350 likes | 2.06k Views
KUJTESA. Prof Erlehta MATO Leksioni 7. C’ESHTE KUJTESA. Ka te beje me kodimin dhe depozitimin e informacionit te mesuar ne menyre qe ai te riprodhohet dhe te perdoret me vone Sasia e informacionit qe depozitohet si duhet quhet niveli i ruajtjes se kujteses
E N D
KUJTESA Prof Erlehta MATO Leksioni 7
C’ESHTE KUJTESA • Ka tebeje me kodimindhedepozitimin e informacionittemesuar ne menyreqeaiteriprodhohetdheteperdoret me vone • Sasia e informacionitqedepozitohetsiduhetquhetniveliiruajtjes se kujteses • Procesiikujteseskoincidon me proceset e: • Perceptimit 2. temesuarit 3.te ndergjegjes
Proceset e kujteses • Kodimi eshte procesi i vendosjes se informacionit ne sistemin e kujteses (perceptojme ngjarjen, i kushtojme vemendje, jemi te motivuar dhe informacioni duhet te jete i kuptueshem) • Depozitimi eshte procesi qe ruan informacionin ne sistemin e kujteses me kalimin e kohes (1.dep shqisore, 2.afatshkurter dhe 3. afatgjate) • Riprodhimi eshte procesi i nxjerrjes se informacionit nga sistemi i kujteses (rasti i provimit)
Fazat e depozitimitteinformacionit ne kujtese • Dallimi midis procesevedhestrukturave • Proceset: kodimi, depozitimidheriprodhimi • Strukturat:shqisore, afatgjatedheafatshkurter • Teoria e kujteses se perpunimitteinformacionit (modeliikompjuterave me kujtesen) • Modeliidepozitimittevecante
Kujtesa shqisore • Quhetdepozita e kujteseskufutet se pariinformacionishqisor (pamje, tinguj, erera, shijedheprekje) • Kujtesaikonike- teparit (provat e shkronjaveqetregohen per njekoheteshkurterdheraportimiiplote/raportimiipjesshem) • Kujtesajehone –tedegjuarit (tefoluritkerkon me shumekohe se teparit) • Vemendjaeshteprocesiiteperqendruaritvetem ne disastimuj-vepronsinjeporteqevendos se cfareduhetmbajtur mend.
Kujtesa afatshkurter Faktoret e rendesishem per kodimin e informacionit ne kujtesenafatshkurterjane: • Vemendjaselektive (menjanimiiinformacionit pa lidhje-ne njetekstmbajme ne mend gjeratpraktikeoseinteresante) • Kuptimshmeria (vlera informative-rrokjet pa kuptim Q entepa ne ma-cen) • Grupimi (kombinimiistimujve 1912 1944 1991) • Kapacitetii KASH eshterreth 7 (+;-2)grupe. Njeinformacionkerkonrreth 30 sekonda per temos u shperbere • Perseritja e mbannjekohe me tegjateinformacionin ne KASH
Kujtesa afatgjate • Kodimi ne kujtesen afatgjate behet kur materiali organizohet dhe behet me kuptim • Kujtesa proceduriale ka te beje me krijimin e asosacioneve midis stimujve dhe pergjigjeve (mban mend si te ngasesh bicikleten, si te hash nje gaforre, etj)
Kujtesa afatgjate • Kujtesa semantike perfshin veprimtari njohese (2+2=4);shumesi formohet me a ne fund; naten eshte erresire, etj .I pergjigjet pyetjes cfare? • Kujtesa episodike ka te beje me njohjen e pervojave personale dhe eshte forma me e larte e kujteses afatgjate(mbreme pashe filmin me aktore Xh.R,hengra patate, etj. Ne 11 shtator kur ndodhi sulmi kundra kullave binjake une isha ……I pergjigjet pyetjes ku?
Kujtesa afatgjate • Riprodhimi ne KAGJ; • dallimi mes K episodike dhe K semantike • organizim subjektiv, • kujtesa rindertuese dhe • deshmia. • Metakujtesa eshte njohja e aftesise se kujteses se vetvetes
HARRESA • Te mesuarit verbal eshtetemesuarit per t’upergjigjurfjalevedhesimboleveapo per t’ushprehur me to. Tremenyrat e temesuarit: • Te mesuarit serial (mbahet mend fillimidheperfundimiilistes) • Riprodhimi /procesinxjerrjes se informacionitngakujtesa.(riprodhimi-njohjadherimesimi) • Te mesuarit me ciftedheasossacione(sh. Bicikleta e kuqe, vajza kali, pemeqen)
Harresa • Eshte humbja e dukshme e kujteses. • Dekompozimi eshte zbehja e gjjurmes se kujteses, sidomos ne kujtesen shqisore apo afatshkurter • Teoria e nderhyrjes thote:kujtesa eshte e perhershme, por ne nuk mund te mbajme mend mire gjerat per shkak te konkurences se informacionit te mesuar me pare(nder proaktive) dhe me pas (retroaktive) • Harresa e motivuar (represioni) perdoret ne rast te harrimit te dickaje qe sjell ankth-frojdianet
PERMIRESIMI I KUJTESES Teknikat e permiresimit te kujteses • Veprimtaria praktike : e shperndare, tejmesimi, perseritja, recitimi aktiv, etj • Teknikat mnemonike (frazat dhe metoda e vendndodhjeve) - jane menyra per permiresimin e kujteses duke kombinuar grupet e informacionit • Teknikat e riprodhimit (te mesuarit e varur nga ndergjegja/medikamentet/humori)
Teknika e SQ3R • SQ3S: • Sondazh (ne libershkollorshehtitujt, stilin, gjatesinedheformatin e pergjithshem) • Pyetje (me pyetjetkerkohettestudiohetmateriali ne menyreefektive) • Lexim (reading)- leximiefektiv • Recitim (reciting)- menyra per teprovuar se cfarembani mend • Perseritje (repeating)- ndihmon per tambajturtefresket ne mendjematerialin
BIOLOGJIA E KUJTESES • Kujtesa behet me e perhershme me kalimin e kohes per shkak te shnderrimeve kimike ne sinapset e neuroneve • Kujtesa e ka bazen ne disa zona te trurit, duke perfshire ketu hipokampusin dhe talamusin