1.Tình hình giaûng daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät hieän nay

1. Daïy Ngöõ Phaùp tieáng Vieät theo Tieán Trình Giao TieápTeaching Vietnamese Grammar based on The communicative Language Teaching Approach • 1.Tình hình giaûng daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät hieän nay • 2.Quan nieäm ngöõ phaùp trong tieán trình giao tieáp • 3.Ngöõ phaùp tieáng Vieät trong moät baøi hoïc vaø • chöông trình tieáng Vieät • 4.Daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät nhö theá naøo? • Choïn nhöõng ñieåm ngöõ phaùp töø trong caâu, trong ngöõ theå • Cuøng hoïc sinh phaân tích, nhaän dieän veà caáu taïo nhöõng ñieåm ngöõ phaùp • Cho hoïc sinh laøm nhöõng baøi taäp ñeå hieåu roõ ñaëc ñieåm ngöõ phaùp • Aùp duïng nhöõng ñieåm ngöõ phaùp vaøo trong caùc hoaït ñoäng duøng tieáng Vieät • 5. Keát luaän vaø thaûo luaän

2. 1.Tình hình giaûng daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät hieän nay • Töø thaäp nieân chín möôi ñeán nay,haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ vaø ñang aùp duïng ‘ tieán trình giao tieáp’ ( the communicative laguage teachig approach) ñeå giaûng daïy ngoân ngöõ. Sôû dó tieán trình giao tieáp ñaõ ñöôïc toaøn caàu hoùa nhö vaäy laø do nhöõng coâng trình nghieân cöùu vaø keát quaû nhöõng cuoäc thöû nghieäm vaø aùp duïng giaûøng daïy. Nhöõng coâng trình nghieân cöùu ñaõ thaåm ñònh raèng “ ngoân ngöõ laø phöông tieän giao tieáp” vaø “muïc ñích cuûa vieäc hoïc ngoân ngöõ laø duøng ñeå giao tieáp” (1). • Moät quan ñieåm khaùc xa vôùi quan ñieåm truyeàn thoáng. Theo quan ñieåm truyeàn thoáng, daïy ngoân ngöõ theo tieán trình caáu truùc ( structural approach), vieäc daïy ngoân ngöõ chuù troïng daïy cho hoïc sinh nhieàu kieán thöùc veà töø phaùp vaø cuù phaùp, ñaëc bieät chuù troïng veà töø loaïi. • Traùi laïi, quan ñieåm cuûa tieán trình giao tieáp laø daïy cho ngöôøi hoïc bieát veà ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa ngoân ngöõ nhöng laø ñeå duøng trong giao tieáp chöù khoâng phaûi bieát nhieàu maø khoâng duøng ñöôïc. • Nhö vaäy, theo “tieán trình giao tieáp” vaãn phaûi daïy ngöõ phaùp nhöng muïc ñích vaø caùch daïy coù khaùc. • Ñoái vôùi vieäc giaûng daïy tieáng Vieät, chuùng ta cuõng ñang aùp duïng “tieán trình giao tieáp”. Vaán ñeà ñaët ra laø daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät laø daïy nhöõng gì? vaø daïy nhö theá naøo?

