Download
1 / 37
380 likes | 621 Views
عوارض دخانیات. تهیه کننده: علیرضا شهرکی کارشناس بهداشت محیط.
E N D
عوارض دخانیات تهیه کننده: علیرضا شهرکی کارشناس بهداشت محیط
مقدمه:مدارک و شواهد علمی نشان داده است که استعمال دخانیات عمده ترین مشکل قابل پیشگیری بیماریها در جهان است که تاثیر مخربی بر سلامت افراد و بهداشت عمومی دارد.اعتیاد به سیگار شایعترین، سخت ترین و بدترین نوع اعتیاد است که بسیاری از بیماریها را به همراه خود دارد و ترک آن باعث بازگشت سلامتی فرد خواهد شد. استعمال دخانیات مهمترین عامل مرگهای قابل پیشگیری است.
چرا بسیاری از افراد سیگار می کشند: 1) عدمآگاهی در مورد مضرات سیگار 2) نداشتن اعتماد به نفس کافی 3) خودنمایی 4) احساس آرامش و خوشایندی کاذب 5) جو خانوادگی نامطلوب 6) نداشتن مهارتهای لازم برای زندگی 7) فقر 8) بیکاری 9) نبود نظارت خانواده به خصوص در دوران نوجوانی 10) رفتارهای ضداجتماع
تعریف اعتیاد: هر کار یا عملی که وابستگی به وجود آورد، حال این عمل هر چه که باشد سیگار نیز یکی از مواد اعتیادآور است که کشیدن آن به سرعت باعث وابستگی به آن و دروازه ورود به دنیای اعتیاد است.به عبارت دیگر اعتیاد عبارتست از یک تمایل غیر طبیعی نسبت به یک ماده مخدر که فرد نسبت به آن وابستگی جسمی و روحی پیدا می کند.
توتون توتون تنها گیاه در جهان است که دارای ماده ای به نام نیکوتین است. اگر مقدار بسیار کمی از این ماده ی بسیار سمی وارد جریان خون انسان شود در مدت زمان کمتر از یک ساعت شخص را خواهد کشت. اگر چه دود توتون دارای مقدار بسیار ناچیزی از نیکوتین بوده و کشنده نیست، اما به سلامتی ما آسیب می رساند.
اثرات زیست محیطی سیگار 1- اغلب فيلترهای سيگار تجزیه پذیر در طبيعتنبوده و درواقع 95 درصد آنها از جنس پلاستيکسلولزاستات می باشند، که سالها طول ميکشد تا در طبيعت تجزیه و به چرخه محيط زیستبازگردند. 2- در ته سيگارها بيش از 165 ماده شيميایی وجود دارد که حيوانات کوچک و پرندگان ممکن است آنها رابا غذا اشتباه گرفته و ببلعند.بلعيدن ته سيگار منجر به سوء تغذیه، بی اشتهایی و یا مصرف نکردن غذا در حيوان و یا پرنده می شود. چراکه ته سيگار ميتواند مجاریگوارشی را مسدود و از هضم غذا جلوگيری کند. و یا با گير کردن و انباشته شدن در مجاری گوارشی حيوان احساس سيری و پری کاذب کرده و از غذا دست بکشد. 3 - ته سيگارها برای تجزیه شدن در طبيعت حداقل به 5 سال زمان نيازدارند. 4 - فرآیند خشک کردن برگهای تنباکو و یا تهيه کاغذ برای کاغذ سيگار یکی از عوامل جنگل زدایی به ویژه در جوامع توسعه نيافته ميباشد.
مواد شيميایی خطرناک موجود در سيگار: سيگار حاوی 4000 ماده شيميایی ميباشد. تنباکو حاوی بيش از 60 ماده سرطانزا و بيش از 700 ماده افزودنی (نگهدارنده ها، طعم دهنده ها) است.
