سازمان بازرگاني خراسان رضوي معاونت توسعه تجارت خارجي

سازمان بازرگاني خراسان رضويمعاونت توسعه تجارت خارجي بررسي وضعيت صادرات صنايع غذائي استان خراسان رضوي اداره اطلاع رساني و تجارت الكترونيكبا همكاري : اداره بازاريابي و توسعه صادرات هسته مطالعات و پژوهش هامهر ماه 1387

مقدمه : صنايع غذايي از نسل اول صنايع ايجاد شده در ايران مي باشند . اين صنايع از گروه مصرفي كم دوام بوده كه بيشتر از 93 درصد آن متعلق به بخش خصوصي مي باشد كه در تامين نيازهاي تغذيه اي ، ارزش افزوده بالاتر ، كاهش ضايعات بخش كشاورزي ، اشتغالزايي ، مشاركت مستقيم يا غيرمستقيم در درآمد ملي ، ارزآوري ، كاهش فقر و پاسخگويي به تغييرات الگوهاي زندگي ناشي از تغيير در قدرت خريد ، تغيير در سليقه ها و نيز توجه به مسائل بهداشتي از اهميت بالايي برخوردار است . در ايران صنايع غذايي حدود 9 % ارزش افزوده بخش صنعت را بخود اختصاص داده اند كه با توجه به مزيت هاي نسبي كشور ، ارزش افزوده اين بخش در مقايسه با ساير بخش ها همچون صنايع الكتريكي ، محصولات لاستيكي و پلاستيكي ، نساجي و ... بيشتر مي باشد . به همين دليل صنايع غذايي يكي از صنايع داراي مزيت نسبي در اقتصاد ايران مي باشد و با توجه به تلاش ايران براي پيوستن به WTO سبب گرديده تا حمايت از صنايع غذايي و حفط رقابت پذيري آنها در بازارهاي هدف صادراتي داراي اهميت بالايي بوده است و دولت نيز در برنامه هاي توسعه اي خود همواره توجه ويژه اي به آن معطوف داشته است .

وضعيت صنايع غذايي استان خراسان رضوي : براساس گزارشهاي ارائه شده از سوي بانك مركزي، متوسط رشد ارزش افزوده بخش كشاورزي كشور در سه سال نخست اجراي برنامه چهارم 7/6 درصد اعلام شده است .

توانايي ها و نقاط قوت صنايع غذايي استان • نيروي كار ارزان و فراوان . • وابستگي نسبتاً كم به مواد اوليه خارجي . • ارزبري پايين و ارزش افزوده بالا . • دارا بودن بازارهاي مصرف داخل و خارج كشور . • كيفيت نسبتاً خوب محصولات غذايي استان . • وسعت زمين و بهره مندي از منابع سرشار طبيعي و در نتيجه مواد اوليه فراوان . • اشتغال زايي گسترده در سطح توليد ، توزيع و فروش . • موقعيت راهبردي استان به علت همجواري با بازارهاي منطقه اي و خاص .

وضعيت موجود واحدهاي فعال صنايع غذايي و آشاميدني در استان خراسان رضوي به تفكيك تعداد ، سرمايه ثابت و اشتغال – سال 1384

تعداد و ظرفيت توليد کارخانه هاي توليدکننده اقلام عمده توليدات صنايع غذايي و آشاميدني خراسان بزرگ

بازارهاي هدف صنايع غذايي استان خراسان رضوي : پراكندگي بازارهاي هدف صادراتي محصولات صنايع غذايي ايران به گونه ايست كه از مهمترين اينها مي توان به مناطق زير اشاره نمود : • آسياي ميانه ( قزاقستان – آذربايجان – تاجيكستان و ... ) • كشورهاي حوزه خليج فارس ( امارات – عربستان – كويت و ... ) • كشورهاي همجوار ( عراق – افغانستان و پاكستان ) • كشورهاي افريقايي (سنگال – الجزاير – سودان و ... ) • برخي از كشورهاي آسياي جنوب شرقي – قاره اروپا و آمريكا عمده صادرات صنايع غذايي به كشورهاي نزديك صورت مي گيرد كه مهمترين دلايل آن دوره ماندگاري پايين ، حساسيت بهاي تمام شده محصولات نسبت به كرايه حمل و رقابت شديد در بازارهاي توسعه يافته اروپايي و آمريكايي مي باشد . عمده بازارهاي هدف صادراتي محصولات كشاورزي و صنايع غذايي استان خراسان رضوي نيز : كشورهاي آسياي ميانه ، كشورهاي حوزه خليج فارس و كشورهاي همجوار مي باشد .

