DHCP

1. DHCP Kurulumu ve Yönetimi

2. İÇERİK • DHCP nedir? • Neden DHCP? • DHCP Kullanım alanı? • DHCP nasıl çalışır? • DHCP İle ilgili Kavramlar • DHCP Gereksinimleri • DHCP Sunucu Kurulumu • Kapsam Oluşturma • Başvuru kaynakları

3. DHCP nedir? DHCP: Dynamic Host Configuration Protocol, yani Dinamik İstemci Ayarlama Protokolü • Bir ağdaki bilgisayarların kendilerine ait IP adreslerini otomatik olarak almalarını sağlayan protokoldür.

4. DHCP nedir? DHCP istemci-sunucu modeline dayanan bir protokoldür

5. Neden DHCP?-IP adres çakışmalarını engellemek • Ağımız genişledikçe IP adreslerini yönetmekte güçlük çekebiliriz. • İstemcilerin herbiri için IP, Subnet Mask, Gateway, DNS ve WINS değerlerini girmek fazla zaman alabilir. • Kullanıcılar sistem yöneticisinden habersiz IP adreslerini değiştirebilirler.

6. Neden DHCP?-Disksiz iş istasyonları • DHCP ilk olarak disksiz makinelere bir IP adresi sunmak için tasarlanmıştı. • Üzerlerinde IP bilgilerini tutacak bir ünite (örn. Sabit disk...) bulunmadığından bu bilgileri DHCP sunucu üzerinden alabilir.

7. Neden DHCP?-Disksiz iş istasyonları • Disksiz terminaller ağ üzerinden açıldıklarında ağda bir DHCP sunucusu ararlar. • İstemciler DHCP ile bir IP aldıktan sonra tftp ile sunucudan çekirdeklerini boot etmeye başlarlar.

8. Neden DHCP?-Ağda seyyar bilgisayarların varlığı • Dizüstü bilgisayar kullanıcıları ağ üzerinde farklı noktalarda IP adreslerini değiştirmek zorunda kalmazlar. • DHCP sunucu sayesinde IP bilgileri otomatik olarak güncellenir.

9. Neden DHCP?-DNS yönetimini kolaylaştırması • DHCP sayesinde IP bilgilerini elle statik olarak girmeye gerek kalmaz.DHCP sunucu otomatik olarak istemcilere belirlenmiş IP bloğundan dinamik IP adresi atar. • IP, Subnet Mask, Gateway, DNS ve WINS gibi bilgileri tek tek ağdaki makinelere girmemize gerek kalmaz.

10. Neden DHCP?-Sistem yönetimini kolaylaştırır. • Sistem yöneticisi IP bloğunu değiştirme gereksinimi duyarsa tüm kullanıcıların IP bilgileriyle teker teker oynamak zorunda kalmaz. • Çeşitli firewallarla veya squid proxy ile çalışırken kolaylık sağlar

11. DHCP Kullanım alanı Static Yapılandırma Dinamik Yapılandırma

12. Statik Yapılandırma Bilgisayarın IP adresi, yönetici tarafından yazılır. Ağdaki tüm bilgisayarların tek tek dolaşılması gerekir. 1. “Ağ Bağlantılarım” simgesine sağ tıklayıp “Özellikler” komutunu veriyoruz. 2. Açılan pencerede, IP ayarlarını belirlemek istediğimiz bağlantıya sağ tıklayıp “Özellikler” komutunu veriyoruz. 3. Karşımıza çıkan pencerede “Internet Protocol (TCP/IP)”yi seçip “Özellikler” düğmesine basıyoruz. 4. Internet Protocol (TCP/IP) properties iletişim kutusunda “Aşağıdaki IP adresini kullan” seçeneğini işaretleyip, IP adresi ve diğer bilgileri giriyoruz. <Şekil -1>

13. Dinamik Yapılandırma • Bilgisayar, IP adresi ve diğer yapılandırma bilgileri için DHCP Server’a başvurur. Tüm IP ayarları otomatik olarak DHCP Server tarafından sağlanır. • Bilgisayarı dinamik yapılandırmak için Şekil 1’de “Otomatik olarak bir IP adresi al” seçeneğini işaretlememiz yeterlidir.

