1 / 44

AB VE TÜRKİYE’DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ

AB VE TÜRKİYE’DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ. Doç.Dr. Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Olhan@agri.ankara.edu.tr. AVRUPA BİRLİĞİNİN KURULUŞU 1 Ocak 1958 AET Kurulur (Altılılar) Almanya, Fransa,İtalya, Hollanda, Belçika,Lüksemburg

uma
Download Presentation

AB VE TÜRKİYE’DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. AB VE TÜRKİYE’DE TARIM SEKTÖRÜNÜN İNCELENMESİ Doç.Dr. Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Olhan@agri.ankara.edu.tr

  2. AVRUPA BİRLİĞİNİN KURULUŞU 1 Ocak 1958 AET Kurulur (Altılılar) Almanya, Fransa,İtalya, Hollanda, Belçika,Lüksemburg 1 Ocak 1973 İlk Genişleme (Dokuzlar) İngiltere, Danimarka, İrlanda 1 Ocak 1981 İkinci Genişleme (Onlar) Yunanistan 1 Ocak 1986 Üçüncü Genişleme (Onikiler) İspanya, Portekiz 1 Ocak 1995 Dördüncü Genişleme (Onbeşler) İsveç,Finlandiya, Avusturya 1 Mayıs 2004 beşinci Genişleme (Yirmibeşler) Kıbrıs, Malta, Macaristan,Polanya, Slovakya, Letonya, Estonya,Litvanya,Slovenya, Çek Cumhuriyeti

  3. ORTAK TARIM POLİTİKASININ AMAÇLARI • Tarimda verimliliği yükseltmek • Tarımsal nüfusu iyi bir yaşam düzeyine ulaş. • Pazarları dengeye getirmek • Gereksinimi karşılamak • Tüketicilere malları uygun fiyatla sağlamak

  4. ORTAK TARIM POLİTİKASININ İLKELERİ • Tek Pazar İlkesi • Topluluk Tercihi İlkesi • Ortak Mali Sorumluluk İlkesi

  5. Türkiye ve AB Ülkelerinde Tarımın Ülke Ekonomisindeki Yeri

  6. Türkiye ve AB Ülkelerinde Tarımın Ülke Ekonomisindeki Yeri (DEVAM)

  7. TARIMSAL YAPI Üretim faktörlerinin çeşitli şekillerde bileşimi ile oluşan üretim ortamıdır. Tarımsal üretimin yapılabilmesi için gerekli bütün unsurlar tarımsal yapı içerisindedir.

  8. TARIMSAL YAPI • AB’DE KURULUŞ YILLARINDA TARIMSAL YAPI BÜYÜK FARKLILIKLAR GÖSTERMEKTEYDİ. • TARIMSAL YAPIDAKİ FARKLILIKLAR OTP’NI GERÇEKLEŞTİRMEYİ ZORLAMIŞTIR. • TARIMSAL YAPIDA UYUM ZORUNLU OLMUŞTUR.

  9. TARIMSAL YAPIYA YÖNELİK POLİTİKALLAR • 1960 Mansholt Planı ile Topluluk tarımında ahenk sağlamaya yönelik tedbirler alınmıştır. • 72/159/EEC Sayılı Direktif ile *işletmelerin modernizasyonu *55 Yaş üzerinin emekliliği ve işgücünü gençle *Teknik ve ekonomik gelişme için sektörde çalışanların eğitimi • 75/268/EEC Konsey Kararı ile tarımsal yapıya ilişkin ek tedbirler(modernizasyona yönelik araçlara takviyeler)

  10. TARIMSAL YAPIYA YÖNELİK POLİTİKALLAR • 355/77 Sayılı düzenleme ile tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlamasına ilişkin yapının geliştirilmesi amaçlanmıştır. • 1980 li yıllarda Akdeniz Entegre Kalkınma Programı • Mart 1985 Etkinlik Düzenlemesine gidilir *Vergilerin düşük tutularak tarım işletmelerinin gelirlerinin geliştirilmesi *Tarımda işgücünü korumak *Üretim fazlalığını teşvik etmeden verimliliği artırmak *Bölgesel düzeydeki gelişme çabalarını güçlendirmek amaçlanır

