دستورات كنترلي

1. دستورات كنترلي

2. ساختارهاي كنترل • همیشه برنامه بصورت ترتیبی اجرا می شود مگر اینکه اتفاق خاصی رخ دهد. • در این حالت ما از ساختارهای كنترل برنامه استفاده می کنیم. • ساختارهای كنترلي دو نوع عملکرد مفید را در اختیار ما قرار میدهند: • انتخاب بین گزینه های مختلف بر حسب شرایط موجود • تکرار یا حلقه

3. انتخاب • یک ساختار کنترلی انتخاب، برای انتخاب بین گزینه های متفاوت استفاده می گردد. • باید یک شرط وجود داشته داشته باشد که بر اساس آن گزینه مورد نظر انتخاب شود. • ساختارهای کنترلی انتخاب در C++ : • if if/else switch

4. ساختارهاي كنترل تكرار(Repetition Control Structures) • ساختارهای کنترلی تکرار به ما امکان می دهند که قسمتی از برنامه را به تعداد دلخواه اجرا کنیم. • C++ دارای ساختارهای تکرار زیر است: while for do-while

5. ساختار انتخاب دستور if

6. دستور if • ساختار کنترلی if پس از بررسي صحت يك شرط اجازه انجام يك دستور العمل يا يك بلوك از دستورات را صادر مينمايد. • نحوه استفاده از دستور if به شكل زير است: if (<عبارت منطقي>) { < بدنه if> }

7. فلوچارت مربوط به دستور if دستورهاي قبلي شرط؟ true عمل false دستور بعدي

8. عملگرهاي شرطي • همانطور كه قبلاً آشنا شديم اين عملگرها خروجي منطقي دارند : • عملگرهاي مقايسه اي: • >بزرگتر • >=بزرگتر مساوي • <کوچکتر • <=کوچکتر مساوي • عملگرهاي تساوي: • ==مساوي • !=مخالف

9. مثال: برنامه اي بنويسيد كه كاراكتري را از كاربر گرفته و اگر برابر ‘y’ بود يك پيغام نشان دهد int main() { char ch; printf ( "Enter a character:" ); ch = getche(); if (ch == ‘y’ ) { printf( "\n You typed y." ); printf( "\n Not some other letter." ); } getch(); return 0; }

10. عملگرهاي منطقي • اين عملگرها بر روي اپرندهاي منطقي عمل ميكنند و يك مقدار منطقي را برميگردانند: • AND , OR , NOT

11. عملگرهاي شرطي و عملگرهاي منطقي • ورودي عملگرهاي شرطي، عبارات رياضي هستند • خروجي عملگرهاي شرطي يك مقدار منطقي است • ورودي عملگرهاي منطقي ، عبارات منطقي هستند • خروجي عملگرهاي منطقي يك مقدار منطقي است

12. با استفاده از عملگرهاي منطقي ميتوان عبارات شرطي مورد نظر را توليد نمود. • مثال: عبارت شرطي، x بزرگتر از y و y مخالف صفر و x عدد مثبت باشد به شكل زير نوشته ميشود • (x > y) && (y != 0) && (x > 0)

13. مثال: برنامه اي بنويسيد كه تعداد واحد اخذ شده توسط كاربر و معدل را گرفته و اگر تعداد واحدها بيشتر از 14و معدل او بالاتر از 18 بود به او پيام تبريك بگويد. void main() { float units,average; printf ( "Enter Units , Average\n:" ); scanf ( “%f %f",&units, &average ); if (units>14 && average >18) { printf( "\n You are the best." ); printf( "\n You will be a good programmer!!!!." ); } getch(); }

14. عبارت شرطي • در ساختارهای انتخاب، عبارت شرطي یک مقدار منطقي(Boolean) دارد که درست یا غلط است • در C++: • مقدار 0 برابر غلط است • هر مقدار دیگری برابر درست است

15. درصورتي كه بدنه دستور if تنها يك دستور داشته باشد ميتوان آكولادها را ننوشت • مثال: if (3<4) printf( "I am true!\n");

16. دستورات if تودرتو • ميتوان دستورات if‌را پشت سر هم براي بررسي شرايط مختلف استفاده نمود. يعني يك دستور if بخشي از بدنه دستور if ديگري باشد char main() { if (getche() == ‘n’ ) { if (getche() == ‘o’ ) { printf( "\n You typed no." ); } } return getch(); } char main() { if (getche() == ‘n’ ) if (getche() == ‘o’ ) printf( "\n You typed no." ); return getch(); }

17. اشتباهات معمول • اغلب عملگر انتساب (=) با عملگر تساوی (==) اشتباه گرفته میشود. • در عبارت زیر چه ایرادی وجود دارد: if (grade=100) printf( "your grade is perfect!\n" );

