ĐAU BỤNG CẤP Ở TRẺ EM

1. ĐAU BỤNG CẤP Ở TRẺ EM Bs Nguyễn Hữu Chí Khoa Siêu âm-BV Nhi Đồng I

2. TỔNG QUAN • Vấn đề khá thường gặp trong thực hành nhi khoa • Nguyên nhân rất nhiều: -Tại ổ bụng: ống TH, niệu dục, gan mật… -Ngoài ổ bụng: viêm phổi, tâm lý.. • Đau bụng cơ năng hay thực thể *Các đặc điểm sau gợi ý nguyên nhân thực thể: -Thay đổi hoạt động thường ngày của trẻ -Đau bụng kéo dài trên 1h -Vị trí chính xác của điểm đau -Đau về đêm, làm trẻ thức giấc

3. Thăm khám Ls đầy đủ và hệ thống -Không quên ktra cơ quan sd ngoài và các lổ tự nhiên -RL đi tiểu -Phản ứng thành bụng • Bệnh cảnh toàn thân: -Sốt, táo bón, tiêu chảy hay tiêu máu, -Ban xuất huyết dạng thấp…. • Một số XN đơn giản: -CTM, CRP,VS. -TPTNT..

4. CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH • ASP -Hơi tự do -Vôi hoá trong ổ bụng: sỏi RT, sỏi đường niệu sỏi túi mật, khối u vôi hoá.. -Dị vật -Các quai ruột dãn, mức khí-dịch -Dãn khung đại tràng.. • Siêu âm -Khảo sát các tạng, ống tiêu hoá, khoang FM -Echo-dopper, đánh giá tưới máu

5. ĐAU BỤNG KÈM SỐT

6. 1.1.VIÊM RUỘT THỪA • Bệnh cấp cứu ngoại khoa rất thường gặp: - Chiếm 25% trẻ nhập viện vì đau bụng - >40% PT cấp cứu bụng Chẩn đoán chủ yếu là lâm sàng • Tỉ lệ cao chẩn đoán không chắc chắn (30%)  LS -> VRT bỏ sót : 28-57% (trẻ <12 tuổi) gần 100% trẻ < 2 tuổi 23-73% RT vỡ:  trể, RT vỡ: Abces, VFM, NTH, TR, Vô sinh , Tử vong

7. VRT • 20-30% mổ có RT bình thường • Mổ cắt RT bình thường có b/c sau mổ 4-14,5% (3% TR non không liên quan mức độ viêm RT) • Nhiều bệnh lý tương tự: .Viêm hạch mạc treo, Bệnh viêm ruột... .Bệnh lý đường tiết niệu, bệnh lý phụ khoa • Cơ địa đặc biệt: béo phì, bệnh HH, quất khóc… • Xquang, CT, Echo...

8. VRT ASP • Bình thường: > 50% (nếu chưa thủng) • Có thể gặp: .Tắc ruột (43%) .Hơi tự do (33%) .Mass HCP (24%) .Sỏi RT (29%)

9. VRT SIÊU ÂM • Puylaert 1986: kỹ thuật siêu âm đè ép • Tiêu chuẩn  • Sens : 84,6-100%, Spe: 97,6%, Acc: 92,4% (Radiology 1992; 185:549-552 ) • Hạn chế: -Phụ thuộc người đọc -Ruột chướng nhiều hơi -Béo phì

12. VRT có biến chứng • VFM toàn diện ( LS) • VFM khu trú hay abces RT Thường ở HCP, nhưng có thể gặp những tình huống sau: -Sau manh tràng, dưới gan (≠blý đường niệu, blý túi mật) -Vùng chậu (≠blý niệu dục) **Có hai dạng Ls đặc biệt: -Trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ <3 tuổi: VFM -VRT giả u: thường do dùng KS trước

16. VRT CT • Sen: 90-100%, Spe: 91-99% • Ưu điểm: -Ít phụ thuộc người đọc -Thấy rõ tình trạng RT viêm • Nhược điểm: -Chi phí -Nhiễm tia, thuốc cản quang

