1 / 62

Click to add Title

Click to add Title. Click to add Title. Click to add Title. Click to add Title. Xəstəlik bitkilərin inkişafının bütün dövrlərində meydana çıxır , xüsusilə şitillər və toxumluqlar daha güclü yoluxurlar . .

trevet
Download Presentation

Click to add Title

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Click to add Title Click to add Title Click to add Title Click to add Title Xəstəlikbitkilərininkişafınınbütündövrlərindəmeydanaçıxır, xüsusiləşitillərvətoxumluqlardahagüclüyoluxurlar. Ləpələrdəvəşitilinyarpaqlarındaboztəhərağörtükzühuredir. Buörtükyarpağınalttərəfindəayrı-ayrıvəyabirləşənləkələrdənibarətolmaqlakonidispormərhələsindənibarətdir. Toxumluqsahələrdəbitkininyarpaq, gövdə, çiçəkayaqcığıvəpaxlalarısirayətlənir, onlarınsəthindəağunluörtükəmələgəlir, örtükaltındaolantoxumabasılırvətündləşir. Yoluxmuşpaxlalardatoxumlarcılızdır, yüngülçəkilidir. Bitkinintoxumasınınhüceyrəaralarındayerləşəngöbələkkonidispormərhələsiəmələgətirirvəonlarsəthəağızcıqlaçıxırlar. Konidilərbirhüceyrəli, elliptik, nazik, rəngsizörtüklüdür.

  2. QƏRBİ AVROPA • ŞİMALİ AMERİKA • ÖZBƏKİSTAN • RUSİYA • AZƏRBAYCAN

  3. Oosporun cücərməsi üçün optimal temperatur 8-12ºC • Xəstəliyin inkişafı üçün 10-15ºC • Gündəlik orta temperatur 19-23ºC • Havanın nisbi rütubəti 75%-dən çox • Xəstəliyin inkişafı üçün əlverişli illərdə toxumların yoluxması 50-60% olur • Məhsul 16-20% azalır • Anaclıqda kələm itkisi 30-60 s/ha təşkil edir • Xəstəliklə şitilliyin yoluxması 30-100% • Sağlam toxum tədarük etmək • Səpindən qabaq toxumların dezinfeksiyası • Şitillərin parnikdə və tarlada dərmanlanması • Səpində normal sıxlıq, Məhsul toplanışından sonra bütün qalıqların məhv edilməsi • Növbəli əkin, Davamlı sortlardan istifadə

  4. Kələminfomozuvəyaquruçürüməsi– Phoma lingam (Tode) Desm. Təsnifatdayeri: FungivəyaMycotaaləmi, Anamorficfungişöbəsi, Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Phomacinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  5. Xəstəbitkilərböyümədənqalır, görkəminəgörəonlarxlorotikdirlər, aşağıyarpaqlarqırmızı-bənövşəyivəyagöytəhərrəngalır. Yaşlıbitkilərinyoluxmasızamanıxəstəlikgövdəninkökboğazıhissəsindəmeydanaçıxır, əsasvəyanköklərdəboztəhər, yüngülcəbasıqləkələrmövcuddur. Gövdəninvəköklərinsirayətlənmiştoxumalarıtədricəndağılır. Fomozşitilləri, yaşlıbitkilərivəkələmintoxumluqlarınıyoluxur. Şitillərinləpələrində (filqəyarpaqlar) solğun, göbələyinqarapiknidlərindənibarətdağınıqləkələrmeydanaçıxır. Qurumuşboztoxumadazamankeçdikcəxəstəlik törədicininpiknidləriyaxşıgörünənqaranöqtəşəklindəəmələgəlir. Gövdəquruyur, çürüyürvəbitkiməhvolur.