  11. Türkiye ve AB Ülkelerinde Arazinin Nev’ine Göre Dağılımı (2000 Yılı)

  12. Türkiye ve AB Ülkelerinde Çeşitli İşletme Büyüklük Gruplarındaki Tarım İşletmeleri Sayıları ve İşlenen Alanlar

  13. Türkiye’de Arazi Mülkiyet ve Tasarruf Şeklinin Oransal Dağılımı (%)

  14. AB’DE İŞLETMELERİN TASARRUF ŞEKLİ • Avrupa Birliği’nde kiracılık şeklindeki arazi tasarruf şekli yaygın bir işletmecilik faaliyeti olup, tarım arazilerinin %59.3 ü mülk işletmecilikle işlenmekte, %40.7 si ise kiracılık şeklinde işlenmektedir.

  15. Türkiye ve AB Ülkelerinde Gübre Tüketimi, Traktör Varlığı ve Sulama Durumu

  16. AB’NDE BAZI ÜRÜNLERDE KENDİNE YETERLİLİK(%) Ürünler 1968/68 1973/74 1985/86 1993/94 1996/97 Hububat 86 91 119 126 - Buğday 94 104 120 141 - Şeker 82 100 126 135 - Taze meyve 80 82 88 - - Yağ 92 98 130 - 109 Peynir 99 103 106 104 107 Sığır eti 95 96 106 107 116 Koy.Keçi eti 56 66 80 87 83

  17. AB ülkelerinde Hayvancılık İşletmeleri Sayısı ve İşletme Başına Düşen Hayvan Sayısı

  18. AB ile Türkiye tarımı arasında büyük farklılıklar var. AB ile Türkiye tarımı karşılaştırıldığında en belirgin farklılık,Türkiye'de tarım sektörünün GSYİH içindeki payının, toplam nüfus içinde tarımsal işgücü oranınınve tarımsal işletme sayısınınyüksekliğidir.

  19. 1998 yılı verilerine göre, tarım sektöründe kişi başına GSMH;AB'de 9.286 dolar,Türkiye'de ise 1.398 dolardır. Ancak gerek IMF ve Dünya Bankası'nın yönlendirdiği program,gerekse bu programın yarattığı 2001 Şubat krizidiğer sektörleri olduğu gibi tarımı da derinden etkilemiş ve tarımda kişi başına GSMH 1.000 doların altına(878 dolara) düşmüştür.

  20. Tarımsal nüfus ve istihdam: Arada uçurum var.15 AB ülkesinin toplam nüfusu 376 milyondur.Toplam istihdamda tarımın payı; yüzde 2.2(İngiltere) ile yüzde 20.8(Yunanistan) arasında değişmekte olup ortalama yüzde 5 düzeyindedir.

  21. Türkiye'deise 2001 yılı itibariyle 21.8 milyon kişiolan sivil işgücünün yüzde 35.2'si(7.7 milyon) tarım kesiminde istihdam edilmektedir. Bu durum tarımda işgücü verimliliğini ve tarımda çalışanların gelir düzeyinidüşüren en önemli etkenlerden birisidir.

  22. AB'de ortalama işletme büyüklüğü Türkiye'nin üç katı 15 AB ülkesinde toplamtarım alanı 135 milyon hektar, toplam 7 milyon işletme bulunuyor. İşletme sayısı 3 bin (Lüksemburg) ile 2.5 milyon (İtalya) arasında değişmekte olup, ortalama işletme büyüklüğü174 dekardır. Türkiye'de28 milyon hektar tarım alanı ve 4 milyon işletmebulunmaktadır. 1980'de 66dekar olan ortalama işletme büyüklüğü1991'de 59 dekaradüşmüştür.

  23. AB'ye göre "tarımsal girdi" kullanımı Türkiye'de kimyasal gübre kullanımı bitki besin maddesi olarak hektara 85 kgdüşüyor, bu miktar 116 kg/haolan dünya ortalamasınınçok altındadır. Hektar başına gübre kullanımıTürkiye'ye göre AB ülkelerinden İngiltere'de3.3 kat (283 kg), Fransa'da2.8 kat (240 kg), İtalya'da2.6 kat (220 kg), Almanya'daise 2.4 kat (201 kg) daha fazladır.

