การวิเคราะห์และออกแบบโครงการ

1. การวิเคราะห์และออกแบบโครงการการวิเคราะห์และออกแบบโครงการ ช่วงหัวข้อที่ 3 โดย จีรวัฒน์ เจนผาสุก Program Coordinator Caritas Thailand

2. การวิเคราะห์และออกแบบโครงการการวิเคราะห์และออกแบบโครงการ การวิเคราะห์และออกแบบโครงการ หมายถึง "การกำหนดวิธีการปฏิบัติที่ดีที่สุด คือ เหมาะสม คุ้มค่า และรวดเร็วที่สุดในการแก้ไขปัญหาที่กำหนดไว้ในโครงการ"

3. เครื่องมือในการวิเคราะห์ชุมชนเครื่องมือในการวิเคราะห์ชุมชน แนวคิดการดำรงชีพอย่างยั่งยืน (Sustainable Livelihoods)การแสดงออกถึงศักยภาพในการต่อสู้หรือรับมือกับความตึงเครียดหรือผลกระทบที่เกิดขึ้น โดยดำรงประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจหรือความมั่นคงของระบบนิเวศน์ ทรัพยากรธรรมชาติและความเสมอภาคในสังคมซึ่งเป็นการใช้โอกาสการดำรงชีวิตของคนกลุ่มหนึ่งโดยไม่รุกรานคนอีกกลุ่มหนึ่งทั้งในปัจจุบันหรืออนาคต หรืออีกนัยหนึ่งหมายถึงความสามารถของมนุษย์ที่จะมีชีวิตอยู่และปรับปรุงคุณภาพชีวิตที่ปราศจากการสร้างความเดือดร้อนให้ผู้อื่น ทั้งในปัจจุบันและอนาคต

4. แนวคิดการดำรงชีพอย่างยั่งยืนSustainable Livelihoods Approach (SLA) • นำเสนอโดยDepartment for international development (DFID) ในThe 1997 UK government whitepaper on international development committee • เพิ่มความเข้าใจในธรรมชาติของความยากจนได้ดีขึ้น • ใช้เป็นเครื่องมือทำงานพัฒนาเพื่อลดความยากจนของประชากรโลก • มีวัตถุประสงค์ที่จะทำความเข้าใจ ระบบการดำรงชีวิต ซึ่งเป็นการสนับสนุนโอกาสในการปรับปรุงเพื่อลดความยากจน การทำความเข้าใจการดำรงชีพอย่างยั่งยืน

5. แนวคิดหลัก 6 ประการของSLA คนเป็นสำคัญ (People-centered) องค์รวม (Holistic)หรือหลากหลายมิติ พลวัต (Dynamic) สร้างบนความเข้มแข็ง (Building on strengths) เชื่อมโยงมหภาคและจุลภาค (Macro-micro links) ความยั่งยืน (Sustainability)

6. กรอบการทำงานตามแนวคิด SLA การศึกษาการดำรงชีพอย่างยั่งยืนเป็นการศึกษาความสัมพันธ์ขององค์ประกอบ 5ประการที่จะนำไปสู่เป้าหมายในการดำรงชีพของกลุ่มเป้าหมายคือ • องค์ประกอบด้านบริบทของความอ่อนแอและไม่แน่นอน • ทรัพย์สินหรือ "ต้นทุน" ในการดำรงชีพ • โครงสร้างและกระบวนการที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง • ยุทธ์วิธีการดำรงชีพ • ผลลัพธ์