دود سیگار شامل دو بخش است:1:بخش گازی 2-بخش ذره ای
بخش گازی: بخش گازی 85درصد دود سیگار را شامل می شود و اکثرا از اکسیژن، نیتروژن و اکسیدکربن تشکیل می گردد. مهمترین مواد بخش گازی شامل: الف) مونواکسیدکربنco این ماده میل ترکیبی زیادی با هموگلوبین خون دارد. در رقابت با اکسیژن برای ترکیب با هموگلوبین پیروز می شود و در نتیجه، انتقال اکسیژن به بافتها کاهش می یابد. بدن برای جبران کاهش اکسیژن بافتی، تعداد سلولهای رساننده اکسیژن(گلبولهای قرمز) به بافتها را افزایش می دهد و در نتیجه پلی سیتمی(افزایش غلظت خون) به وجود می آید. ترکیب coو هموگلوبین در افراد طبیعی 1درصد و در سیگاریها5 تا15 درصد است. افزایش سطح ترکیب مونواکسیدکربن با هموگلوبین و کاهش اکسیژن رسانی بافتی ناشی از آن سبب خستگی زودرس، کاهش قدرت عضلانی، عوارض پوستی و عوارض عصبی می گردد.
ب- سیانوتوکسینها یا سموم مژکی مخاط مجاری تنفسی با سلولهای مژکدار پوشیده شده است که وظیفه آنها پاکسازی مجاری تنفسی از گرد و غبار و مواد آلاینده راههای تنفسی است. سموم موجود در دود سیگار سبب فلج شدن این مژکها و اختلال در عمل پاکسازی ریه میگردد و به ناچار سیستم تنفسی برای پاکسازی خود از مواد زاید به سرفه متوسل گشته، این مواد را با خلط خارج می کند. بخش ذره ای: بخش ذره ای 15 درصد دود سیگار را شامل می شود. این ذرات به اندازه0.5 میکرون هستند و در هرمیلیمتر مربع حدود سه میلیارد ذره وجود دارد که تا بخشهای انتهایی ریه می رسند.مهمترین مواد بخش ذره ای شامل نیکوتین و قطران است.
جریان دود سیگار: جریان اصلی و جریان کناری • جریان دود اصلی به هنگام پک زدن مستقیما وارد دهان فرد سیگاری می شود. • جریان دود کناری از نوک مخروطی و مشتعل سیگار وارد هوا شده که افراد غیر سیگاری آنرا استنشاق می کنند. این جریان که فیلتر نمی شود شامل مواد شیمیایی است که اغلب در غلظتهای بالاتری نسبت به جریان اصلی وارد هوا می شود. مواد شیمیایی سرطانزا و نیتروز آمینها با غلظت 50 برابر بیشتر از جریان دود اصلی وجود دارد.
هزینه روزانه مصرف سیگار: سرپرست مرکز تحقیقات، پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: بر اساس برآوردهای انجام شده، هزینه روزانه مصرف دخانیات در کشور در حدود 5 میلیارد تومان است.
سیگاریهای ایرانی طبق آمارهای وزارت بهداشت، در سال 78 در حدود 11.7 درصد از جمعیت 15 تا 69 ساله کشور سیگاری بودند. دو سوم این جمعیت اولین سیگار خود را در 13 سالگی کشیده اند. در هر 2.5 دقیقه یک نفر بر اثر مصرف سیگار و عوارض آن در ایران فوت می کنند. در حال حاضر در کشور ما 14.6درصد کل جمعیت کشور سیگاری هستند، این رقم در مردان 27.2درصد و در زنان 3.4در صد است. حدود55درصدسیگاریها بین 25-40 سال،15درصد کمتر از 25 سال و حدود30 درصد بیشتر از 40 سال دارند. این آمارها نشان می دهد که 82 درصد از سیگاریها در سنین زیر 15 سال شروع به سیگار کشیدن کرده اند. میزان مرگ و میر ناشی از سیگار در ایران حدود50000 نفر در سال است که طی 20 سال آینده به 200000 نفر خواهد رسید.