17. Soûi nieäu quaûn XH thaän treân beänh nhaân hemophilia

18. Xoaén tai voøi P XH nang hoaøng theå Teratome BT

19. Lao phúc mac Vieâm ñoâng ñaëc thuyø döôùi phoåi phaûi

20. Pediatric Radiology (2000) 30:94-98

21. 1.2.VIEÂM HAÏCH MAÏC TREO • Haïch maïc treo bình thöôøng • Thöôøng do sieâu vi • Taùc nhaân VT khaùc: Yersinia enterocolitica, Helicobacter jejuni, Campylobacter jejuni,Salmonella or Shigella species • Thöôøng gaëp ôû TE vaø treû vò thaønh nieân • Soát, ñau buïng, buoàn noân, T chaûy • Ñau vaø ñeà khaùng HCP -thay ñoåi theo tö theá bn • Taêng BC

22. Vieâm haïch maïc treo

23. 1.3.Vieâm ñaøi beå thaän caáp

24. Abces thaän

25. 1.4.Vieâm daï daøy-ruoät • Thöôøng gaëp ôû TE • Beänh caûnh Ls thöôøng khoâng ñaëc hieäu (oùi, tieâu chaûy) • ASP: -Ruoät chöôùng hôi -Moät soá möùc khí-dòch • Echo: -Daõn öù dòch trong caùc quai ruoät -Cho pheùp loaïi tröø LRC

26. ÑAU BUÏNG KHOÂNG SOÁT

27. 2.1.XOAÉN RUOÄT • Beänh lyù caáp cöùu ngoaïi khoa khaån • Töû vong 21-38% • Nguyeân nhaân -RXBT -Toàn taïi daây chaèng roán maïc treo, …hoaëc do daây dính sau moå -Toàn taïi oáng roán maïc treo, tuùi thöøa Meckel. -U nang maïc treo, khuyeát maïc treo -Thoaùt vò noäi, teo ruoät non, taéc ruoät phaân xu…

28. RXBT- LAÂM SAØNG • Khoảng 45-80% RXBT coù bc xoaén ruoät • 25-40% xaûy ra trong tuaàn ñaàu sau sinh, 50-65% ôû treû döôùi 1 thaùng 75-90% ôû treû döôùi 1 tuoåi • RXBT ôû treû lôùn hay ngöôøi lôùn

29. BEÄNH CAÛNH LAÂM SAØNG • Caáp -Khôûi phaùt ñoät ngoät vôùi: .Ñau buïng caáp, noân oùi, tieâu maùu (±) .Soác, truïy maïch, thôû nhanh… .Chöôùng buïng, phaûn öùng FM, soát (treå-coù hoaïi töû ruoät). • Maõn .Ñau buïng côn taùi phaùt, oùi (±) .SDD, HC keùm haáp thu, BL ruoät maát ñaïm

30. Ñaûo vò trí maïch maùu maïc treo traøng treân

31. Whirlpool’s sign Sen 86%, Spe 92%, PV+ 89%

32. TOGD: Vò trí goùc Treitz- Hình xoaén vaën CCÑ: khi nghi ngôø xoaén caáp

33. 2.2.LOÀNG RUOÄT CAÁP • Do moät ñoaïn ruoät chui vaøo loøng moät ñoaïn ruoät keá caän ->TR cô hoïc ->Hoaïi töû ruoät bò loàng (2,5% tröôùc 24h 82% sau 72h) • Laø beänh caáp cöùu ngoaïi khoa, • Thöôøng xaûy ra ôû treû nhuõ nhi (80-90% 6 th- 2tuoåi) +voâ caên (vieâm haïch maïc treo, theo muøa) • Tröôùc 3 thaùng vaø sau 5 tuoåi, ñöôïc xem laø thöù phaùt hay coù nguyeân nhaân thöïc theå

