460 likes | 1.28k Views
VALFLER. AKIŞ KONTROL VALFLERİ STOP VALFLER GLOBE ( GLOB) VALF METAL KÖRÜKLÜ VALF GATE ( GEYT ) VALF (SÜRGÜ, SÜLÜS, KAPI) PİSTON VALF İĞNE ( NİDIL ) VALF MUSLUK ( PLUG ) VALF ( DREYN) KELEBEK VALF KÜRESEL VALF ÇEK VALFLER ÇALPARA ( SWING , FLAPPER, SALINIMLI ) ÇEK VALF
E N D
AKIŞ KONTROL VALFLERİ • STOP VALFLER • GLOBE ( GLOB) VALF • METAL KÖRÜKLÜ VALF • GATE ( GEYT ) VALF (SÜRGÜ, SÜLÜS, KAPI) • PİSTON VALF • İĞNE ( NİDIL ) VALF • MUSLUK ( PLUG ) VALF ( DREYN) • KELEBEK VALF • KÜRESEL VALF • ÇEK VALFLER • ÇALPARA ( SWING , FLAPPER, SALINIMLI ) ÇEK VALF • LIFT ( YÜKSELEN ) ÇEK VALF • KELEBEK ÇEK VALF • STOP ÇEK VALF
BASINÇ KONTROL VALFLERİ • RİLİF ( ORANSAL KALKIŞLI ) VALF • SAFETY ( TAM KALKIŞLI – POP ) VALF • SENTİNEL ( ESKEYP – GÖZCÜ ) VALF • REDYUSİN VALF
ÖZEL MAKSATLI VALFLER • MANEVRA VALFLERİ ( TROTIL – KISMA ) • İKİ PİSTONLU ÜÇ FLENÇLİ • İKİ DİSKLİ İKİ FLENÇLİ • DENGE PİSTONLU • SELENOİD ( MANYETİK ) VALFLER • KINGHORN VAFLER • DİVERTER ( REGULATOR ) VALFLER
TANIMLAR DN ( DIAMETER NOMINAL): Nominal çap, Anma çapı PN ( PRESSURE NOMINAL): Nominal basınç, Anma basıncı Alçak basınç P ≤ 14 bar Yüksek basınç 14 bar <P ≤ 42 bar
GLOB VE YA METAL KÖRÜKLÜ VALFLER • Tam açık, tam kapalı ve yarı açık kullanılabilirler • Debi ayarı için çok uygundurlar • Alçak basınçlı ve yüksek basınçlı devrelerde kullanılabilirler • Kısa aralıklarla basınç düşürme görevi yapabilirler • Düz geçişli, köşeli ve çok yollu üretilirler
El ile, elektrikli, hidrolik ya da pnömatik kumanda edilebilirler • Gövde üzerinde PN ‘ i ve akışın yönünü gösteren ok işaretleri vardır
GEYT VALF • Tam açık ve tam kapalı kullanılırlar ( kinistin valfi) • Düz akış istenen donanımlarda kullanılırlar • Yarı açık durumda titreşime neden olur ve sürgü hasar görür • Yüksek sıcaklıktaki ve düşük basınçtaki akışlar için uygundurlar • Düşük sıcaklıktaki ve yüksek basınçtaki akışlar için uygundurlar
Alçak basınç ve yüksek hızdaki akışlar için uygundurlar • Tam açık durumda içlerinden boru temizleme elemanı rahatça geçebilir
GEYT VALFLERİN YAPI ŞEKİLLERİNE GÖRE ADLANDIRILMASI • Sürgü şekillerine göre • Kama ( konik ) sürgülü : Alçak basınç • Disk ( paralel ): Yüksek basınç • Gövdenin şekline göre • Yassı gövdeli : P ≤ 4 bar • Oval gövdeli : 10 bar ≤ P ≤ 16 bar • Yuvarlak gövdeli : P > 16 bar
Sıpındılın ( hareket mili ) hareket şekline göre • Sıpındılı ve hendılı yükselmeyen • Sıpındılı ve hendılı yükselen • Sıpındılı yükselen ancak hendılı yükselmeyen
PİSTON VALF • Glob ve gate valfin bir karışımıdır • Diski yoktur • Kapatma organı bir pistondur • Salmastra kutusu ve kaver contası bulunmaz • Piston, altında ve üstünde sızdırmazlık ringleriyle donatılmış olan ve üzerinde portları bulunan bir ara parça ( gömlek – layner ) içinde hareket eder • Debi ayarı için çok uygundurlar, pislikten etkilenmezler • Pis su devrelerinde kullanılırlar
İĞNE VALF • Glob valfin çok benzeri olup, ince debi ayarı gerektiren yerlerde kullanılırlar • Hendılsız da imal edilebilir • Kapatma organı özel bir itina gerektirir. Ancak özel bir bakımı sakıncalıdır MUSLUK VALF • Alçak basınçlı devrelerde tam açık ve tam kapalı şekilde kullanılır. Basınç kayıpları düşüktür • Debi ayarına uygun değildir • Kumanda kolunun ¼ dönüşünde plug (tıpa – tıkaç) 90 derece döner açma/kapama yapar • Plug üzerinde, gövde üzerindeki portları (oval ) karşılayan oval portlar bulunur • Gövdesi üzerine monte edilen bir rilif valfle korunur
KELBEK VALF • Debi ayarı için uygundurlar • Kısa ve hafiftirler • Büyük çaplı yapılabilirler • Çabuk açma ve kapama için uygundurlar • T ≤ 120 °C ve PN ≤ 16 bar‘ a kadar kullanılırlar • 90 ° lik açma ve kapama yaparlar KÜRESEL VALFLER • Sistem olarak musluk valfe benzerler • İki tipte imal edilirler • Redüksiyon geçişli, • Tam geçişli ( gemi deniz suyu devrelerinde)
