330 likes | 505 Views
CAT: Lipoproteïne A. Heidi Castryck Imeldaziekenhuis 26/03/2004. Clinical/diagnostic scenario. Lp(a) = apolipoproteïne(a) covalent gebonden aan apolipoproteïne(b) door disulfidebrug
E N D
CAT: Lipoproteïne A Heidi Castryck Imeldaziekenhuis 26/03/2004
Clinical/diagnostic scenario • Lp(a) = apolipoproteïne(a) covalent gebonden aan apolipoproteïne(b) door disulfidebrug • Apo(a) bestaat uit kringlestructuren, sequentie sterk gelijkend op kringle 4 van plasminogeen komt in multiple kopieën voor • 10 verschillende motieven van kringle 4 zijn te onderscheiden, allemaal komen ze enkelvoudig voor behalve type 2, deze is aanwezig in 3 tot 40 kopieën • =moleculaire basis voor heterogeniteit
Clinical/diagnostic scenario • Grote apo(a) glycoproteïnen (hoog aantal identieke kopieën van K4 motief type 2) lage concentratie Lp(a) • Kleine apo(a) glycoproteïnen (laag aantal identieke kopieën van K4 motief type 2) hoge concentratie Lp(a)
Clinical/diagnostic scenario • Lp(a) concentratie is genetisch bepaald • Rasgebonden: Afro-Amerikaanse bevolking: normale verdeling, Kaukasische en Oostaziatische bevolking: verschuiving naar links • Vrij constant binnen individu, MAAR…
Clinical/diagnostic scenario • Akuut fase reactans • Lp(a) stijgt postmenopauzaal, fluctuaties tijdens zwangerschap en postpartum en daalt onder oestrogeensubstitutietherapie • Lp(a) daalt igv leverziekte en overmatig alcoholgebruik • Lp(a) daalt ook igv diabetische proteïnurie en nefrotisch syndroom
Clinical/diagnostic scenario • Fysiologische functie is ongekend • Interfereert met fibrinolyse, owv structurele gelijkenis met plasminogeen
Three-part question • Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • Is de Lp(a) latex reagens test een betrouwbare test voor het bepalen van Lp(a)? Welke cutoff waarde? • Heeft bepalen van Lp(a) nut in de follow-up van CHD? Is Lp(a)-verlagende therapie zinvol?
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • Associatie met: • onstabiele angor • complexe coronaire lesies • premature CHD • eindorgaanschade igv arteriële hypertensie, retinale arteriële occlusie • cerebrovasculaire ziekte (enkel bij mannen)
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • Retrospectieve en cross-sectionele studies suggereren verband tussen Lp(a) en CHD • Prospectieve studies zijn tegenstrijdig • 2 belangrijke meta-analyses van 14 en 27 prospectieve studies:
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • In 12 van de 14: Hogere Lp(a) waarden bij patiënten die later CHD ontwikkelen • In 18 van de 27: Combined risk ratio van 1,7 van patiënten met waarden in bovenste derde in vergelijking met onderste derde • Geen duidelijke correlatie tussen klassieke vasculaire risicofactoren en Lp(a) • Aanpassing van andere risicofactoren houdt geen verminderde risk ratio in
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • Aan Lp(a) toegeschreven risico toch afhankelijk van gelijktijdig aanwezige ander risicofactoren; synergistisch effect • Recente prospectieve studie op 65+: onafhankelijk risicofactor voor CVA, cardiovasculaire sterfte en algemene mortaliteit bij mannen, maar niet bij vrouwen • 5de quintiel 3x hoger risico als 1ste quintiel: vermoedelijk neemt risico progressief toe met toenemend Lp(a)
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • Review over Emerging Risk Factors for Atherosclerotic Vascular Disease (naast Lp(a), ook CRP, fibrinogeen en homocysteïne): • Asymptomatisch, familiale geschiedenis, geen duidelijke conventionele risicofactoren • Prematuur vasculair lijden, geen andere verklarende factoren • Agressief of recurrent vasculair lijden ondanks optimale behandeling van andere risicofactoren • Recent Special Report in Clinical Chemistry: tevens zinvol igv borderline LDL-cholesterol of hoog apo(b)
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • American Heart Association and American College of Cardiology: Guidelines over onstabiele angor en niet-ST-elevated myocardinfarct: Lp(a) is niet opgenomen • In de guidelines for clinical care naar screening and management of lipids van de University of Michigan: Lp(a) speelt rol bij patiënten met intermediate risk