چند ترکیب سرطانزا در سیگار: 1-بنزوپیرین(benzopyrene): این ماده در پی احتراق ناقص مواد ارگانیک تولید میشود. بسیار جهش زا و سرطانزا میباشد. 2-نیتروزامین(nitrosamine): از واکنش نیکوتین و سایر ترکیبات با نیتریت تنباکو تولید میشود. این ماده نیز سرطانزا است. --استون(acetone): مایع فرار و معطری است که به عنوان حلال به کار میرود (مثلا درلاک پاک کن های ناخن). استون به پوست، دهان، کلیه ها، کبد و اعصاب آسیب رسانده و باعث نواقص مادرزادی میشود. --آلومینیوم(aluminium): باعث درماتیت تماسی (التهاب پوست) و آلزایمر میشود. -- آمونیاک(ammonia):در تماس با آلوئول های ششها یک ماده بسیار خورنده است.
- تولوئن(TOLUEN): یک ماده بسیار سمی است که در رقیق کننده های رنگ( تینر) مورد استفاده قرار میگیرد. - تار و یا قطران(TAR): تار ترکیبی صمغ مانند، قهوه ای و چسبناک است و از صدها ماده شیمیایی مختلف (هیدروکربنهای پلی آروماتیک، آمین های آروماتیک و ترکیبات غیر ارگانیک) که بسیاری از آنها سمی، سرطانزا و جهش زا میباشند، تشکیل یافته است. تاراز سوختن تنباکو و سایر مواد گیاهی حاصل میشود. تار ذرات ریزی میباشد که هنگام پک زدن به سیگار وارد ریه ها شده و در آنجا تجمع می یابد. در حدود 70 درصد تار موجود در دود سیگار درون ریه ها رسوب میکند.
تارمانند دوده موجود در دودکش، درون ریه های شما را بصورت یک لایه ی چسبناک می پوشاند. فردی که روزانه 20 نخ سیگار دود میکند سالانه 210 گرم (یک فنجان پر) تار وارد ریه های خود میکند. بو و رنگ سیگار مربوط به تار است. تار همچنین بروی پرزهای (سیلیا و یا مژکها) ریه ها چسبیده و عملکرد طبیعی آنها را مختل میکند. این پرزها با حرکت روبه بالا باعث خارج شدن مواد زاید، میکروبها، گردوغبار و آلودگی ها از ریه ها میشوند. تار میتواند بروی لباس و یا پوست بدن نیز بچسد. آخرین پک سیگار دو برابر بیشتراز نخستین پک سیگار حاوی تار میباشد.
مضرات استعمال سیگار: 1-ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی، ایست قلبی، سکته ها، پرفشاری خون و تنگی عروق. ریسک حمله قلبی درافراد سیگاری زیر 40 سال 5 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری است. 2-بیماریهای انسدادی مزمن ریوی نظیر آمفیزم (در این بیماری کیسه های هوایی و یا حبابچه های ریه ها بزرگ و گشاد میشوند که منجر به کاهش کارایی ریه ها، کاهش دریافت اکسیژن، تنگی نفس، ترکیدن کیسه های هوایی، عفونت ریه و بزرگ شدن قفسه سینه میشود)، برونشیت مزمن (به التهاب و تخریب راه های هوایی گفته میشود که به تنگی راه های هوایی، اشکال در تنفس، تنگی نفس، سرفه های مزمن و خلط چسبناک و غلیظ منجر میگردد)، کاهش ظرفیت ششها و سرطان ریه.
3-نواقص مادرزادی، تولد نوزاد کم وزن، تولد جنین مرده، کاهش جریان خون به جنین داخل رحم وافزایش سقط جنین. نوزادان زنان سیگاری حدود 200 گرم سبکتر از نوزادان زنان غیر سیگاری میباشند. زنانی که سیگار میکشند، احتمال اینکه نوزاد مرده بدنیا آورند 33 درصد بیشتر است. 4-سرطان های دهان، حنجره، زبان، لب ها، گلو، مثانه، پانکراس، مری، معده، کلیه و دهانه رحم. محققان دانشگاه فلوريدا مي‌گويند، دود سيگار ميتواند سلول‌هاي طبيعي سينه را از ترميم قسمت‌هاي آسيب ديده خود باز دارد و منجر به ابتلا به سرطان سينه شود. 5-افزایش حاملگی های خارج رحمی، تاخیر در آبستن شدن زنان، یائسگی زودرس(سیگار یائسگی را5 سال به جلو می اندازد)، افزایش دردهای قاعدگی.