3. Khi noùi ñeán tình hình giaûng daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät hieän nay coù nghóa laø noùi ñeán tình hình giaûng daïy ngöõ phaùp ôû Vieät Nam vaø ôû caùc nöôùc treân theá giôùi. • ÔÛ Vieät Nam, chöông trình ngöõ phaùp tieáng Vieät vaø saùch giaùo khoa coù ghi :“Ngöõ phaùp chi phoái vieäc söû duïng caùc ñôn vò ngoân ngöõ ñeå taïo thaønh lôøi noùi, laøm cho ngoân ngöõ thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng laø coâng cuï giao tieáp trong ñôøi soáng xaõ hoäi “(2). Vaø daïy ngöõ phaùp laø “ giuùp hoïc sinh coù hieåu bieát veà qui taéc caáu taïo töø, naém qui taéc duøng töø ñaët caâu vaø taïo vaên baûn ñeå söû duïng trong giao tieáp”. Tuy nhieân, vieäc thöïc hieän söï hieåu bieát naày laïi laø vaán ñeà khaùc. Theo saùch giaùo khoa vaø vôû baøi taäp cho thaáy caùc baøi taäp ngöõ phaùp chöa ñaùp öùng nguyeân taéc giao tieáp. • ÔÛ Uùc, töø naêm 1991 ñaõ coù chöông trình daïy tieáng Vieät khaùc ( Languages Other Than English – LOTE), moät chöông trình daønh cho caùc lôùp töø maãu giaùo ñeán lôùp 10 ( Curriculum and Standards Framework – CSF) vaø moät chöông trình daønh cho lôùp 11 vaø 12 ( Study Design). • Trong caùc chöông trình naày ñeàu coù ghi:” Muïc ñích hoïc tieáng Vieät: Hoïc sinh hoïc ñeå giao tieáp baèng tieáng Vieät vôùi nhieàu muïc tieâu vaø tình huoáng khaùc nhau” ( Goals of learning Vietnamese (LOTE): Students learn to communicate in Vietnamese for many purposes and in many contexts;. . .) and “ Students develop an understanding of the way language works. . .”(3- trong CSF). Coøn ôû trong Study Design thì” “ Muïc tieâu laø duøng tieáng Vieät ñeå giao tieáp vôùi ngöôøi khaùc vaø hieåu tieáng Vieät nhö moät heä thoáng” ( Aims: “Use Vietnamese to communicate with others” and “ understand language as a system;(4). • Nhö vaäy, ôû Uùc ñaõ vaø ñang aùp duïng tieán trình giao tieáp nghóa laø daïy cho hoïc sinh hoïc tieáng Vieät ñeåâ duøng trong giao tieáp vaø vaãn daïy cho hoïc sinh hieåu caáu truùc tieáng Vieät ( ngöõ phaùp) ñeå duøng tieáng Vieät. Tuy nhieân, hieän nay, chuùng ta chöa coù moät boä saùch ngöõ phaùp tieáng Vieät thích hôïp vôùi phöông phaùp môùi.

4. 2. Quan nieäm ngöõ phaùp trong tieán trình giao tieáp • Trong taùc phaåm cuûa Widdowson (5),cho raèng “ muïc ñích cuûa vieäc giaûng daïy ngoân ngöõ laø phaùt trieån khaû naêng giao tieáp”. Quan ñieåm chung veà ngoân ngöõ laø moät phöông tieän giao tieáp nhö sau: • Ngoân ngöõ laø moät heä thoáng ñeå dieãn taû yù nghóa. • Chöùc naêng caên baûn cuûa ngoân ngöõ laø duøng ñeå giao tieáp. • Caáu truùc ngoân ngöõ phaûn aùnh trong chöùc naêng vaø caùch duøng giao tieáp. • Ñôn vò cô baûn cuûa ngoân ngöõ khoâng phaûi chæ laø nhöõng yeáu toá caáu truùc vaø ngöõ phaùp, maø coøn laø caùc loaïi yù nghóa vaø chöùc naêng ñöôïc dieãn ñaït trong caùc theå loaïi duøng ngoân ngöõ ( ngöõ theå/ vaên baûn/ ngoân baûn/ text type/ discourse forms). • Vì quan nieäm nhö theá cho neân moïi qui luaät caáu truùc hoaït ñoäng ngöõ phaùp chæ ñöôïc ruùt ra töø caên baûn lôøi noùi sinh ñoäng, ngöõ theå giao tieáp.

5. 3. Ngöõ phaùp tieáng Vieät trong moät baøi hoïc vaø chöông trình tieáng Vieät • Khi ñaõ minh ñònh ngoân ngöõ laø phöông tieän giao tieáp, ñeå trao ñoåi tö töôûng , tình caûm thì vieäc hoïc tröôùc heát phaûi ñöôïc hoïc ñeå söû duïng moät phöông tieän giao tieáp, töùc laø hieåu tieáng Vieät trong theá vaän haønh giao tieáp ñeå hoïc sinh coù theå söû duïng tieáng Vieät ñeå nghe, noùi, ñoïc vaø vieát. • Vieäc daïy lyù thuyeát vaø phaân tích ngöõ phaùp töï thaân khoâng phaûi laø muïc ñích hoïc tieáng Vieät, coù chaêng chæ laø phöông tieän ñeå nhaän dieän caùc ñôn vò ngöõ phaùp ñeå hieåu chöùc naêng cuûa chuùng, töø ñoù, söû duïng chuùng trong lôøi noùi, trong giao tieáp. • Ngöõ phaùp tieáng Vieät bao goàm taát caû caùc qui taéc caáu taïo töø, bieán ñoåi töø, keát hôïp töø thaønh ngöõ ( phrase/ cuïm töø), thaønh caâu vaø caùc qui taéc lieân keát caâu ñeå thaønh ñoaïn vaên vaø ngöõ theå ( vaên baûn/ ngoân baûn/ text type/ discourse forms) ( Phuï Baûn A). Ví duï nhö caùch caáu taïo töø ñôn tieáng Vieät caàn ñôn giaûn hoùa vaø toång hôïp( Phuï Baûn B). • Trong hai chöông trình hieän haønh, CSF vaø Study Design ñeàu coù ñöa ra nhöõng ñieåm ngöõ phaùp ñeå hoïc sinh hoïc thöïc haønh : “ The student is expected to recognise and use the following grammatical items:. . .” (7) • Nhö vaäy, nhöõng qui taéc ngöõ phaùp nhaèm giuùp hoïc sinh vaän duïng töø hieåu sang duøng tieáng Vieät hôn laø ngöøng laïi ôû söï hieåu bieát maø thoâi.