1. Wat is de waarde van Lp(a) bepaling in het screenen naar verhoogd risico op coronary heart disease (CHD)? • UpToDate: indicaties voor screenen naar Lp(a): • CHD zonder andere geassocieerde dyslipidemieën • Familiale geschiedenis van CHD zonder andere dyslipidemieën • Hypertensie met vroegtijdige eindorgaan schade • Hypercholesterolemie die niet beantwoordt aan statines of resines
2. Is de Lp(a) latex reagens test een betrouwbare test voor het bepalen van Lp(a)? Wat is de cutoff waarde? • Heterogeniteit van apo(a) glycoproteïne resulteert in significante over- en onderschatting, bij respectievelijk grote en kleine apo(a) partikels
2. Is de Lp(a) latex reagens test een betrouwbare test voor het bepalen van Lp(a)? Wat is de cutoff waarde? • IFCC ism National Heart, Lung and Blood Institute studie naar standaardisatie van Lp(a) • Doel: referentiemateriaal evalueren • 16 producenten en 6 laboratoria namen deel • Immunoturbidimetrische assay van Denka Seiken vertoonde bijna perfecte correlatie met de referentiemethode • Positieve bias wanneer >25 K4 motieven
2. Is de Lp(a) latex reagens test een betrouwbare test voor het bepalen van Lp(a)? Wat is de cutoff waarde? • Besluit van de studie: • 80ste percentiel (van blanke populatie) werd als cutoff gekozen, k.o.m. 75nmol/L of +/- 30mg/dL • Heterogeniteit van apo(a) beïnvloedt resultaat en compromitteert daardoor klinische toepassing • (Testen onderhevig aan apo(a) heterogeniteit zouden moeten bevestigd worden door referentiemethode indien bekomen waarde > 50nmol/L) • Bewaring is belangrijk, Lp(a) verdwijnt met de tijd. Bij ons: dagelijks op vers staal
3. Heeft bepalen van Lp(a) nut in de follow-up van CHD? Is Lp(a)-verlagende therapie zinvol? • Lp(a) varieert weinig binnen een individu, toch studies die tonen dat Lp(a) zou dalen igv dieetmaatregelen • Lp(a) verlagen meest effectief door aferese • Niet aangetoond dat Lp(a) verlagen extra voordeel biedt naast verlagen van LDL tot <130mg/dL
3. Heeft bepalen van Lp(a) nut in de follow-up van CHD? Is Lp(a)-verlagende therapie zinvol? • Niacine verbetert volledig lipidenprofiel, inclusief Lp(a) • Nicotinezuur en Neomycine zijn specifiek Lp(a)-verlagend (additief) • Nuttig indien LDL niet onder 130mg/dL geraakt • Aspirine zou ook Lp(a) verlagend zijn… • UpToDate: streefdoel Lp(a)<30mg/dL • Geen evidentie dat klinische outcome verbetert!
Clinical bottom line • Screening in algemene bevolking niet zinvol • Wel nuttig om bijkomend risico te kennen en andere risicofactoren te corrigeren • Latex immunoturbidimetrische test correleert zeer goed met referentiemethode • Lp(a) verandert weinig met dieet of andere factoren + verlagende therapie geeft geen bewezen voordeel follow-up is voorlopig niet zinvol
Bij ons… • Van 01/01/2003 tot en met 31/10/2003: 690 aanvragen • 397 (57,5%) door huisartsen (2 huisartsen nemen 88,7% voor hun deel) • 106 (15,4%) aanvragen van cardiologie en cardiochirurgie
Bij ons… • 24,4% van de waarden > of = aan 30mg/dL • K.o.m. 75ste percentiel (29,3mg/dL) • Mediaan = 15,7mg/dL
Validatie • Intrarun repeteerbaarheid • Between day repeteerbaarheid • Lineariteit • Interferentie van hemolyse en lipiden
Intrarun repeteerbaarheid • 10 bepalingen van zelfde staal in één run • Gemiddelde = 28,7mg/dL • Standaarddeviatie = 0,65 • CV = 2,26
Between day repeteerbaarheid • Dagelijkse controles, beurtelings low en high
Controle low Mean: 20,56mg/dL SD: 2,26 mg/dL CV: 11,01 Controle high Mean: 41,47 mg/dL SD: 3,36 mg/dL CV : 8,10 Between day repeteerbaarheid
Lineariteit • Verdunningsreeks (1, ¾, ½, ¼, 1/8, 1/16, 1/32) in triple • R²= 0,9995
Interferentie hemolyse • 0µL, 5µL en 10µL hemolysaat aan staal toegevoegd en in duplo bepaald
Invloed van lipiden • 0µL, 5µL en 10µL intralipid aan staal toegevoegd en in duplo bepaald
Prijs • Ruwe schatting! • Aangekochte reagentia van 22/01/2003 tot en met 23/10/2003: 1155,43 euro • 690 bepalingen, dit komt neer op 1,67euro per test enkel voor reagentia • + MLT, cupjes, onderhoud… • Niet in de nomenclatuur opgenomen
To do • Overleg met de dienst cardiologie (evt cardiochirurgie) over hun richtlijnen. Welke zijn hun indicaties? Vinden zij dit nuttig? • Overleg met (enkele) huisartsen, test is niet geschikt voor eerstelijnsgeneeskunde, herhaalde bepalingen zijn niet zinvol • Igv herhaalde aanvragen de voorgaande bepaling in het LIS systeem doorgeven met datum