34. LAÂM SAØNG • Tam chöùng kinh ñieån:(<50%)(12% BV) + Ñau buïng côn, khoùc theùt töøng côn + Noân oùi + Tieâu maùu • Sôø thaáy u loàng:(85%)(40,5% BV) • Thaêm tröïc traøng: boùng tt roãng, maùu theo gant • Nhöõng daïng LS laàm laãn: nhieãm ñoäc, tieâu chaûy, taéc ruoät, hoäi chöùng mass ñôn thuaàn

37. Moät soá vaán ñeà * LR taùi phaùt: -10% neáu thaùo baèng nöôùc hay hôi -2-3% neáu moå thaùo loàng baèng tay -0% neáu moå caét u loàng * Beänh caûnh laâm saøng khoâng ñieån hình * Loàng ruoät hoài hoài traøng thoaùng qua

39. 2.3.VIEÂM TỤY CAÁP • Nguyeân nhaân: -Chaán thöông -Nhieãm truøng: quai bò, -Thuoác -Baát thöôøng tuïy, maät -Soûi, giun chui ñöôøng maät • Laâm saøng: -Ñau, ñeà khaùng vöøa->nhieàu -Chöôùng buïng -Khoâng vaøng da -Toån thöông tuïy: khu truù-lan toaû

41. VTC-SCANNER Tieân löôïng vaø höôùng daãn can thieäp ñieàu trò

42. 2.4.BIEÅU HIEÄN TIEÂU HOAÙ CUÛASCHONLEIN-HENOCH • Xaûy ra ôû treû 4-8 tuoåi • Laâm saøng: .Ban xuaát huyeát daïng thaáp (100%) .Ñau khôùp (80%) .Trch tieâu hoaù (67%) .Tieåu maùu • Echo: .Phaùt hieän vaø theo doõi nhöõng daïng loàng ruoät

44. 2.5.XOAÉN LAÙCH LAÏC CHOÅ • Thöôøng gaëp ôû NL, 1/3 cas ôû TE 30% döôùi 10 tuoåi • Laùch laïc choå, di ñoäng: -Maéc phaûi hay baåm sinh • Gaây xoaén caáp hay maïn ->Beänh caûnh laâm saøng xoaén laùch coù theå caáp tính hay maõn tính *Xoaén möùc ñoä vöøa, gaây ñau buïng töøng côn döõ doäi, coù lieân quan ñeán xoay vaø töï thaùo xoaén *Xoaén möùc ñoä naëng, gaây ñau buïng caáp, oùi vaø soát, do nhoài maùu laùch • Sôø thaáy mass vuøng chaäu ñau hoaëc khoâng ñau

45. Vai troø sieâu aâm • Xaùc ñònh chaån ñoaùn: -Khoâng coù laùch vò trí bình thöôøng -Caáu truùc echo khoâng ñoàng daïng -Khoâng coù phoå maïch maùu ->Chæ ñònh can thieäp (splenectomy). • Xaùc ñònh laùch laïc choå, di ñoäng, coøn töôùi maùu -> Can thieäp döï phoøng (splenopexy)

47. 2.6.VIEÂM ÑAÏI TRÖÏC TRAØNG -Vieâm ñaïi tröïc traøng xuaát huyeát: .Xaûy ra sau 10 tuoåi .Toån thöông tröïc traøng hay ñaïi tröïc traøng .EG vaø taêng tröôûng: -Echo: -> Daøy thaønh ruoät ñaïi traøng -> Bieán chöùng

49. 2.7.BEÄNH LYÙ PHUÏ KHOA • Beù gaùi ->Löu yù vaán ñeà kinh nguyeät -XH nang hoaøng theå -Xoaén buoàng tröùng -U nang buoàng tröùng -GEU.. Laâm saøng: ->VRT, abces RT, vieâm TT Meckel…

50. *U nang buoàng tröùng: • Thöôøng gaëp ôû beù gaùi vaø treû vò thaønh nieân • Khoâng trieäu chöùng LS Khi nang to ->mass ->gaây XH, xoaén ->ñau buïng caáp U nang BT xuaát huyeát