اهداف صادراتي استان : • افزايش درآمدهاي ارزي استان و افزايش سهم صادرات در تجارت كشور كه در نهايت رفاه عمومي را به همراه خواهد داشت . • افزايش توليدات صنعتي ،معدني و كشاورزي و صنايع دستي در راستاي اقتصاد برونگر . • بهبود كيفيت محصولات و خدمات صادراتي و تنوع كالاها و خدمات . • تنوع بخشيدن به بازارهاي هدف صادراتي بويژه بازارهاي منطقه اي در دسترس

تحليل وضعيت سهم صادرات مواد غذايي استان خراسان رضوي طي سالهاي 1386- 1382 و6 ماهه اول 1387

جدول مقايسه اي صادرات مواد غذايي استان خراسان رضوي طي سالهاي 1386- 1382 و 6 ماهه اول 1387

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : به طور كلي مشكلات صادرات مواد غذائي استان موارد ذيل ميباشند: • آشنايي اندك مديران واحدها با روشهاي توسعه صادرات ، فنون بازاريابي بين المللي و ادبيات سازمان تجارت جهاني . • عدم توجه كافي به موضوع نام و نشان تجاري ( Branding ) • عدم شناخت صحيح رقباي خارجي . • كمبود توجه كافي به موضوعات تحقيقات بازار و بازاريابي به منظور توسعه بازارهاي جديد .

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : • عدم نوآوري و تنوع در محصولات و عدم شناخت صحيح نياز مصرف كننده و بطور خلاصه فقدان توجه كافي به توسعه محصولات جديد بويژه با رويكرد توجه به خواسته مشتري . • فناوري و ماشين آلات فرسوده . • عدم وجود زير ساختهاي مناسب در استان . • ضعف بنيه مالي واحدها و فقدان تسهيلات بانكي با نرخ بهره پايين و مشكلات تامين نقدينگي واحدهاي توليدي – صادراتي .

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : • پايين بودن استاندارد توليدات ايران در مقام مقايسه با استانداردهاي بازار بين الملل . • عدم سرمايه گذاري كافي در بخش هاي بازاريابي و تحقيق و توسعه . • بالا بودن هزينه هاي توليد محصول . • وجود ظرفيت هاي خاص و بلااستفاده در كارخانجات استان .

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : • پايين بودن سطح تخصص و مهارت در سطوح عملياتي واحدها . • كمبود توجه كافي به توسعه ظرفيت سردخانه اي بويژه در بخش حمل و نقل . • محدود بودن بازارهاي صادرات استان ( هشتاد درصد محصولات صادراتي استان فقط به چند كشور همجوار صادر مي شود ) . هرگونه مشكلي از قبيل تغيير سبك زندگي و الگوي مصرف و يا ساير مسائل سياسي و اقتصادي به شدت صادرات استان را متاثر خواهد ساخت . بازار سازي و تنوع بازارها از خواسته هاي صادركنندگان .

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : • اعمال تعرفه هاي سنگين گمركي به كالاهاي صادراتي ايران به علت عدم عضويت در WTO ، صادرات استان را با مشكل مواجه ساخته است . • بسياري از محصولات صادراتي استان يا در مرحله بلوغ و يا در مرحله افول توليد هستند و عمدتاً كالاهايي هستند كه رقابت در آن بسيار شديد است . • تورم دو رقمي و پايين بودن بهره وري منجر به افزايش قيمت تمام شد . كالاها گرديده و توان رقابتي صادركنندگان را نسبت به رقبا كاهش داده است . اين تورم صادركننده را در انعقاد قراردادهاي طولاني مدت با مشكل مواجه ساخته است .

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : • فقدان تشكل هاي صادراتي قوي كه رفتار صادركنندگان را در بازارهاي هدف ، نظارت و در موقع لزوم با صادركنندگان متخلف برخورد نمايد ( صادرات كالاهاي بي كيفيت – دامپينگ – عدم اجراي تعهدات به خريدار خارجي و ... . • فقدان توجه كافي به ايجاد زمينه هاي شكل گيري شركتهاي بزرگ صادراتي و شركتهاي مديريت صادرات . • روند طولاني پرداخت مشوق هاي صادراتي ( جايزه و يارانه ) از مشكلات عمده صادركنندگان مي باشد