  6. Havanın temperaturu 20-24ºC • Xəstəliyin inkubasiya müddəti 5-8 gün • Vegetasiya dövrü 5-8 generasiya verir • Bitkilərin yoluxması 100%-ə çatır • Toxum məhsulu 72% azalır • Növbəli əkin, Optimal səpin • Gübrələrin verilməsi • Sağlam toxum materialı • Ridomil qold MS – 2 kq/ha • 1%-li bordo məhlulu

  7. Kələminkilası–PlasmodiophorabrassicaeWoronin. Təsnifatdayeri: Protozoa aləmi, Plasmodiophoramycotaşöbəsi, Plasmodiophoramycetessinfi, Plasmodiophoralessırası, Plasmodiophoraceaefəsiləsi, Plasmodiophoracinsi Biolojiqrupu: Biotrof

  8. Xəstəlikköklərdəmilşəkilli, şarşəkillivəyadüzgünolmayanşişlərvəyahallarəmələgətirməkləxarakterizəolunur. Kələmşitillərininköklərikilailəyoluxanzamanbitkininxaricigörkəmiadətəndəyişmir. Yaşlıbitkilərinkökləriyoluxanzamangüclüsıxıntıqeydəalınır: yarpaqlardüşür, başhissəpisinkişafedirvəyatamamiləəmələgəlmir. Kələmşitillərininsistemyoluxmasıdatəsviredilmişdir. Bitkixlorotikləşir, böyümədənqalır, yarpaqqoltuğundakıyatmıştumurcuqlardahipertrafiyaqeydolunur, təpəmeristemləriproliferasiyauğrayır, yarpaqvəgövdələrdəhallarəmələgəlir. Bitkilərinvegetasiyanınsonunayaxın, habeləyazdatorpaqmikroorqanizmlərinintəsirialtındaşişlər, fırlardağılırvətorpağaçoxlumiqdardaistirahətsporları (sista) kütləsitökülür.

  9. Torpağın rütubəti 60-90% • Turş reaksiyalı torpaqlarda pH- 5,4-6,5 • Turş torpaqlarda yoluxma minimal temperatur 10-12ºC • Maksimal 30-35ºC • Optimal 20-25ºC • Xəstəlik nəticəsində məhsul itkisi – 10-60% • Epifitotiya illərində məhsuldarlıq hər hektardan 400-500 sentner azalır • Parnik torpağı dezinfeksiya edilməli • Torpaq buxarla işlənməli • Kontakt və sistem təsirli torpaq fungisidlərindən istifadə • Xaççiçəkli alaqlarla mübarizə • Optimal səpin müddəti

  10. Kələminfizariozuvəyasarılığı– Fusariumoxysporium • Schl. f. congintinansBilai Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Tuberculariacaefəsiləsi, Fusariumcinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  11. Xəstəlikənçoxuağbaşkələmi, azhallardayarpaq, gül, brüssel, kolrabikələmlərini, habeləturp, turpçanıyoluxur. Şitilvəyaşlıbitkilərsirayətlənirlər. Ləpələrvəşitilinyarpaqlarısaralır, bitkilərölüşgəyirlər. Saplaqlarıneninəkəsiyindəşəffaf-qəhvəyidamarhəlqələrigörünür. Yaşlıbitkilərdəxəstəlikturqorunitməsinəsəbəbolur, yarpaqlarsaralır, onlartökülür, inkişafdanqalırvəkələmbaşlarıəyilirlər. Yarpaqlarınsaplaqlarınıvəgövdədənkəsiketdikdəqonurhəlqədamarlargörünür, azsonraonlartündləşir, lakindamarlıbakteriozdaolduğukimiqaralabilmirlər. Xəstəliyintörədicisihavamitselindəmakrovəmikrokonidilərəmələgətirir. Mikrokonidilərsilindrik, miləoxşar-oraqşəkilli, üstvəalthüceyrələritədricənvəbərabərqaydadadaralır. Onlarçoxvaxtüç, bəzihallardabeşarakəsməlidir.

