İsnat ve İftiralara Karşı Koruma: Devlet memurları hakkındaki ihbar ve şikayetler ile bir suç isnadı sonucunda bu isnat sabit olmadığı takdirde, merkezde bu memurun en büyük amiri, illerde valiler, isnatta bulunanlar hakkında kamu davası açılmasını Cumhuriyet Savcılığından isterler. 9. Aylık Veya Ücret : Aylık veya ücret, memura çalışmasının karşılığı olarak ödenen paradır. Aylık, memur tarafından fiilen yapılan bir iş karşılığı değil, memura görev ve derecesi göz önünde tutularak uygun bir hayat yaşaması için verilen para olup miktarı memurun kıdemine ve işgal ettiği makama göre değişir. Ayrıca yolluk, temsil ödeneği, fazla çalışma ücreti, aile yardım ödeneği, risk ödeneği gibi isimler altında ek ödemeler yapılır. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

13. MEMURUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ • Sadakat: Devlet memurları Anayasa ve kanunlara bağlı kalmak ve milletin hizmetinde kanunları sadakatle uygulamak zorundadır. • Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık: Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar. • Davranış Ve İşbirliği: Devlet memurları, resmi sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını hizmet içindeki ve dışındaki davranışlarıyla göstermek zorundadırlar. Devlet memurlarının işbirliği içinde çalışmaları esastır. • Amir Durumda Olan Memurların Görev ve Sorumlulukları:Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.     Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

14. MEMURUN GÖREV VE SORUMLULUKLARI Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar. • Kişisel Sorumluluk ve Zarar: Memurlar görevlerini itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Memurun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zarar ilgili memurdan tazmin olunur. • Mal Bildirimi: Memurlar kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler. • Basına Bilgi Veya Demeç Verme: Memurlar kamu görevleri hakkında basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç veremezler. Bu konuda gerekli bilgi ancak bakanın yetkili kılacağı görevli illerde valiler veya yetkili kılacağı görevli tarafından verilebilir. • Resmi Belge, Araç-Gerecin Yetki Mahalli Dışına Çıkarılmaması ve İadesi: Memurlar görevleri ile ilgili resmi belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkaramazlar, hususi işlerinde kullanamazlar. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

15. YASAKLAR 1. Toplu Eylem ve Hareket: Memurlar kamu hizmetini aksatacak şekilde memurluktan birlikte çekilme, göreve gelmeme, göreve gelip de hizmeti yavaşlatma veya aksatma sonucunu doğuracak hareketlerde bulunamazlar. 2. Grev: Memurların greve karar vermeleri, grev tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır. Memurlar herhangi bir greve, grev teşebbüsüne katılamaz, grevi destekleyemez veya teşvik edemezler. 3. Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma: Memurlar tacir veya esnaf sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif veya komandit şirkette ortak olamazlar. 4. Hediye Alma, Menfaat Sağlama: Memurların doğrudan doğruya veya aracı eliyle hediye istemeleri ve görevleri sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacı ile hediye almaları, iş sahiplerinden borç para istemeleri ve almaları yasaktır. 5. Denetimindeki Teşebbüsten Menfaat Sağlama: Memurlar denetimi altında bulunan veya kendi görevi ile ilgisi olan bir teşebbüsten, doğrudan doğruya veya aracı eliyle her ne ad altında olursa olsun bir menfaat sağlayamazlar. 6. Gizli Bilgileri Açıklama: Memurların kamu hizmetleri ile ilgili gizli bilgileri görevlerinden ayrılmış bile olsalar, yetkili bakanın yazılı izni olmadıkça açıklamaları yasaktır. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

16. DEVLET MEMURLARININ GREVİ • 1961 anayasasının 47. Maddesinde işçilerin grev hakkı açıkça belirtilmesine rağmen, kamu personelinin grevi konusunda hüküm yoktu. • 1971 Anayasa değişikliğinden önce kamu personeli boykot, iş başında oturma gibi bazı eylemlere girişmekte idi. Anayasanın 1971 yılında yapılan değişikliğinde 46. Madde ile sendika kurma hakkı yalnız işçi ve işverenlere tanınmıştır. 119 uncu maddeye yapılan ilave ile de memurlara sendikalara üye olma yasaklanmıştır. Böylece Anayasa ile memurlara sendika ve grev hakkı yasaklanmış oldu. • 1982 Anayasasına göre işçiler grev hakkına sahiptirler. 1995 yılında anayasanın 53. Maddesine eklenen fıkra ile memurlara sendika ve toplu görüşme hakkı tanınmıştır. • Kamu personelinin statüsü ve ücretleri tek taraflı hukuki tasarruflarla devlet tarafından saptanmaktadır. Bununla beraber, bu statülerin hazırlık çalışmalarına personel kuruluşlarının katılması faydalı sonuçlar verir ve sonradan çıkacak aksaklıklar önlenmiş olur. Sendikalar bu alanda önemli görevler yapar. Ücretlerin saptanması ve uygulanmasında sendikalar etkili olurlar. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