مشكلات توليد و صادرات صنايع غذايي استان خراسان رضوي : • همچنين كارشناسان معتقدند كه مكانيسم پرداخت يارانه و جوايز در صورت الحاق به ( WTO ) بايد به گونه اي تنظيم شود و در چهارچوبي انجام گيرد كه كمترين تناقص را با آئين نامه سازمان تجار جهاني ( WTO ) داشته باشد • اگر قرار است به WTO بپيونديم ، پرداخت يارانه صادراتي نزد اين سازمان باز داري دارد . پس بايد ساز و كار شايسته اي طراحي كنيم . • محدوديت توليد صادراتي و تنوع محصول در واحدهاي توليدي كشور . • ورود افراد غيرحرفه اي و غير متخصص ( صادركنندگان يك بار مصرف ) به بخش صادرات . • جذابيت و ريسك بسيار پايين بازار داخلي در مقابل عدم مطلوبيت و ريسك بالاي صادرات كالا .

پيشنهادات و راهکارهاي اساسي : • جلوگيري از ضايعات محصولات كشاورزي شرط نگهداري محصولات كشاورزي براي كاهش ضايعات ، محيط سالم، رطوبت و درجه‌حرارت مناسب می باشد و با تبديل بخشي‌از محصولات كشاورزي به‌محصول ماندگار مانند كنسانتره، آب‌ميوه، برگه و اقداماتي شامل بسته‌بندي، حمل ونقل سالم، برداشت بموقع محصول، استفاده از ارقام مناسب بذور در كشت، مي‌توان ضايعات محصولات كشاورزي را به‌ميزان قابل توجهي تقليل داد. • ايجاد بازار سرمايه براي رفع مشكلات و نقدينگي افزايش ضريب تبديل محصولات ، ارتقاي توان و زمان نگهداري محصولات امكان دسترسي مردم به‌محصولات فرآوري شده درطول سال، كاهش ضايعات كشاورزي، حمايت از توليد ، تقويت انگيزه توليدكنندگان ، ايجاد اشتغال، پشتيباني‌از كارآفرين و كمك به‌رشد صادرات كالاهاي غيرنفتي را ازجمله اهداف و ضرورت‌هاي ايجاد صنايع تبديلي كشاورزي می توان برشمرد.

پيشنهادات و راهکارهاي اساسي : • نظارت و كنترل بر تولید محصولات غذایی (از مزرعه تا مصرف به صورت يكپارچه) . • واگذاری موضوع كنترل و نظارت بر غذا به سازمان‌ها و تشكل‌هاي غير دولتي . • حمايت و تشويق از تهيه، توليد و توزيع غذاي سالم . • حمايت از ايجاد برندهایی نظير غذاي سالم، حلال، ارگانيک و ... . • صنايع تبديلي و تكميلي و صنايع غذايي زمينه‌ي مناسبي براي انجام طرح‌هاي زودبازده می باشند. • همكاري دستگاه‌هاي اجرايي و از جمله بانك‌ها در اجراي طرح‌هاي زودبازده در بخش كشاورزي و صنايع جنبي .

آمار جهاني بسته بندي در سال 2007

مواد اوليه در بسته بندي

برنامه ها و اقدامات سازمان بازرگاني خراسان رضوي در راستاي برنامه هاي سازمان توسعه تجارت ايران به منظور توسعه صادرات صنايع غذايی و تبديلی • پرداخت جوايز به محصولات صادراتی با نگاه ويژه به صدور محصولات با ارزش افزوده بالاتر به کليه محصولات صنايع غذايي حداکثر ميزان جوايز (3%) تخصيص گرديده است. • به منظور توسعه صادرات محصولات بويژه بصورت بسته بندی مصرف کننده (1%) جايزه اضافی علاوه بر مورد 1، به صادرکنندگان اين بخش پرداخت می گردد. • اعطاء یارانه به منظور حضور شرکت های توليدی – صادراتی در نمايشگاههای بين المللی .

برنامه ها و اقدامات سازمان بازرگاني خراسان رضوي در راستاي برنامه هاي سازمان توسعه تجارت ايران به منظور توسعه صادرات صنايع غذايی و تبديلی • اعطاء يارانه به منظور حضور شرکت های توليدی – صادراتی در هيات های تجاری اعزامی از سوی سازمان به بازارهای هدف صادراتی . • انتخاب صادرکنندگان نمونه در بخش صنايع غذايي . • حمايت از تشکيل و توسعه شرکت های بزرگ صادراتی (به شرکتهای بزرگ صادراتی 1% جايزه بيشتر اعطاء می گردد) .