  24. AB'ye göre "tarımsal girdi" kullanımı Türkiye'de hektar başına tarım ilacıkullanımı 1.500 gr'dir. Etken madde tüketimiise 598 gr ile Avrupa ortalamasının onda biridüzeyindedir. Makineleşmegöstergeleri açısından Türkiye'nin 1990'ların sonunda ulaştığı seviye Yunanistan, Fransa ve İtalya gibi AB ülkelerinin 1980'li yılların başındaulaştıkları seviyenin altındaolduğu görülmektedir.

  25. Türkiye'de buğday verimi AB'nin üçte biriTarımsal üretim/verimlilikyönünde karşılaştırıldığında Türkiye'nin AB'nin çok gerisindeolduğu görülmektedir. Örneğin; * Buğday verimi, Türkiye'de 1.900 kg/haAB'de 5.700 kg/ha, *Şeker pancarıverimi Türkiye'de 38.000 kg/haAB'de 58.000 kg/ha,* Tütünverimi Türkiye'de 960 kg/haAB'de 2.350 kg/ha'dır. Yani AB'de verimlilik, şeker pancarında 1.5, tütünde 2.4, buğdayda 3 kat daha fazladır.

  26. AB ineği Türkiye'den üç kat fazla süt veriyor.İşletme başına düşen hayvan sayısı Türkiye'de 3.9, AB'de 38.7'dir. Yani AB'de Türkiye'den 10 kat daha fazladır.Türkiye'de inek başınayıllık sütverimi 1.800-2.000 kg, AB'de ise 5.500 kg'dir. Türkiye'de ortalamakarkasağırlığı 170 kg, AB'de ise 281 kg'dir.Yani AB'de süt verimi Türkiye'ye göre 3 kat,ortalama karkas ağırlığı ise 1.7 katdaha fazladır.  AB'de üretilen sütün yüzde 94'ü, Türkiye'de ise yüzde 15-20'si sanayiyeteslim edilmektedir.

  27. Türkiye AB'nin işlenmiş tarım ürünleri pazarıTürkiye'nin ihracatında tarımın payıyüzde 11,AB'de yüzde 7.5; Türkiye'nin ithalatında tarımın payı yüzde 5.7,AB'de yüzde 10.5'dir. Türkiye işlenmiş tarım ürünlerinde ihracatçı ülke konumunda olmasına karşın AB ileolan ticaretinde ithalatçıülke durumundadır. Nitekim Türkiye'nin işlenmiş tarımürünleri ithalatında Birliğin payı yüzde 90dolayındadır.

  28. AB bütçesinin yarısını tarım sektörüne aktarıyor2001 yılı rakamları ile AB tarıma 105.6 milyar dolar destek verirken, Türkiyeaynı dönemde 6.3 milyar dolar destekvermiştir. AB, bütçesinin yüzde 50'sini, ekonomisinin yüzde 5'ine karşılık gelen tarım sektörüne aktarılmaktadır. Türkiye'deise tarıma yönelen toplam desteklerin GSMH'ye oranıyüzde 4.3'tür.

  29. Buna göre 2001 yılında AB'de çiftçi başına tarımsal destek 5.700 dolar,Türkiye'de ise 280 dolardır. Yani AB çiftçisini Türkiye'ye oranla 20 kat daha fazla desteklemektedir.

  30. 2005 YILI TÜRKİYE’SİNDE • TARIM • 75.000’in üzerinde köy ve köyaltı yerleşme • Nüfusun % 35’i kırsal alanda yaşar, • İstihdamın % 34’üne tarım kaynaklık eder, • Kırsal ekonomide gerileyen konum, • Ulusal gelire % 11 katkı yapar, • Dışsatımda geleneksel ürünler, • Girdiden çıktıya artan dışabağımlılık, • Teknoloji kullanım düzeyi düşük • İkili yapının varlığı

  31. OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 1. AMAÇLARI FARKLI AB:Tarımda çalışan nüfusu gençleştirmek, İşletme sayılarını azaltmak ve modernleştirmek için önlemler alınmakta, tarımda çalışan nüfusun tarımda kalabilmesi için önlemler alınmakta, yardımlar yapılmakta ve işletmelerin bölünmesi önlenmektedir. Türkiye: Hedef belli değil %35 lik istihdamı yerinde tutmak amaç olamaz, tarımda çalışan nüfusun azaltılması, işletmelerin azaltılması ve modernleşme için belirlenen net bir politika bulunmamaktadır.