  12. Rusiya Federasiyasının şimal rayonları • Qırğızıstan, • Tacikistan, • Belorus, • Ukrayna • Parnik şəraitində xəstəliyin inkişafı 12-18ºC • Güclü inkişafı 20-25ºC • Xəstəliyin inkişafı üçün minimal temperatur 16-17ºC • Maksimal inkişafı 35ºC Xəstəliyinzərərişitillərinməhvolması, yaşlıbitkilərininkişafdanqalmasıiləxarakterizəolunur. Eynizamandasaxlanmazamanıkələmbaşlarınınçürüməsigüclənir. Ayrı-ayrıtəsərrüfatlardaxəstəliyintəsirindənməhsulitkisi 40-50%-əçatır. Növbəliəkinəəməledilməli, özəkvədigərbitkiqalıqlarısahədənçıxarılmaqlaməhvedilməli, toxumlarsəpinqabağıdərmanlanmalı, dərinşumaparılmalıdır.

  13. Kələminalternariozuvəyaqaraləkəliyi– • AlternariabrassicaeSacc. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Alternariacinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  14. Xəstəlikləbitkinincavanvəyaşlıları, xüsusilətoxumluqlar, yetişməvəməhsultoplanışıdövrləriyoluxurlar. Cücərtilərinləpələrindəvəgövdələrindəqaranekrotikzolaqlarvələkələrmeydanaçıxır. Xəstəliktörədicininçoxhüceyrəlimitselibitkitoxumalarındahüceyrəaralarındayerləşir. Yoluxmuştoxumalarınsəthindətündörtükəmələgəlir. Həminörtükgöbələyinqısaqonurkonididaşıyanlarındanvəuzunsovəkssancaqşəkilli, zeytuniqonurkonidilərindənibarətdir. Konidiləreninəvəuzununaarakəsməlidir. Kələminyoluxmuşqışlayanözəyindəgöbələkkisəmərhələsiəmələgətirəbilir.

  15. Xəstəlikkələmbecərilənölkələrinəksəriyyətindəgenişyayılmışdır, xüsusilərütubətiçoxolanrayonlardahəmbirinciil, həmdəikinciilbitkilərinəzərərvurur. 250Ctemperaturdaxəstəliyininkubasiyamüddəti 1-2 günəbərabərdir. Xəstəliyininfeksiyamənbəyiyoluxmuştoxumlarvəməhsultoplanışındansonraqalanbitkiqalıqlarıdır. Məhsuldarlıqkəskinaşağıdüşür, toxumuncücərməqabiliyyətiazalır. Xəstəliyəqarşıdavamlısortlaryoxdərəcəsindədir, lakinağbaşkələminerkənsortlarıazyoluxur, çünkionlarşiddətliyağışlarbaşlayanaqədəryetişirlər. Xəstəliyəqarşıyüksəkaqrofonyaradılmalıdır, daimtoxumluqsahələrdəxəstəyarpaqlardərilməlivəsahədənkənarlaşdırılmalıdır.

  16. 11.5 Kələm bitkisinin bakteriya və virus mənşəli xəstəlikləri • Kələmin damarlı bakteriozu – Xanthomonas campestris • pv. campestris Dowson. Təsnifatda yeri: Qrammənfi aerob çubuqlar və kokklar bölməsi, Pseudomonaceae fəsiləsi, Xanthomonas cinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  17. Cücərtilərdəxəstəlikazhallardamüşahidəedilir, filqəyarpaqlarınşəffaflaşmasıvəbitkilərinsoluxmasıiləxarakterizələnir. Dahayaşlıyarpaqlardadamarbakteriozusoluxmayasəbəbolur, yarpaqlarınkənarısaralırvəonlardaqaralmışdamartozlarıgörünür. Yarpaqdamarlarınınvəxəstəbitkilərinözəyininkəsiyindənöqtəvəyazolaqşəklindədamaryığımıyaxşıgörünür. Erkənyoluxmazamanıbitkiinkişafdanqalır, başbağlamadan, bəzənbitkitamamiləölür. Anaclıqbitkilərhəttazəifsirayətlənməzamanıadətənyazaqədərhəyatiliyiniitirir. Sahəyəköçürülmüşanaclıqlarınyarpaqlarınındamarlarıtezlikləqaralır, gövdəinkişafdanqalır, onlarınsəthindətündxətlərgörünür, qınlardamüxtəlifformavəölçülüşəffafqaraparıltılıləkələrmeydanaçıxır.