برنامه ها و اقدامات سازمان بازرگاني خراسان رضوي در راستاي برنامه هاي سازمان توسعه تجارت ايران به منظور توسعه صادرات صنايع غذايی و تبديلی • حمايت از ايجاد و توسعه خوشه های توليدی – صادراتی و شرکتهای مديريت صادرات . • حمايت از تبليغات عام صنايع تبديلی و غذايي . • برنامه ريزی جهت حمايت از ايجاد و توسعه شبکه های توزيع در بازارهای هدف . • شناسايي پتانسيلهای موجود در بخش ماشين سازی و خطوط توليد در بخش صنايع تبديلی و غذايي و برنامه ريزی جهت توسعه صادرات اين بخش .

برنامه ها و اقدامات سازمان بازرگاني خراسان رضوي در راستاي برنامه هاي سازمان توسعه تجارت ايران به منظور توسعه صادرات صنايع غذايی و تبديلی • برنامه ريزی و حمايت از توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی (صادرات خطوط توليد مرتبط با بخش صنايع غذايي) . • حمايت از سرمايه گذاری خارجی در طرحها و پروژه هایی که با هدف صادرات شکل می گيرند. • برنامه ريزی جهت ايجاد Branding . • کمک به کاهش هزينه های حمل و نقل مخصوصاً هزينه های حمل و نقل در بخش کشتيرانی . • امكان دسترسي به شبکه اطلاع رسانی سازمان توسعه تجارت به منظور ایجاد فضای مناسب جهت اطلاع از فرصت ها تجاری، اطلاعات مربوط به بازارهای هدف و ... .

برنامه ها و اقدامات سازمان بازرگاني خراسان رضوي در راستاي برنامه هاي سازمان توسعه تجارت ايران به منظور توسعه صادرات صنايع غذايی و تبديلی • ايجاد فضای مناسب جهت بحث و تبادل نظر صادرکنندگان ، توليد کنندگان و نهادهای دولتی و غير دولتی از طريق برگزاری ميزهای کالا . • حمايت از طرحها و برنامه های تشکلهای توليدی – صادراتی مخصوصاً در بخشهای آموزش، اعزام هياتهای تخصصی و صادراتی (با اخذ مجوز از سازمان توسعـه تجارت ) ، برگزاری همايشهای مرتبط با صادرات و ... . • بهره گيری از نظرات راهبردی و تخصصی بخش خصوصی (تشکلها ی توليدی - صادراتی و بنگاههای صادراتی) .

اثرات الحاق ايران به سازمان تجارت جهاني بر صنعت غذايي استان خراسان رضوي : واژه جهاني شدن اساساً از Globe ( فضا يا كره ) گرفته شده است . جهاني شدن فرايندي از تحول است كه مرزهاي سياسي و اقتصادي را كمرنگ مي كند . ارتباطات را گسترش و تعامل فرهنگ ها را افزون مي نمايد . با توجه به تعاريف متعددي كه از جهاني شدن ارائه شده است مي توان جهاني شدن را فرايندي در نظر گرفت كه در آن مرزهاي اقتصادي ميان كشورها هر روز كمرنگتر مي شود و تحرك روز افزون منابع ، كالا و خدمات سرمايه و حتي نيروهاي انساني در ماوراي مرزها سهل تر صورت مي گيرد و در نتيجه به افزايش توليد و مصرف در كشورها مي انجامد . جهاني شدن بطور كلي داراي ويژگيها و پيامدهاي خاص خود است . از جمله ويژگيهاي جهاني شدن اهميت شركتها در نظام جهاني ، گستردگي و به هم پيوستگي بازارهاي پولي و مالي و بورس جهاني ، گسترش ارتباطات ماهواره اي و شبكه هاي رايانه اي ، گسترش شبكه حمل و نقل بين المللي و تقسيم كار گسترده در همه شاخه ها ست . علاوه بر اين در خصوص پيامدهاي جهاني شدن و الحاق به سازمان تجارت جهاني علاوه بر كمرنگ تر شدن انحصار دولت ها و كاهش فاصله ميان جوامع مي توان به پيامدهايي چون توسعه بازارها ، سيال شدن سرمايه ، ايجاد فضاي رقابتي ، تعديل ساختارها و ... اشاره نمود .

اقلام صادراتي موادغذايي استان طي سال 1386

سازمان بازرگاني خراسان رضوي معاونت توسعه تجارت خارجي

سازمان بازرگاني خراسان رضوي معاونت توسعه تجارت خارجي

Presentation Transcript