17. MEMURLARIN SOSYAL GÜVENLİĞİ VE EMEKLİLİĞİ • 1961 Anayasasına göre; “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Bunun için sosyal sigortalar ve sosyal yardım teşkilatı kurmak ve kurdurmak Devletin ödevidir.” • 1982 Anayasası 60. Maddesinde; "Herkes Sosyal Güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar" denilmekte ve 61. Maddede Devletin, şehitlerle dul ve yetimlerini, malulleri, sakatları, yaşlıları, korunmaya muhtaç çocukları, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarını koruyucu tedbirler almasını emretmektedir. • Emeklilik, belli bir yaşa gelmiş veya belli bir görev süresini doldurmuş bulunan bir memurun emeklilik statüsüne girmesidir. Memurların emeklilik hakkı, 1982 anayasasının 60. Maddesinden doğan bir haktır. Devletin kendisine hizmet edenlere ödediği bir karşılıktır. Emeklilik iş verimliliği açısından önemli bir niteliğe sahiptir. • Emeklilik aylığı, görevde alınan aylık ile aynı hukuki yapıya sahiptir. Görev aylığı gibi ödenen bir miktar paradır. Görevin sona ermesinden sonra ödenen ve görev aylığından genellikle biraz daha az oranda ve fakat onun devamı niteliğindedir. Emeklilik aylığının miktarının tespitinde en önemli ölçüt, memurun görevde bulunduğu zamanki yaşama düzeyi ile orantılı maddi imkana sahip olmasıdır. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

18. EMEKLİLİK HAKKI • Emeklilik Hakkı: Emeklilik, memurun görevinden ayrıldığı zaman kazandığı bir haktır. Evvelce yalnız memurlara tanınmış bir ayrıcalık gibi görünen bu hakka benzer haklar, zamanımızda artık bütün çalışanlara tanınmaktadır. • Emekliliğin hukuki temeli, kamu görevi anlayışlarına göre, ülkelere göre değişir. • Emeklilik Aylığının Dayanağı: Emekli aylığı, emekliliğe kadar geçen hizmet süresi ve son alınan aylıkla ilgilidir. Çalışma süresinin uzun ve alınan aylık derecesinin yüksek olması emekli aylığının da yüksek olmasını gerektirir. Bazı ülkelerde, son alınan aylıktan emekli aylığı bağlanabilmesi için, bu aylığın belirli bir süre, bir veya iki yıl alınması koşulu aranır. Son birkaç yılın ortalamasının alınması yoluna da gidilebilir. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

19. EMEKLİLİK KOŞULLARI Emeklilik için genel olarak “Hizmet süresini doldurmuş olma, belli bir yaşa erişme veya sağlık yönünden malul olma şartları aranır. Memur belirli hizmet süresini veya belirli bir yaşı doldurması halinde kendi isteği üzerine emekli olabileceği gibi, çalıştığı kurum tarafından da re’sen emekli edilebilir. 1. Yaş Sınırı: Yaş sınırı, memurun bu sınır ötesinde görevine artık devam olanağı bulunmadığı anlamına gelir. Yaş sınırı ülkeden ülkeye değişebilir. Genellikle bu sınır 65 yaştır. Emeklilik süresinin yaş yönünden uzatılması için bazı istisnalar tanınabilir. 2. İstek Üzerine Emeklilik: Çalışan memur, belli bir görev süresini doldurduktan sonra emeklilik isteyebilir. Burada istenilen zorunlu koşul, yasalarda belirtilen görev süresini doldurmuş olmaktır. 3. Çalıştıran Kurumun İsteği Üzerine Emeklilik: Memurları çalıştıran kurumların gerekli görmeleri halinde, belirli görev süresini dolduran memurlar emekli edilebilirler. Burada aranılan koşul görev süresidir. 4. Zorunlu Emeklilik: Bazı hallerde emeklilik zorunlu hale gelebilir. Emekliliğin zorunlu hale geldiği durumlar yasalarda gösterilmiştir. Bu durumda ilgili memurun emekliye ayrılması mecburidir. Yaş sınırına erişilmesi ve çalışanların hastalık nedeniyle çalışamaz hale gelmesi durumunda emeklilik zorunlu olur. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