  18. BuxəstəlikilkdəfəSmolenskvəXarkovquberniyalarındaqeydəalınmış, müəyyənzamankəsiyindəkələm, turp, turpcavəBrassicaceaefəsiləsinədaxilolandigərbitkilərbecərilənərazilərdəyayılmışdır. Damarlıbakteriozunkütləviinkişafına vegetasiyadövrüistirütubətlihava, habeləbitkilərinhəşəratlartərəfindənzədələnməsitəsirgöstərir. 27-300Ctemperturdaxəstəliyinsimptomlarıyoluxmadan 10-12 günsonrabaşverir. Kələminxəstəlikləyoluxmasıvegetasiyadövrübitkininbütüninkişafmərhələlərindəbaşverir, cücərtilər, şitillər, yaşlıbitkiləryoluxurlar. Xəstəliknəticəsindəbaşkələmməhsuluazalır, onunqidalıqkeyfiyyətləriaşağıdüşür. Sirayətlənmişbaşlardaşəkərinmiqdarı 1,5 dəfə, askarbinturşularınınmiqdarı 11-17% sağlamlaranisbətənazdır.

  19. Sağlam toxum materialı və parniklərin təmizlənməsi və dərmanlanması • Torpağı dezinfeksiya üçün- karbation, xlorpikrin, formalin sönmüş əhəngdən istifadə • Dezinfeksiya payızda havanın temperaturu -8-10ºC • Yazda toxum səpininə 25-30 gün qalmış • Karbation 1:10 nisbətində 1 m²-də 2-2,5 litr • Formalin məhlulu 1:5 nisbətində 9 litr

  20. Kələminseliklibakteriozu– Erwiniacarotovora Holland.pv. carotovora • Bergey et al. Təsnifatdayeri: Qrammənfifakültətivaerobçubuqlarqrupu, Enterobacteriaeaefəsiləsi, Erwiniacinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof

  21. Xəstəlikadətənbaşınvəgülkələmdəbaşcığınəmələgəlməsininbaşlanğıcındameydanaçıxır. Şitilləryoluxanzamanfilqəyarpaqlardavəhəqiqiyarpaqlardayağlıtəhərləkələrəmələgəlir, buisəbitkilərintamamiləməhvolmasıilənəticələnir. Başlarbağlanarkənətrafyarpaqlarqonurlaşır, rütubətlihavadaonlarseliklənirvəçürüyürlər, bununlaəlaqədarxəstəliyibəzənyaşçürüməadlandırırlar. Quruhavadayarpaqların yoluxmuş hissələri quruyur, nazilir və şəffaf görünür. Xəstəlik nəticəsində çox vaxt başın daxili hissəsi çürüyür, özəklərdə boşluqlar əmələ gəlir. Beləkələmbaşlarıadətənyetişənəqədərözəkdənayrılırvəçoxpisüfinətliiyliolur. • Kələminsaxlanmayaqoyulanbaşhissəsinindaxilihəttazəifyoluxmazamanıyüksəktemperaturdatezvəşiddətliçürüyür, habeləüfunətliiyverir. Saxlanmazamanıyoluxmuşkələmdənxəstəliksağlamlaradakeçir.

  22. Bupatogenbütüntərəvəzbitkiləriniocümələdənkələmnövlərinisirayətləndirir. Transportlaşmavəsaxlamazamanırejiməəməletmədikdəyoluxmaazmüddətdəböyükpartiyatərəvəzvəkələmnövlərinisirayətləndirir. Seliklibakteriozuninkişafıüçünəlverişlitemperaturşəraiti 20-250Cvəhavanın 50%-liknisbirütubətlidir. Güclüyağmurluillərdəseliklibakteriozuninkişafıyüksəkhəddəçatır. Xəstəliyinzərərikələmbaşlarınınvaxtındanəvvəlçürüməsi, gülkələmdəbaşcığınseqmentlərəayrılmasıeləbunundanəticəsindəyarpaqlarınturqoruitirməsivətökülməsiiləxarakterizəolunur.