14. DHCP Nasıl Çalışır? • Sunucu ve istemci arasında bir dizi sorgulama gerçekleşir.

15. DHCP Nasıl Çalışır? • -DHCP Mesajları: • DHCPDiscover (DHCP Server Arama) • DHCPOffer (DHCP Öneri) • DHCPRequest (DHCP İstek ) • DHCPACKNOWLEDGMENT (DHCP Kabul ) • -IP Kiralama?

16. DHCP Nasıl Çalışır? • -DHCP Discover (DHCP Server Arama ) • Bilgisayar ağ üzerinde ilk defa açıldığında ağa DHCP Discover mesajı yollar. • Bu mesajla istemci ağda bir DHCP sunucunun varlığını sorgular. • Çalışan bir DHCP sunucu varsa kendisine IP bilgilerini göndermesini ister.

17. DHCP Nasıl Çalışır? • -DHCP Offer (DHCP Öneri ) • DHCP istemci tarafından yayınlanan DHCP Discover mesajı DHCP sunucusu tarafından alınır. • Sunucu veritabanı sorgulanır ve istemciye verilecek IP adresi ve kira süresi belirlenir. • Bu bilgiler istemcinin onayını almak üzere geri gönderilir.

18. DHCP Nasıl Çalışır? • -DHCP Request (DHCP İstek) • İstemci DHCP sunucudan gelen öneri mesajını alır. • Sunucuya bu IP adresi için istemde bulunduğunu belirten DHCP REQUEST mesajını broadcast yoluyla yayınlar • İstemci bu mesajın içine DHCP sunucunun fiziksel (MAC) adresini ekler.

19. DHCP Nasıl Çalışır? • -DHCP ACKNOWLEDGMENT (DHCP Kabul ) • İstemci IP adresini edinmiş olur. • DHCP sunucudan edindiği IP adresinin bulunduğu alt ağda kullanılıp kullanılmadığını test eder ve eğer kullanılmıyor ise kendisi kullanmaya başlar.

20. DHCP Nasıl Çalışır? • -IP Kiralama (Kira Oluşum Süreci) • Ağ üzerindeki bilgisayarların geçici bir süreyle bulunabileceği düşünerek IP adreslerinin belirli bir kira süresiyle atanması düşünüldü. • Dizüstü bilgisayarların varlığı bu konuda önemli bir etkendir. • IP kiralama sayesinde IP havuzundaki IP lerin boşa harcanması engellenmiş oldu.

21. DHCP Nasıl Çalışır? • -IP Kiralama (Kira Oluşum Süreci) • Bilgisayarlar, IP adreslerini otomatik olarak alabilmek için, ortamdaki DHCP sunucu ile haberleşmek zorundadırlar. • Bu haberleşme “Broadcast” mesajlarıyla yapılır. • Karşılıklı ve sırayla atılan mesajların sonucunda istemci bilgisayar IP adresi ve diğer yapılandırma bilgilerini öğrenmiş olur. (Şekil 2) (Şekil-2)

22. DHCP ile ilgili kavramlar • Kapsam (Scope): Bir ağ için olası IP adreslerinin birbirini izleyen tam aralığıdır • Üst kapsam (Super Scope): Üst kapsam aynı fiziksel alt ağda bulunan birden çok mantıksal IP alt ağını desteklerken kullanılabilecek kapsamların yönetimsel gruplandırmasıdır. • Dışlama Aralığı (Exclusion Range): Dışlama aralığı, kapsamdaki DHCP hizmeti sunumlarından dışlanan sınırlı IP adresleri sırasıdır. • Adres Havuzu (Address Range) : Bir DHCP kapsamı tanımlayıp dışlama aralıklarını uyguladıktan sonra, geri kalan adresler kapsamda kullanılabilir adres havuzunu oluşturur. • Kiralama (Lease) : Kira, DHCP sunucusu tarafından belirlenen ve bir istemci bilgisayarın kendisi için atanan IP adresini kullanabileceği süredir.