7. กรอบการทำงานตามแนวคิด SLA • องค์ประกอบด้านบริบทของความอ่อนแอและไม่แน่นอน เป็นภาวะที่เกิดขึ้นและส่งผลกระทบโดยตรงต่อทรัพย์สิน และผลลัพธ์จากวิถีการดำเนินชีวิต ได้แก่ • ภาวะที่เกิดผลกระทบอย่างทันทีทันใดและรุนแรงส่งผลเสียหายต่อการดำรงชีพ เช่น ภัยธรรมชาติ การขาดเงินใช้จ่าย ความขัดแย้งในสังคม ปัญหาสุขภาพมนุษย์ พืช สัตว์ ฯลฯ • ภาวะแนวโน้มของการเคลื่อนไหวของปัจจัยต่างๆ เช่น แนวโน้มประชากร ทรัพยากร เศรษฐกิจ รัฐบาล นโยบาย และเทคโนโลยีฯลฯ • การเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาลเช่น ราคาผลผลิต สุขภาพ โอกาสการจ้างงาน ฯลฯ

8. กรอบการทำงานตามแนวคิด SLA H S N • ทรัพย์สินหรือ "ต้นทุน" ในการดำรงชีพ เป็นต้นทุนที่กลุ่มเป้าหมายนำมาใช้ในกระบวนการดำรงชีพ ซึ่งมีความสัมพันธ์ทางบวกกับการเกิดผลลัพธ์ มีผลต่อโอกาสการเลือกวิถีการดำรงชีพ ได้รับอิทธิพลโดยตรงจากบริบทความอ่อนแอ และการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างและสถาบัน ได้แก่ • ต้นทุนมนุษย์(Human capital) • ต้นทุนธรรมชาติ(Natural capital) • ต้นทุนการเงิน(Financial capital) • ต้นทุนกายภาพ(Physical capital) • ต้นทุนสังคม(Social capital) P F

9. กรอบการทำงานตามแนวคิด SLA • โครงสร้างและกระบวนการที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง เป็นองค์ประกอบที่มีผลกระทบโดยตรงที่ทำให้เกิดความอ่อนแอในกระบวนการ และส่งผลต่อการเลือกวิถีการดำรงชีพ มีส่วนประกอบย่อย 2 ส่วนคือ • โครงสร้าง(Structures)มี 2 ระดับคือระดับสาธารณะและระดับเอกชน เช่น รัฐบาล องค์กร ประชาสังคม • กระบวนการ(Processes)หมายถึง ส่วนขับเคลื่อนของโครงสร้าง เช่น นโยบาย กฎหมาย ข้อกำหนด สถาบัน และวัฒนธรรม

10. กรอบการทำงานตามแนวคิด SLA ยุทธ์วิธีการดำรงชีพ เป็นทางเลือก โอกาส ที่กลุ่มเป้าหมายใช้เป็นกลยุทธ์ในการดำเนินชีวิต ซึ่งจะมีลักษณะของความหลากหลายตามลักษณะพื้นที่ ภูมิประเทศ ที่ถือครอง และช่วงเวลา เป็นลักษณะที่เคลื่อนไหวกระจายหลายสถานที่และเชื่อมโยง

11. กรอบการทำงานตามแนวคิด SLA ผลลัพธ์ เป็นผลได้ที่เกิดจากการเลือกวิถีหรือยุทธ์วิธีในการดำเนินชีวิตซึ่งแสดงออกถึงการดำรงชีพอย่างยั่งยืน ได้แก่ การมีรายได้เพิ่มขึ้นการเพิ่มการเป็นอยู่ที่ดีขึ้นการลดความอ่อนแอการเพิ่มความมั่นคงด้านอาหาร และการเกิดความยั่งยืนในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

12. กรอบการดำเนินงานตามแนวคิด SLA *ภาพโดย ศิรินันต์ สุวรรณโมลี,สุรพงษ์ ชูเดช และ มิชิตา จำปาเทศ รอดสุทธิ