  23. Kələminmozaikası– Cabbage mosaic virus VirusxəstəliyiAzərbaycanda, OrtaAsiyada, Krasnodardiyarındayayılmışdır. Xəstəlikənçoxugülkələmdərastgəlinir. Virusağbaşvəyemlikkələmdə, kolrabi, turpvəBrassicaceaefəsiləsinədaxilolandigəralaqlardadamüşahidəedilmişdir. Sirayətlənmişbitkilərinyarpaqlarındaəvvəlcəparıltılıdamarmüşahidəolunur, sonraonunətrafındatündyaşılhaşiyələrəmələgəlir. Yarpaqlarcırtdanformaalabilir. Şiddətliyoluxmuşgülkələmbitkilərininçiçəkdaşıyanlarıadətənformalaşmır. Xbədənbirləşmələrinətəsadüfedilir. Virussıxılmışşirədəotaqtemperaturunda 7-14 günsaxlanılır, inaktivasiyatemperaturu 70-750C-dir. Tarlaşəraitindəvirusmənənələrinköməyiiləxüsusiləkələmmənənəsi–Bravicorynebrassicae L. vasitəsiləötürülür.

  24. Turpmozaikası–Radisch mosaic virus Turpdanəlavədigərxaççiçəklilərfəsiləsinədaxilolanbitkilərdəyoluxur. Respublikamızdamozaikanövünəturp, turpça, şalğaməkinlərindətəsadüfedilir. Turpdaçoxşəkilliformasıəmələgəlir. Yarpaqlardaxlorotikhəlqələrgörünür, yarpaqayasınındamarlarıdeformasiyayauğrayır, çoxzamanyarpaqqırışıqlıolur. Patogen mənənələr (Lipaphis erysimi), uzunburun (Epitrix hertipennis) və şirə vasitəsi ilə ötürülür. Virusun daşıyıcıları bir sıra alaq otları da ola bilir. Yüksək aqrofon yaradılmalı, alaq otları və sorucu ağız aparatı olan mənənə və digər həşəratlara qarşı müntəzəm mübarizə tədbirləri aparılmalıdır.

  25. Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları • 1.Kağatçürüməsibitkininhansı • orqanlarındabaşverir? • a) çiçək, meyvə, toxum • b) yalnızkökümeyvələrdə • c) vegetativorqanlarda • d) kökümeyvələrdəvəyarpaqlarda • e) yalnızçiçəkvəkökümeyvələrdə

  26. Botrytis cinereagöbələyihansışəraitdə • inkişafedir? • a) 0ºC-dən yuxarıtemperaturvəistənilənnisbirütubətdə • b) yüksəktemperaturvəaşağınisbirütubət • c) mülayimtemperaturvənisbirütubətdə • d) 4-42ºC temperaturvə 100%-ə yaxınnisbirütubət • e) yalnız 50ºC-dən yuxarıtemperaturda

  27. 3.Serkosporozxəstəliyiikiillikçuğundurun • hansıorqanlarınıyoluxur? • a) yalnızyarpaqlar • b) saplaq, gövdəvətoxum yumaqları • c) yalnızgövdə • d) toxumoxları • e) yalnızkökümeyvələr

  28. 4.Serkosporozxəstəliyivegetasiyadövrü • necəyayılır? • a) konidilərinköməyiilə • b) mitselinköməyiilə • c) konidivəmitselvasitəsiilə • d) konidiallojailə • e) kisəsporlarvasitəsiilə

  29. 5.Son illərserkosporozlamübarizədəhansıfungisidlərdənistifadəedilir? • a) fundazol, skor, alto super • b) bərdoməhlulu, misxloroksidi • c) yalnıztopsim – M • d) ridomil, ridomilplyus • e) polikarbatsin, kuprozan, sandofan

More Related