240 likes | 656 Views
Doç. Dr. Mesut Sancar Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Klinik Eczacılık Anabilim Dalı. NEFROLOJİDE KLİNİK ECZACININ ROLÜ. Klinik Eczacılık.
E N D
Doç. Dr. Mesut Sancar Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Klinik Eczacılık Anabilim Dalı NEFROLOJİDE KLİNİK ECZACININ ROLÜ
Klinik Eczacılık Klinik eczacılık, ACCP’ye göre eczacılığın icra edildiği her alanda akılcı ilaç kullanım (AİK) bilimi ve uygulamasıyla ilgilenen eczacılık alanı olarak tanımlanmaktadır.
AİK Nedir? • DSÖ’nün ilk olarak 1985 yılında Nairobi-Kenya’da tanımladığı AİK, bireylerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; doğru ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir. DSÖ: DünyaSağlıkÖrgütü
Bir Klinik Eczacı Farmasötik Bakım Hizmeti Vererek; • İlaç kaynaklı problemleri saptar • Bunların en sık görülenleri: • İlaç seçimi ve dozlam hatası, ilaç-endikasyon uyumsuzluğu ve yetersiz izlem • Bu problemlerin ortadan kaldırılması için çalışır • Önerilerde bulunur • Sorumluluk alır • İzlem yapar
İlaç kaynaklı problemlerin önlenmesi ve çözülmesinde, özel eğitim almış ve klinik deneyimi olan eczacıların direkt olarak hasta bakımında yer alması gerekir. Semin Dial, 15(1):45-9.,2002
Hemodiyaliz hastalarında ilaç kaynaklı problemlerle ilişkili faktörler • Eş zamanlı hastalık varlığı >3 • Son 12 ayda 4 veya daha fazla ilaç rejim değişikliği • İlaç tedavisinde 5 veya daha fazla ilacın yer alması • Günde 12 veya daha fazla ilaç dozunun kullanılması • Hastalarda uyunçsuzluk öyküsü • Terapötik izlem gerektiren ilaç kullanımı • Diyabet varlığı Am J KidneyDis, 46(4):669-80, 2005
Kronik böbrek hastalarının bakımında görev alacak eczacılardan ne beklenir? • Güvenilir ilacın seçiminde danışmanlık yapması • Uygun ilaç dozunu ayarlaması • İlaç kaynaklı nefrotoksisiteyi önlemesi • İlaç tedavisi hakkında hasta eğitimi vermesi • Tedavi hedeflerine ulaşıldığını kontrol etmesi ve bu amaca uygun olarak hasta uyuncunu sağlaması Am J KidneyDis, 45(6):1105-18. 2005
Kronik böbrek hastalarının bakımında görev alacak eczacılardan ne beklenir? • Kan basıncı hedeflerine ulaşılması • Diyabet hastalarında glisemik hedeflere ulaşılması • Proteinüri, anemi ve sekonderhiperparatiroidizm gibi komplikasyonların erken tespiti ve hastaların yönlendirilmesi • Lipidhedeflerine ulaşılması Tedavi Hedefleri Am J KidneyDis, 45(6):1105-18. 2005
Klinik Farmakokinetik Hizmeti Klinik eczacılar farmakokinetik, ilaç etkileşimlerinin mekanizması ve farmakodinami konularında yeterli bilgi ve deneyime sahip olduklarından doktorlara KBY hastalarında ilaçların doz ayarı için yardımcı olabilirler. AnnAcadMedSingapore 2009;38:1095-103
Klinik Farmakokinetik Hizmeti • Çeşitli nedenlerle KBY hastalarında mide pH’sı yükselir. • Fosfat bağlayıcılar, antasit, H2 blokörleri, PPİ • Ketokonazol, demir sülfat, furosemid gibi ilaçların biyoyararlanımı azalır. • Birçok KBY hastası gastropareziden ve dolayısıyla gecikmiş mide boşalmasından yakınır. • Bu durum birçok ilacın absorbsiyonunu etkilemezken; kısa etkili olan sülfonilüreler için önemlidir.
Klinik Farmakokinetik Hizmeti • KBY hastalarında görülen hipoalbuminemi durumunda asidik yapıdaki ilaçların serbest fraksiyonları ve dolayısıyla ilaç düzeyleri artabilir. • Fenitoin, varfarin, salisilatlar, barbituratlar, penisilinler, sefalosporinler, furosemidve valproik asit. • KBY hastalarında alfa-1 asit glikoprotein miktarı arttığı için bazı alkali ilaçların dozunu azaltmak gerekebilir. • Propranolol, morfin, oksazepam, vankomisin
Tahmini KreatininKlerensini Hesaplama • Böbrek hastalığında yapılacak herhangi bir doz ayarlamasında gerekli dozu hesaplamak için kreatininklerensi kullanılabilir. • Çünkü ilacın renalklerensi, kreatininklerensi ile doğru orantılıdır. • Glomerülerfiltrasyon hızını (GFR) tahmin etmede kullanılan kreatininklerensiCockroft-Gault formülüile hesaplanır.
Cockroft-Gault formülü (140-yaş) x ağırlık (kg) eGFR: • x (0,85 kadınsa) 72 x serum kreatinin (mg/dl) Obez hastalarda İdeal VA kullanılmalıdır. AnnAcadMedSingapore 2009;38:1095-103
MDRD Study Formülü(Böbrek Hastalığında Diyetin Modifikasyonu Çalışması) eGFR: 186 x Sr Kreat-1.154x Yaş-0.203 x Cinsiyet x Irk Cinsiyet: Kadınsa x 0,742 Irk: Siyah ırktan ise x 1,212 MDRD eGFR’nin hesaplanmasında yeni bir yöntemdir. Çocuklarda, hamilelerde, 70 yaş üstü hastalarda ve diğer ırklarda validasyon çalışmaları yeterli değildir. <60 ml/dak / 1.73 m2 olanlarda daha spesifik sonuçlar verir. AnnAcadMedSingapore 2009;38:1095-103 Kidney International (2011) 80, 1122–1137
CKD-EPI Formülü(ChronicKidneyDiseaseEpidemiologicCollaboration) 141 x min(Scr/κ,1)α x max(Scr/κ, 1) -1.209 x 0.993Yaş x 1.018 [kadınsa] x 1.159 [siyahırktansa] eGFR: K=kadınlar için 0.7, erkekler için 0.9 a= kadınlar için -0.329, erkekler için -0.411 min=Scr/K minimumu ya da 1, max=Scr/K maksimumu ya da 1 MDRD formülündeki sınırlama burada çözülmüştür. Ann Intern Med 150(9):604-12. (2009) Kidney International (2011) 80, 1122–1137
Schwartz Formülü(Çocuk Hastalar İçin) (k x Boy) eGFR: Crserum Schwartz GJ, Gauthier B. J Pediatr 1985 Mar;106(3):522-6
Doz Ayarı • Dozunun %60 ve üstü böbrek tarafından elimine olan ilaçlar için
Doz Ayarı İçin Online Veri Tabanları • AmericanHospitalFormularySystemDrug Information
Doz Ayarı İçin Online Veri Tabanları Lexicomp