6-آب مروارید (استعمال 20 نخ سیگار در روز شانس ابتلا به آب مروارید را دو برابر میکند) ، آسیب به اعصاب چشم، سوزش چشمها و اشک ریزش. 7-کاهش قوه حافظه و توانایی های شناختی. 8-بیماری برگر(BUERGER) که باعث ترومبوز (لخته خونی) در سرخرگ ها و سیاهرگ های دست و پا میشود و میتواند به قانقاریا و قطع عضو نیز بیانجامد. 9-ناتوانی جنسی در مردان و کاهش اسپرم مردان. 10-کند شدن جریان خون به اندامها.
11-تضعیف سیستم ایمنی بدن. سیگاری ها بیشتر به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و دیگر بیماریهای عفونی مبتلا میشوند و دوره نقاهت آنها نیز طولانی تر است. 12-چین و چرک پوست به علت کاهش جریان خون به پوست. 13-افزایش احتمال ابتلا به عارضه پوستی پسوریازیس. افراد سیگاری دو برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری ممکن است به پسوریازیس مبتلا شوند. 14-افزایش پوسیدگی دندانها، بیماریهای لثه ای و زرد شدن دندانها. سیگار تعادل شیمیایی درون دهان را بر هم زده و تشکیل پلاک و زرد شدن دندانها را تسهیل میکند.
15-افرادی که سیگار برگ و یا پیپ میکشند دود کمتری را به ریه های خود فرو میبرند و نسبت به افرادی که سیگار معمولی استعمال میکنند کمتر به سرطان ریه مبتلا میشوند (البته نسبت به افراد سیگاری و نه غیر سیگاری). اما ریسک ابتلا به سرطان دهان، حنجره و مری در آنها بیشتر است. 16-افرادی که تنباکوی جویدنی و انفیه تر استعمال میکنند بیشتر به سرطانهای دهان، مری و حنجره مبتلا شده و آسیب های بسیار جدی ای به دندانها و لثه های خود وارد میسازند.
17-بوی بد دهان، بد رنگ شدن دندانها و تحلیل استخوانهای فک و دندانها. 18-کاهش و یا از دست رفتن احساس چشایی و بویایی، تغییر در میزان ترشح بزاق دهان، خشکی دهان. 19-تغییر رنگ قهوه ای و یا زرد رنگ ناخنها و انگشتان دست. 20-تشدید سوزش سر دل و ترش کردن. 21-سیگار کشیدن احتمال لخته شدن خون را افزایش میدهد.
مضرات قرار گرفتن در معرض دود سیگار: 1-احتمال ابتلا به عفونت گوش، آسم، حملات حساسیتی، التهاب لوزه ها وذات الریه در کودکانی که در معرض دود سیگاروالدین خود قرار دارند، بیشتر میباشد. 2- ابتلا به بیماریهای قلبی و ریوی و سرطان ریه. 3-افزایش بروز واکنش های حساسیتی چرا که دود سیگار یک ماده حساسیت زا است. 4-سر درد، حالت تهوع، خواب آلودگی، کاهش اکسیژن خون، افزایش فشار خون و ضربان قلب.
5-تشدید آسم، آلرژی و سایر بیماریها. 6-افزایش ریسک سقط جنین و نواقص مادرزادیتحقيقات نشان مي‌دهد استعمال دخانيات در دوران بارداري و قرار گرفتن در معرض سرب پس از تولد نوزاد در بروز يك سوم موارد اختلال بيش فعالي و كمبود دقت و قدرت تمركز كودكان نقش دارد. 7-میزان نیکوتینی که یک کودک دریافت میکند به این شرح است: چنانچه پدر وی سیگاری باشد مانند آنست که خود کودک سالانه 30 نخ سیگار میکشد، چنانچه مادر کودک سیگاری باشد این تعداد به 50 نخ در سال و چنانچه هر دو والدین کودک سیگاری باشند مانند آنست که خود کودک سالانه 80 نخ سیگار میکشد. 8-زنان غیر سیگاری ای که شوهرانشان سیگاری هستند 50 درصد بیشتر احتمال دارد به سرطان ریه مبتلا شوند.