13. 1 ตัวอย่างกรอบการทำงานตามแนวคิด SLA ระบบการผลิตเดิม ของเกษตรกร บริบทความอ่อนแอและไม่แน่นอนภาวะที่เกิดผลกระทบอย่างทันทีทันใดและรุนแรง -ภัยธรรมชาติ การขาดเงินใช้จ่าย ปัญหาสุขภาพ การระบาดของศัตรูพืช/สัตว์ภาวะแนวโน้มและการเปลี่ยนแปลงตามฤดูกาล -ราคาผลผลิต ผลผลิต การใช้หนี้ การพัฒนาเมือง สภาพทรัพยากรธรรมชาติ โครงสร้างและกระบวนการที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง- โครงการส่งเสริมและวิธีการส่งเสริม- กฎหมาย- ผู้นำและการเปลี่ยนผู้นำ- กลุ่มในชุมชน ภาวะถึงจุดจำกัด วางแผนเลือกกลยุทธ์เตรียมการปรับปรุง ทรัพย์สิน หรือ ต้นทุนทุนมนุษย์-ทักษะความรู้ แรงงาน การเป็นผู้นำทุนธรรมชาติ-ดิน น้ำ ความหลากหลายฯทุนการเงิน-เงินสะสม เงินไหลเวียนทุนทางกายภาพ-การขนส่ง วัสดุการผลิต ตลาด การสื่อสาร จำนวนการผลิตทุนทางสังคม-กลุ่ม การมีส่วนร่วม การอำนวยความสะดวก ผลลัพธ์- การเพิ่มรายได้- ความมั่นคงทางด้านอาหาร- ความเป็นอยู่- ลดความอ่อนแอ- ความยั่งยืนของทรัพยากรธรรมชาติ ผลการปรับปรุง เกษตรกรดำเนินการผลิตตามระบบใหม่ กรอบแนวความคิดการศึกษากระบวนการปรับปรุงการผลิตเพื่อการดำรงชีพอย่างยั่งยืน

14. 2 ตัวอย่างกรอบการทำงานตามแนวคิด SLA

15. 3 ตัวอย่างกรอบการทำงานตามแนวคิด SLA

16. การวิเคราะห์และออกแบบโครงการการวิเคราะห์และออกแบบโครงการ การวิเคราะห์และออกแบบโครงการ หมายถึง "การกำหนดวิธีการปฏิบัติที่ดีที่สุด คือ เหมาะสม คุ้มค่า และรวดเร็วที่สุดในการแก้ไขปัญหาที่กำหนดไว้ในโครงการ"

17. การออกแบบโครงการ • ความเหมาะสม ได้แก่ • ส่งผลในการแก้ไขปัญหาหลักที่ระบุไว้ • ได้รับการยอมรับจากทุกกลุ่มที่เกี่ยวข้อง และสามารถปฏิบัติได้จริงตามวันเวลาและสถานที่ซึ่งระบุไว้ • คำนึงถึงศักยภาพของชุมชน บริบทและปัจจัยต่างๆ ที่ได้วิเคราะห์ ศึกษา

18. การออกแบบโครงการ • ความคุ้มค่า เป็นการวัดหรือเปรียบเทียบโดยพิจารณาจากทรัพยากรที่คาดว่าจะถูกใช้ไป และประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับกลับคืนมา ซึ่งต้องให้ความสำคัญทั้งในด้าน • เชิงปริมาณ (เป็นตัวเลขหรือร้อยละ) • เชิงคุณภาพ โดยเชิงคุณภาพจะต้องมีความสำคัญ"เท่ากัน หรือมากกว่าด้านปริมาณ"เสมอ และจะต้องระบุออกมาเป็นตัวเลขหรือร้อยละหรือสิ่งที่เข้าใจได้อย่างเป็นรูปธรรมด้วย

19. การออกแบบโครงการ • ความรวดเร็ว • กิจกรรมต่างๆ ที่สามารถแก้ไขปัญหาหลักนั้นได้รวดเร็วที่สุดจากทุกทางเลือกกิจกรรมที่มีอยู่

20. ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการ • ค้นหาปัญหาหลัก โดยค้นหาจากข้อมูลที่ได้ระหว่างการลงเก็บข้อมูลชุมชน

21. ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการ • กำหนดเป้าหมายสุดท้ายที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในโครงการว่าจะเป็นเช่นใด ซึ่งควรสอดคล้องกับปัญหาที่ถูกแก้ไข โดยมีข้อพิจารณาเพิ่มเติม ดังนี้ • เป้าหมายนี้ อาจแก้ไขปัญหาหลักที่ระบุไว้ได้ทันทีจากการดำเนินโครงการจนแล้วเสร็จ หรือ • เป้าหมายนี้ อาจช่วยแก้ไขปัญหาหรือทุเลาเบาบางปัญหาดังกล่าวได้เพียงบางส่วน แต่ต้องเป็นพื้นฐานที่จะนำไปสู่การแก้ไขปัญหาหลักนั้นได้ หากจะดำเนินการต่อไปในอนาคต • เป้าหมายนี้ ต้องเป็นสิ่งที่หน่วยงานโครงการสามารถทำได้จริง และท้าทาย

22. ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการ • ปัจจัยสำคัญที่สุด 3 ประการแรก หรือ "วัตถุประสงค์" ข้อที่ 1-3 เพื่อที่จะนำไปสู่เป้าหมายนี้ได้ คืออะไร • จากนั้น กำหนด "ตัวชี้วัด" หรือสิ่งที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากวัตถุประสงค์แต่ละข้อมีอะไรบ้าง เป็นจำนวนเท่าใด โดยวัตถุประสงค์แต่ละข้อไม่ควรกำหนดตัวชี้วัดเกิน 2 ตัว

23. ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการ • กิจกรรม ที่จะนำไปสู่การเกิดขึ้นของตัวชี้วัดเหล่านี้ มีอะไรบ้าง และไม่ควรเกินวัตถุประสงค์ละ 3 กิจกรรม โดยกิจกรรมจะมีอะไรบ้าง ต้องดำเนินการโดยใคร มีรูปแบบอย่างไร วันเวลา สถานที่จะเป็นอย่างไรบ้าง ขอให้ข้อมูลที่ได้จาก “เครื่องมือในการเก็บข้อมูล” มาใช้พิจารณา ดังนี้ • การใช้ด้านบวกที่มีอยู่ เพื่อแก้ไขด้านลบ หรือหากไม่สามารถแก้ไขด้านลบได้ ก็ใช้การสร้างด้านบวกเพิ่มเติมเพื่อลดจำนวนของด้านลบก็ได้ (กิจกรรมเชิง Reduce or Rebuilt) • การใช้ข้อมูลภายนอกเพื่อสนับสนุนการแก้ไขปัญหาภายใน เช่น เอกสารงานวิจัยได้ระบุถึงแนวทางการแก้ไขปัญหา ซึ่งสามารถนำมาใช้ประกอบการออกแบบกิจกรรมในโครงการได้

24. เครื่องมือในการวิเคราะห์และออกแบบโครงการเครื่องมือในการวิเคราะห์และออกแบบโครงการ

25. ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการ • เมื่อกำหนดข้อมูลลงไปในตารางเรียบร้อยแล้ว ขอให้พิจารณาลำดับความสัมพันธ์เป็นเหตุ-ผล โดยเริ่มลำดับจากล่างขึ้นบนดังนี้ ปัญหาหลัก เป้าหมาย • สามารถแก้ไขหรือทุเลาเบาบางปัญหาหลักที่ระบุไว้ได้จริงหรือไม่? วัตถุประสงค์ สามารถนำไปสู่เป้าหมายที่คาดหวังไว้ได้หรือไม่? ตัวชี้วัด สามารถนำไปสู่วัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ได้หรือไม่? กิจกรรม สามารถทำให้เกิดตัวชี้วัดขึ้นได้หรือไม่?

26. ขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการขั้นตอนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อออกแบบโครงการ • ตัวอย่าง

27. สิ่งที่ต้องทำ นำข้อมูลที่ได้จากการลงพื้นที่ เขียนกรอบโครงการตามแบบที่เสนอ ทดลองทำดูนะครับ...ขอบคุณครับ