ÇEK VALFLER Dışarıdan hareket geçirici bir güç gerektirmeden akışın yönünü denetlerler. Basitçe; Pgiriş * Adisk > W + Pdisk * Adisk olursa disk kalkar valf açılır. ÇALPARA ÇEK VALF • Alçak basınçlı devrelerde kullanılırlar • Akışa karşı çok az direnç gösterirler • Düşük hızlı akışlar için uygundurlar • Valf içinde basınç düşmesi ve türbülans çok azdır • Kapatma organının yörüngesi eğrisel bir yoldur • Geyt valfler ile uyum içinde çalışırlar • Akış yönünde dalgalanmalar valfi etkilemez
LİFT ÇEK VALF • Yapı bakımından glob valf ile çalpara çek valfin karışımıdır • Yüksek basınçlı devrelerde glob valfler ile kullanılırlar • Yaysız tipler yatay durumda, yaylı tipler yatay ve ya dikey durumda devreye bağlanabilirler • Kapama organı kanatlı, küresel veya piston şeklinde olabilir • Akış yönünde dalgalanmalar valfin çalışmasını etkilemez
KELEBEK ÇEK VALF ( TILTING ÇEK VALF) • Merkezinde menteşe bulunan bir diskin 45 ° dönmesi sonunda açılır / kapanır • Devrede akışkana en az direnç istenen yerlerde, kelebek, musluk ve küresel valfler ile birlikte kullanılır STOP ÇEK VALF • Glob valf tipinde olup sıpındılı kapatma organına bağlı değildir • Akışın hem yön hem de debi kontrolünü yapar • Lift çekler gibi devreye bağlanırlar • Sintine kinistini, pompa disçarçlarında, kazanlarda ana fid çek valfi olarak, dreyn devrelerinde, yardımcı türbinlerin egzost valfi olarak kullanılırlar
BASINÇ KONTROL VALFLERİ RİLİF VALF • Bir emniyet valfi olup ( yay kontrollü ) ayarlandığı basınçta açar, basınç düşünce kendiliğinden kapanır • Pompa disçarçlarında, kompresör disçarçlarında, dizel motorlarında ve hava tüplerinde kullanılırlar • Ekonomayzerlerde de bulunabilir SEYFTİ VALFLER • Bir emniyet valfi ( pop valf) olup ayarlandığı basınçta tam açar ancak kendiliğinden kapanmaz • Buhar kazanı buhar dramlarında, süperhiyterlerde, basınçlı tanklarda kullanılırlar
SENTİNEL VALFLER • Yay kontrollü, düdüklü ufak bir rilif valftir • Buhar kazanlarında buhar dramı üzerinde, alçak basınç türbinlerinin kondensere egzost devresinde bulunurlar REDYUSİN VALF • Buhar, hava ve soğutkan devrelerinde yüksek basınçlı akışkandan, düşük sabit basınçta akışkan sağlarlar • Otomatik olarak çalışırlar • Yaylı ve gazlı tipleri vardır • Disçarçlarında mutlaka bir rilif valf bulunmalıdır • Bu valf daima sıpındılı ve hendılı yukarı gelecek şekilde devreye monte edimelidir
VALF SEÇİMİ • Bir valfin kendisinden beklenen kontrol işlevini yerine getirebilmesi için uygun büyüklükte seçilmiş olması gerekir • Valf küçük seçilirse; sürecin gerektirdiği maksimum akışı sağlayamaz • Valf büyük seçilirse; kapama sınırına yakın bölgede çalışır. Bu durumda valfte meydana gelen yüksek basınç düşümü büyük hızların oluşumuna, dolayısıyla valf diski ve sitinde aşınmaya ve sızdırmaya neden olur
VALF ARIZALARI VE BAKIMI • VALF KAÇIRMASI • Valf diskinden; • Valf sitinde kışır veya yabancı madde var ise valf açılıp temizlenir • Valfin diski aşınmıştır. Disk değiştirilir. Valf siti aşınmış ise yenisi ile değiştirilir • Yüksek basınçlı sistemde, alçak basınçlı bir valf kullanılmakta ise valf gövdesi ve siti bozulur • Valf sıpındılı eğrilmiştir. Valf diski sitine oturmaz • Diske basan yay bozulmuş veya kırılmıştır
Salmastra glendinden; • Valf sıpındılı eğilmiştir. Değiştirilir • Salmastra yıpranmıştır. Değiştirilir • Salmastra glendi yeterince sıkılmamıştır • Salmastra yuvasına iyi yerleştirilmemiştir. Bu durumda salmastra çubuğu kullanılmalıdır. • VALF SIPINDILININ SIKIŞMASI • Yüksek sıcaklıktan kaynaklanan genleşme nedeniyle • Salmastra glendinin aşırı sıkılması • Valf sıpındılının paslanması, boyanması veya dişlerinin bozulması
VALF DİSKİNİN KOPMASI • Sıpındılın aşınması • Korozyon. Bu durumda monel metal kullanılmalı • Diski sıpındıla bağlayan çatal pinin kopması. Bu durumda pirinç pin kullanılmalıdır
Yüksek sıcaklıkta ve basınçta buhar kullanılan devrelerdeki valflerde disk ve sit erozyonuna engel olmak için disk ve sit yüzeyleri “ kobalt krom “ ile kaplanmalıdır • Valflerin disk ve yuvaları birbirine alıştırma aparatı kullanılmalı ve valf sıcak iken alıştırma işlemi yapılmadır
HAZIRLAYANLAR MEHMET KAPLAN FUAT ERKAN YILMAZ