اثرات دراز مدت نيكوتين: 1-فشار خون بالا 2- انسداد عروق خوني و در پي آن سكته قلبي و مغزي 3- كاهش ويتامين C 4-كاهش كارايي سيستم ايمني بدن 5- سرطان دهان، گلو، حنجره و ريه 6- برونشيت و آمفيزم 7- زخم معده 8- كاهش وزن 9- كاهش حواس بويايي و چشايي 10- چين و چروك پوست 11- ناباروري در مردان.
دليل مهم براي ترك سيگار اشاره مي كنيم:1-ظاهر آراسته تر با حذف لكه هاي روي انگشتان و دندانهايتان. 2-حذف بوي بد دهان ناشي از كشيدن سيگار و تنفس راحت تر. 3-حذف بوي سيگار از لباس، مو، و بـدنـتـان و تـمـام وسـايـلـي كه با آنها سروكار داريد. 4-پيشگيري از پيدايش چين و چروك زودرس در پوست صورتتان. 5-حذف مشكلات تنفسي از قبيل: خس خس حين تنفس، سرفه، برونشيت مزمن، و از همه مهمتر سرطان ريه. 6-بازيافت دوباره حس بويايي و چـشايي كـه بـر اثر استعمال سيگار از حساسيتشان كاسته شده است. دوباره طعم واقعي غذايتان را احساس خواهيد كرد.
7-احساس سرزندگي و شادابي دوباره در زندگي، افزايش قواي جسماني. 8-خواب بهتر و راحت تر. 9-كاهش خطرات بيماري هاي قلبي، نـفـخ، فـشـارخـون بـالا، تـپـش قـلـب، زخـم مـعده، برگشت اسيد معده، سرطان دهان و تعداد بيشماري از سرطان هاي گوناگون. 10-كاهش بيش از 50 بيماري و عارضه هاي گوناگون. 11-دوباره كنترل رفتار خود را به دست خواهيد آوريد و با رهايي از زنـدان اعـتـيـاد بـار ديگر حس آزادي را باز پس خواهيد گرفت. 12-كاهش خطر آسيب رسيدن به نوزاد در زنان باردار. 13-افزايش طول عمر (افرادي كه به طور مستمر سيگار مي كشند به طور متوسط16سال از عمر خود را از دست مي دهند)
14-فراهم آوردن يك محيط سالم و سلامت براي كودكان وتمام افرادي كه با آنان زندگي مي كنيد. 15 -الگوي مناسبي براي فرزندانتان خواهيد بود . 16-حذف هـزيـنـه هـاي خريد سيگار كه قابل توجه بوده و مي توان آن را صرف امور بهتري كرد. 17-رهايي از صدها ماده سمي و سرطان زاي موجود در سيگار. 18-تردد و مسافرت به وسيله قطار، هواپيما و اتوبـوس بـراي شـما و ديـگر افراد سهل تر و دلپذيرتر خواهد شد. 19-ديگر در محل كارتان مجبور نيستيد براي سيگار كشيدن از اتاق خارج شويد! 20- بـا تـرك ايـن عـادت نـادرسـت اعـتـمـاد بـه نـفس خود را افزايش دهيد و به اراده خودتان بباليد. 21-از دنبال جا سيگاري گشتن خلاصي مي يابيد.
برخي از فوايد ترك سيگار در سنين بالا عبارتند از: 1- كاهش خطر ابتلا به سرطان و بيماري‌هاي ريوي 2- برخورداري از قلب و ريه‌هاي سالمتر 3- جريان خون بهتر 4- شرايط بهداشتي سالمتر براي افراد غيرسيگاري خانواده به ويژه كودكان. مصرف سيگار نه تنها به كاستن طول عمر منجر مي‌شود، بلكه هر ساله سبب مرگ 390هزار نفر شده و ميليون‌ها نفر ديگر را دچار ناتواني مي‌كند.
قدرت یک فرد معتقد بيشتر از صد فرد علاقمند است