23. DHCP ile ilgili kavramlar • Ayırma (Reservation) : DHCP sunucusu tarafından kalıcı bir adres kira ataması oluşturmak için rezervasyon kullanılır. Rezervasyonlar, alt ağda belirtilen bir donanım aygıtının her zaman aynı IP adresini kullanmasını güvence altına alır. Aynı donanımın her zaman aynı IP adresini alması, donanımın fiziksel adresi (MAC) sayesinde sağlanır. • Seçenek Türleri (Kapsam Options) : Seçenek türleri DHCP istemcilerine kira sunarken bir DHCP sunucusunun atayabileceği diğer istemci yapılandırma parametreleridir. Örneğin, ortak kullanılan bazı seçenekler, varsayılan ağ geçitleri (yönlendiriciler), WINS sunucuları ve DNS sunucuları için IP adreslerini içerir.

24. DHCP Gereksinimleri DHCP Sunucu Gereksinimleri: • Sunucu tipi bir işletim sistemi kurulu olmalı (Microsoft Windows Server 2000/2003 Ailesi, UNIX, Linux, vs.) • DHCP Server hizmeti kurulu ve çalışıyor olmalı • Statik olarak atanmış bir IP adresi, Alt Ağ Maskesi ve Varsayılan Ağ Geçidi • Ağdaki istemcilere kiralamak ve atamak için oluşturulmuş bir IP adres aralığı

25. DHCP Gereksinimleri DHCP İstemci Gereksinimleri: • Microsoft Windows NT 5.0 tabanlı işletim sistemleri (2000, XP, 2003) • Microsoft NT Server 3.51 veya sonrası, Windows NT Workstation 3.51 veya sonrası bir işletim sistemi • Microsoft Windows for Workgroups v3.11 (TCP/IP-32 yüklü olmalı) • Microsoft MS-DOS (MS-DOS Microsoft Network Client v3.0 yüklü olmalı ve real-mode TCP/IP sürücüsü bulunmalı) • Microsoft LAN Manager v2.2c (OS/2 işletim sistemi için LAN Manager 2.2c desteklenmez) • Bunların dışında çoğu Microsoft harici işletim sistemi DHCP sunucudan IP alabilir. Sonuçta DHCP bir endüstri standardıdır

26. DHCP Kurulum DHCP kurulumunu adım adım Görelim.

27. DHCP Kurulum • “Denetim Masası”ndaki “Program Ekle Kaldır” simgesine çift tıklıyoruz. • Açılan pencerede “Windows Bileşenleri Ekle/Kaldır” düğmesine tıklıyoruz. (Şekil 3) (Şekil-3)

28. DHCP Kurulum 3. “Ağ Hizmetleri”ni seçip “Ayrıntılar” düğmesine basıyoruz. (Şekil 4)

29. DHCP Kurulum 4. “Ağ Hizmetleri” iletişim kusunda “Dinamik Ana Makine Yapılandırması İletişim Kuralı (DHCP)” servisinin solundaki kutucuğu işaretleyip “Tamam” düğmesine basıyoruz.

30. DHCP Kurulum 5. “İleri” düğmesine basıp sihirbazın devam etmesini sağlıyoruz. 6. Sihirbaz Windows Server 2003 kurulum dosyalarına ihtiyaç duyabilir. Bu durumda kurulum CD”sini isteyecektir. 7. Son olarak kurulumu bitirmek için “Son” düğmesine basıyoruz NOT:DHCP servisini kurmak, sunucunun çalışması için yeterli değildir. DHCP sunucusunu Domain ortamında servis sunabilmesini sağlamak için “Authorize” (Yetkilendirme) etmek gerekir. Daha sonra da IP adresi havuzu ve diğer yapılandırma bilgilerini belirtmek için “Kapsam” oluşturmak gerekir.