6. Ngaøy nay, caùc nhaø giaùo duïc cuõng nhö ngoân ngöõ ñeàu cho raèng “ñôn vò giao tieáp nhoû nhaát laø lôøi noùi, coù nghóa laø caâu”(Phuï Baûn C). Do ñoù, khi daïy ngöõ phaùp, duø laø töø phaùp cuõng phaûi ruùt ra töø caên baûn caâu: caáu truùc vaø phaùt trieån caâu. Cuõng bôûi lyù do khi moät töø ñöùng rieâng leû ( ngay caû thöïc töø), khoù maø xaùc ñònh yù nghóa cuûa noù. Ví duï nhö caùc töø chæ boä phaän treân cô theå con ngöôøi : chaân, tay, maët. . .Trong khi duøng, chuùng ta coøn coù : Baø Nam coù chaân trong ban chaáp haønh. . .Oâng Baéc laø moät tay quaàn vôït. . .YÙ nghóa cuûa nhöõng töø naày khaùc xa vôùi yù nghóa chæ boä phaän treân cô theå con ngöôøi.

7. Caáu truùc vò ngöõStructures of predicates

8. Caáu truùc caâu ñônStructures of simple sentences

9. Caáu taïo töø ñôn tieáng VieätThe structure of single Vietnamese words

10. Caáu truùc tieáng VieätStructures of Vietnamese Language

11. 4. Giaûng daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät nhö theá naøo? • Khi daïy ngöõ phaùp, thoâng thöôøng goàm coù hai phaàn: Daïy kieán thöùc ngöõ phaùp vaø daïy thöïc haønh ngöõ phaùp. • Vieäc daïy ngöõ phaùp, duø laø daïy kieán thöùc ngöõ phaùp, cuõng phaûi ñöôïc thöïc hieän baèng heä thoáng baøi taäp thích hôïp. Quan ñieåm daïy tieáng Vieät laø taïo hoaït ñoäng duøng tieáng Vieät ñeå giao tieáp, do ñoù heä thoáng baøi taäp ñi töø (a) nhaän dieän, phaân tích ñeán (b) toång hôïp öùng duïng vaøo tình huoáng giao tieáp. Caùc baøi taäp phaûi theo nguyeân taéc giao tieáp thöïc duïng vaø tröïc quan. • Ví duï: Ñeà taøi hoïc laø “ Gia ñình”. • Cho hoïc sinh nghe ñaøm thoaïi sau: • Mary: - Mai ôi! Toâi nghe noùi gia ñình Vieät Nam coù ñoâng ngöôøi laém, phaûi • khoâng? • Mai : - Coù gia ñình ñoâng ngöôøi vaø cuõng coù gia ñình ít ngöôøi. Khoâng phaûi • gia ñình naøo cuõng ñoâng caû. • Mary: - Nhö gia ñình Mai goàm coù nhöõng ai? • Mai : -Gia ñình mình goàm coù oâng baø, ba meï, anh chò vaø mình. • Mary: . . . . • Giaùo vieân ñaõ coù döï kieán tröôùc laø qua baøi ñaøm thoaïi naày, laáy nhöõng ñieåm ngöõ phaùp naøo ñeå daïy hoïc sinh ñeå coù theå soaïn baøi taäp thích hôïp. • Maáy ñieåm caàn löu yù khi choïn ñieåm ngöõ phaùp ñeå daïy: thoâng duïng, deã vaø ít phöùc taïp. • Töø ví duï treân, giaùo vieân coù theå choïn ñieåm ngöõ phaùp “ töø gheùp hôïp nghóa” coù nghóa laø moät töø gheùøp bôûi hai töø ñôn ñeàu coù nghóa. Nhö töø ba/ meï, oâng/ baø, anh/ chò v.v . .vaø phaùt trieån theâm nhöõng töø khaùc lieân quan ñeán gia ñình.