20. DİSİPLİN VE DİSİPLİN CEZALARI • Savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez. • Memurların yetkilerini kullanırken neden oldukları tazminat davaları kendilerine rücu edilmek kaydıyla idare aleyhine açılacaktır. • Memurlar hakkında ceza kovuşturması açılması, kanuni istisnalar dışında, idari mercilerin iznine bağlıdır. • Disiplinin amacı, kamu personelinin meslek hayatını, görev sırasındaki kişisel davranışlarını ilgilendiren ve kamu hizmetlerinin hukuksal kurallara, statülere ve kamu menfaatlerine uygun olarak işlemesini sağlamaktır. Bu nedenle kanunların emrettiği görevleri yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara, idarenin yetkili amirleri ve kurulları tarafından çeşitli cezalar verilmektedir. Bu cezaların türleri ve hangi hallerde kimler tarafından verileceği DMK’da belirtilmiştir. • Disiplin cezaları, ceza hukuku bakımından ceza niteliğini taşımaz. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

21. MEMURLARA VERİLECEK DİSİPLİN CEZALARI Uyarma : Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Kınama : Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Aylıktan kesme : Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır. Kademe ilerlemesinin durdurulması : Fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1 - 3 yıl durdurulmasıdır. Devlet memurluğundan çıkarma : Bir daha Devlet memurluğuna atanmamak üzere memurluktan çıkarmaktır. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

22. DİSİPLİN CEZASI VERMEYE YETKİLİ AMİR VE KURULLAR • Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezaları disiplin amirleri tarafından; kademe ilerlemesinin durdurulması cezası, memurun bağlı olduğu kurumdaki disiplin kurulunun kararı alındıktan sonra,atamaya yetkili amirler il disiplin kurullarının kararlarına dayanan hallerde Valiler tarafından verilir (657/ M.126 ). • Devlet memurluğundan çıkarma cezası amirlerin bu yoldaki isteği üzerine, memurun bağlı bulunduğu kurumun yüksek disiplin kurulu kararı ile verilir. • Disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulunun ayrı bir ceza tayinine yetkisi yoktur, cezayı kabul veya reddeder. Ret halinde atamaya yetkili amirler 15 gün içinde başka bir disiplin cezası vermekte serbesttirler. • Özel kanunların disiplin cezası vermeye yetkili amir ve kurullarla ilgili hükümleri saklıdır. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

23. MEMURLARIN EĞİTİMİ • Türk kamu personel sistemi kıdem/rütbe esasına dayandığı için memur adayı ve memurun eğitimi daha da önem kazanmaktadır. • Memuriyetten önce alınan eğitime “Hizmet öncesi eğitim” denilmekte olup, bu husus memuriyete giriş şartlarında dikkate alınmaktadır. • Hizmet öncesi eğitimde asgari sınır işin mahiyetine göre değişiklik gösterir. Orta öğretim, yüksek öğretim ön lisans veya lisans seviyesi aranabilir. • Hizmet öncesi eğitimde staj ve mesleğin özelliklerine göre yeterlilik belgeleri ve uygulama sertifikaları istenebilir. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

24. MEMURLARIN HİZMETİÇİ EĞİTİMİ Hizmete alınmadan önce memur adayında aranan eğitim yeterliliği kadar, hizmete alınan memurun da eğitim ihtiyacı olduğu kabul edilmektedir. Özellikle bilgi ve teknolojinin gelişim hızı yeni şartlara intibak için hizmet içi eğitimi mecburi hale getirmektedir. Hizmet içi eğitimin amaçları; • Memurun yapmakta olduğu işi daha iyi yapmasını sağlamak için bilgi ve yeteneğini geliştirmek, • Memuru üst görevlere hazırlamak, • Yeni iş ve uygulamalar için memuru yetiştirmek, • Memurun çalıştığı kurum ve yaptığı işe karşı tutumunu olumlu yönde değiştirmek, • Kurumun verimliliğini arttırmak ve çalışanların performansını geliştirmek. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)

25. DEVLET MEMURLARI KANUNUNA YAPILAN ELEŞTİRİLER 1. DMK bütün personel rejimini detaylarıyla düzenlemeye çalışmıştır. Bunun için çıkarılan kanun 5 sene sonra yürürlüğe girmiş ve en çok ve en sık değişen kanun olmasına rağmen memur sorunları çözülememiştir. 2. Yapılan sınıflandırma yetersizdir. Planlanan 231 hizmet sınıfından ancak 10 tanesi geçerlik kazanabilmiştir. 3. İşçi ve memur haklarında dengesizlik vardır. Sendikal hak ve ücretlerde memur aleyhine bir düzenleme yapılmıştır. 4. İstisnai memuriyetin kapsamı geniş tutulmuştur. Devlet için önem arz eden ve belirli bilgi ve uzmanlık gerektiren memuriyet sınırlılığı korunamamıştır. 5. İstihdam şekilleri açık değildir. Asli ve sürekli görevlerle ikinci derece görev statüleri aynı tutulmuştur. 6. Memurlara getirilen yasaklar açık ve anlaşılır değildir. İkamet, ikinci görev, kazanç getirici faaliyetler yoruma açıktır. Dr. Mahmut Bozan Alan Yeterlilik-2 (Yönetim)