31. Kapsam Oluşturma DHCP Server’ın, hangi IP adreslerini dağıtabileceğini, IP yapılandırma bilgilerini ve kira süresi gibi bilgileri Kapsam oluşturarak belirleriz. Kapsam oluşturmak için: 1. Start menüsündeki Yönetimsel Araçlar alt başlığındaki DHCP yönetim konsolunu tıklıyoruz. 2. Açılan yönetim konsolunda Sunucuya sağ tıklayıp “Yeni Kapsam” komutunu veriyoruz. Açılan sihirbazda “İleri” düğmesine basıyoruz. 3. Kapsam için bir isim ve tanımlama giriyoruz ve “İleri” düğmesine basıyoruz.

32. Kapsam Oluşturma Kapsam’ın adını belirttikten sonra sıra bu Kapsam’ın dağıtacağı IP adreslerini belirlemeye geliyor. Buraya bir IP adresi aralığı girip “İleri” düğmesine basıyoruz. • Başlangıç IP adresi: Kapsam’da verilebilecek ilk IP adresi. • Bitiş IP adresi: Kapsam’da verilebilecek son IP adresi. • Uzunluk: IP adreslerinin ilk kaç bitlerinin ağ kısmı olduğunu belirler. • Alt ağ maskesi: Verilecek alt ağ maskesini belirler.

33. Kapsam Oluşturma DHCP sunucusunun, belirttiğimiz aralıktaki tüm IP adreslerini dağıtmasını istemeyebiliriz. Şekil 8’deki pencerede bu IP adreslerini belirleriz.

34. Kapsam Oluşturma • Kapsamdaki IP adresleri istemcilere kiralanma yoluyla dağıtılmaktadır ve kapsamı oluşturuyorken IP adreslerinin kira süreleri de belirtilmelidir. • Sihirbazın Kira Süresi ekranında IP Adreslerinin istemcilere ne kadar süreyle kiralanacağını belirleyebilirsiniz. Varsayılan kira süresi sekiz gündür. Çoğu LAN için varsayılan değer kabul edilebilir bir değerdir, Ancak bilgisayarlar sık taşınmıyorlarsa veya yer değiştirmiyorlarsa, bu değer daha da artırılabilir. Ayrıca, sonsuz kira süreleri de ayarlanabilir, ancak dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır. Kira süresini gün, saat ve dakika olarak belirleyip “Next” düğmesine basıyoruz.

35. Kapsam Oluşturma • İstemciler için temel TCP/IP yapılandırma ayarlarını belirledikten sonra, çoğu istemci, DHCP sunucusunun DHCP seçenekleri aracılığıyla başka bilgiler de vermesine gereksinim duyar. Bu seçenekleri Kapsam oluştururken belirtmek istersek “Evet, bu seçenekleri şimdi yapılandırmak istiyorum” seçeneğini daha sonra belirtmek istersek “Hayır, bu seçenekleri daha sonra yapılandıracağım” seçeneğini işaretleriz

36. Kapsam Oluşturma Ağımızda bulunan “Yönlendirici”’nin IP adresini yazıp “İleri” düğmesine basıyoruz.

37. Kapsam Oluşturma Ağda bir DNS sunucusu varsa bu sunucunun IP adresi istemcilere DHCP seçenekleri yoluyla atanabilir.

38. Kapsam Oluşturma Eğer ortamda NetBIOS tabanlı sistemlere yönelik bir veya birden fazla WINS sunucusu varsa sihirbazın WINS Sunucuları kısmında listeye bu sunucuların IP adreslerini ekleyerek istemcileri WINS sunuculardan haberdar edebiliriz.

39. Kapsam Oluşturma Oluşturulan Kapsam’ın çalışabilmesi için etkinleştirilmesi gerekir. Bu adımda “Evet, bu kapsamı şu an etkinleştirmek istiyorum” seçeneğini işaretlersek Kapsam etkinleştirilir. Kapsam’ı daha sonra etkinleştirmek istiyorsak “Hayır, bu kapsamı daha sonra etkinleştireceğim” seçeneğini işaretlemeliyiz. Son olarak “Son” düğmesine basarak sihirbazı sonlandırıyoruz