12. Baøi taäp nhaän dieän, phaân tích • Sau ñaây laø moät vaøi ví duï veà loaïi baøi taäp naày: • -Haõy vieát laïi 3 töø gheùp hôïp nghóa trong baøi ñaøm thoaïi vöøa nghe. • -Noái hai töø laïi vôùi nhau trong caùc töø sau ñaây ñeå thaønh töø gheùp hôïp nghóa. • -Haõy tìm phaàn vò ngöõ trong caùc caâu sau ñaây. • -Haõy theâm daáu hoûi hoaëc ngaõ vaøo caùc töø trong caùc caâu sau ñaây. • -Haõy vieát laïi caùc tieáng tính töø trong ñoaïn vaên sau ñaây. • Sau khi cho hoïc sinh laøm moät vaøi baøi taäp veà nhaän dieän , phaân tích, tieáp theo giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp ( hay laø hoaït ñoäng duøng tieáng Vieät) trong tình huoáng giao tieáp thöïc vaø coù tính saùng taïo.

13. Baøi taäp toång hôïp thöïc duïng vaø saùng taïo: • Muïc ñích daïy caâu laø daïy cho hoïc sinh dieãn ñaït yù nghó troïn veïn trong tình huoáng giao tieáp. Baøi taäp ñaët caâu thöïc duïng raát quan troïng trong phaùt trieån lôøi noùi theo tieán trình töï nhieân: ñi töø yù ñeán lôøi, töø noäi dung ñeán hình thöùc caâu cuï theå nhaèm thoûa maûn nhu caàu giao tieáp coù thaät chöù khoâng phaûi chæ coù tình huoáng hoïc taäp trong lôùp. • Sau ñaây laø moät vaøi ví duï: • -Ñaët caâu vôùi töø “ ba meï”. • . . . . . . . . . . . . . . . . .ba meï. ( Em ñoái vôùi ba meï nhö theá naøo?) • Ba meï . . . . . . . . . . . . . . . . . . .( Ba meï ñaõ laøm gì cho em?) • . . . . . . . . . . . . . . . . . .ba meï vì ba meï . . . . . . . . . . . . . . .) • -Haõy vieát moät ñoaïn vaên ngaén noùi veà gia ñình cuûa em. • -Xem hình vaø traû lôøi caùc caâu hoûi. • -Haõy theâm vaøo chuû ngöõ hoaëc vò ngöõ ñeå hoaøn thaønh caùc caâu sau ñaây. • Toùm laïi, caùc baøi taäp ngöõ phaùp nhaèm luyeän cho hoïc sinh kó naêng nhaän bieát moät soá ñôn vò ngöõ phaùp, caáu truùc ngöõ phaùp, ngay caû caáu truùc ngöõ aâm, nhaèm giuùp hoïc sinh noùi vieát theo ñuùng qui taéc ngöõ phaùp, chính taû ñoàng thôøi nhaän bieát caùi hay vaø nhöõng tinh hoa cuûa tieáng Vieät.

14. 5. Keát luaän • Tieáng Vieät chuùng ta laø moät sinh ngöõ. Töø khi coù tieáng Vieät vaø ñaëc bieät töø khi coù chöõ quoác ngöõ ñeán nay, tieáng Vieät phaùt trieån khoâng ngöøng veà moïi phöông dieän ngöõ aâm, töø phaùp, ngöõ phaùp vaø ngöõ theå. • Ñi töø lyù thuyeát ñeán thöïc haønh tieán trình giao tieáp ñeå daïy ngöõ phaùp tieáng Vieät ñoøi hoûi ngöôøi daïy caäp nhaät kieán thöùc ngöõ hoïc Vieät Nam vaø nhieàu noå löïc trong vieäc soaïn caùc baøi taäp ngöõ phaùp coù tính thöïc duïng môùi coù theå giuùp hoïc sinh thích thuù hoïc tieáng Vieät. • Söùc maïnh cuûa ngoân ngöõ ( power of language) cho thaáy söï thaønh coâng vaø haïnh phuùc trong ñôøi soáng laø do phaàn lôùn dieãn ñaït ngoân ngöõ löu loaùt chöù khoâng phaûi baèng thoâng hieåu caùc lyù thuyeát ngoân ngöõ. Giaûng daïy tieáng Vieät laø giuùp hoïc sinh dieãn ñaït thoâng thaïo tieáng Vieät vaø tieáp thuï tinh hoa vaên hoùa Vieät Nam.