  32. OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 2. HEDEF KİTLE FARKLI AB: Tüketiciye uygun fiyatta gıda temini amacı ile tüketici de hedef kitleymiş gibi olsa da asıl hedef kitle üreticidir. Üretici hep yüksek fiyatlarla korunmuş, 1992 den sonra fiyat desteğinden vazgeçilmiş olsa da yardım mekanizmaları ile korunmaya devam etmektedir (AB bitçesinin yaklaşık yarısı tarımı desteklemek için kullanılmaktadır).

  33. OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 2. HEDEF KİTLE FARKLI Türkiye: Hedef kitle belli değildir. Yıllarca tüketiciye dünya fiyatlarının üzerinde bir fiyattan gıda sunulmuştur. Ancak bu da üreticiyi de memnun etmemiştir.Çünkü maliyetler çok yüksek, üretici de tüketici de memnun değildir. Ana kaygı gıda güvencesini sağlamaktır.

  34. OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 3. ÖRGÜTLENME AB: Üreticiler üretici örgütleri ve kooperatifler içinde örgütlenmişlerdir. Fiyat veya üretici yardımlarından yararlanmak için bu örgütlere üye olma şartı vardır. Türkiye:Kooperatiflerin güçlendirilmesi için bir politika yoktur.Üretici örgütlerine ilişkin çıkartılan yasal düzenleme sonucunda bu örgütler kooperatif benzeri bir yapıya bürünmüştür.Birliğe üye olunduğunda AB’deki yardımlardan yararlanabilmek için AB’deki benzer örgütlenme yapısı oluşturulmalıdır. Uyum için belki de ilk örgütlenmeden başlanılmalı

  35. OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 4. ÜRETİM POLİTİKALARI AB: Üretimi azaltma yönünde politikalar belirlenmekte Türkiye: Üretimin artırılması temel amaçtır. Tam üye olunduğu zaman bu günkü üretim miktarı üzerinden kotalar belirleneceğine göre , üretim artırılmalıdır.

  36. OTP ve TÜRK TARIM POLİTİKALARININ FARKLILIKLARI 5. DESTEKLEME POLİTİKALARI AB: Yardım mekanizmaları, primler ve DGD ile desteklenmekte ve çiftçi başına 5700 $ destek verilmektedir. Türkiye: Yalnızca DGD ve bir miktarda primlerle Türk çiftçisi desteklenmekte olu çiftçi başına destek miktarı 280 $civarındadır.

  37. AB DGD SİSTEMİ1 – Verime göre farklılaşma4 ton/ha * 63 ero/ton = 252 euro/ha7 ton/ha * 63 ero/ton = 441 euro/ha2 – Ürüne göre farklılaşmaHububat ürünleri : 63.00 euro / ton Proteinli ürünler : 72.50 euro / ton (Bezelye, fasulye,bakla) Makarnalık buğday :344.50 euro /ha (geleneksel alanlarda) Makarnalık buğday :138.90 euro /ha (geleneksel alanlarda)Baklagil ürünleri :181.00 euro /ha (mercimek, nohut, fiğ)Nişastalık patates, silajlık yem bitkisi.. 3 – Bölgeye göre farklılaşmaFinlandiya ve İsveç’te, 62. paralelin kuzeyinde yer alan ve zor iklim koşulları nedeniyle tarımsal uğraşlarını sürdürmekte güçlük çeken bölgelere ilave 19 euro/ton

  38. ORTAK PİYASA DÜZENLERİ 1. Hububat (+) 2. Çeltik/pirinç (+) 3. Şeker (+) 4. Zeytinyağı (+) 5. Sığır eti 6. Domuz eti 7. Koyun ve keçi eti 8. Kümes hayvanları eti 9. Yumurta 10. Şarap 11. Süt ve süt ürünleri 12. Yaprak tütün (+) 13. Su ürünler 14. Taze meyve-sebze 15. İşlenmiş tahıl ürünleri ürünleri 16. İşlenmiş meyve-sebze ürünleri 17. Keten ve Kenevir 18. Şerbetçi otu 19. Kurutulmuş hayvan yemleri 20. Tohumluklar 21. Yağlı tohumlar (+) 22. İpek böceği 23. Muz

More Related