18. ساختار كنترلي if-else • در دستور if اگر شرط درست باشد، يك دستور يا مجموعه‌اي از دستورات اجرا ميشود. • ساختار کنترلیif else اجازه می دهد که در صورت صدق نکردن یا غلط بودن شرط، عمل دیگری انجام گردد. if (<عبارت شرطي>) { <ifبدنه > } else { <elseبدنه > }

19. دستورهاي قبلي شرط؟ true false عمل 2 عمل 1 دستوربعدي

20. مثال: char main() { char ch; printf ( "Enter a character:" ); ch = getche(); if (ch == ‘y’ ) { printf( "\n You typed y." ); } else { printf( "\n You did not type y." ); } return getch(); }

21. دستورات if-else هاي متوالي • تا كنون با استفاده از دستور if-else ساختاري پياده سازي شد كه درصورت صحت شرط يك سري دستورات و درصورت عدم صحت شرط مجموعه اي ديگر از دستورات انجام ميشدند • در بسياري از كاربردها لازم است كه شرايط مختلفي بررسي شوند و با توجه به صحت هر يك از شرطها عمليات مناسب انجام پذيرد • همچنين اينكه درصورت صحت يك شرط ديگر لازم نيست شرطهاي ديگر بررسي شوند

22. دستورات if-else هاي متوالي • بدين ترتيب ميتوان از ساختار if-else متوالي استفاده نمود if (<عبارت شرطي1>) { < بدنه شرط 1> } else if (<عبارت شرطي2>) { < بدنه شرط 2 > }… else { <elseبدنه > }

23. دستورهاي قبلي شرط1؟ true عمل 1 false شرط2؟ true عمل 2 ... false بدنه else دستوربعدي

24. مثال: char main() { char ch; float grade; printf ( "Enter grade:" ); scanf ( "%f" , &grade); if (grade > 18.0) ch = ‘A’ ; else if (grade > 16.0) ch = ‘B’ ; else if (grade > 14.0) ch = ‘C’ ; else if (grade > 10.0) ch = ‘E’ ; else ch = ‘F’ ; printf( "\n Your Level is: %c" , ch ); return getch(); }

25. تمرين مربوط به كاربرد if زمان تحويل: جلسه آينده

26. تمرين الف • برنامه حل معادله درجه دو را به شكل زير اصلاح نماييد: • درصورتي كه دلتا منفي بود پيغام مناسب داده شود. • درصورتي كه دلتا برابر با صفر بود وجود ريشه مضاعف و مقدار آن گزارش شود • درغير اينصورت ريشه هاي معادله محاسبه شده و نمايش داده شوند

27. تمرين ب • برنامه اي بنويسيد كه ساعات كاركرد كارمند و تعداد فرزندان وي را گرفته و حقوق آنرا محاسبه نمايد • حقوق خالص = ساعات كاركرد * 2500 • به ازاي هر فرزند و حداكثر تا سه فرزند، مبلغ 1500 تومان به حقوق اضافه ميشود • اگر ساعات كاركرد از 100 ساعت كمتر باشد به ازاي ساعات باقيمانده تا 100 براي هر ساعت مبلغ 500 تومان از حقوق كسر ميشود • مبلغ 5% حقوق بعنوان ماليات و بيمه از حقوق كسر ميشود.

28. ساختار انتخاب switch-case • از اين ساختار براي تصميم گيري‌هاي چندگانه براساس مقادير مختلف يك عبارت، استفاده ميشود. • بطور كلي در تمامي تصميم گيري هايي كه بيش از سه انتخاب وجود داشته باشد، بهتر است از ساختار switch استفاده شود. • ساختار انتخاب switch-case مشابه if-else هاي متوالي ميباشد ولي كد برنامه را خواناتر ميكند.

29. نحوه استفاده از ساختار switch-case • مقادير نوشته شده در مقابل عبارت case بايد ثابت باشند. • انتهاي دستورات مربوط به هر case با كلمه كليدي break مشخص ميشود • در صورتي كه حاصل ارزيابي عبارت در هيچ يك از حالات درنظر گرفته شده، موجود نباشد عبارت مربوط به بخش default اجرا ميگردد. switch (<عبارت>) { case <مقدار ثابت 1>: <دستورات 1> break; case <مقدار ثابت 2>: <دستورات 2> break; default: <n دستورات > }

30. نحوه استفاده از ساختار swith-case swith (x) { case 1: <دستورات 1> break; case 7: <دستورات 2> break; case 9: <دستورات 3> break; case 15: <دستورات 4> break; default: <دستورات 5> } • فرض كنيد متغيري با نام x‌ وجود دارد كه ميخواهيم براساس مقادير مختلف آن تصميمات مختلفي بگيريم. • اگر x برابر با يك بود، مجموعه دستورات 1، • اگر برابر با 7 بود، مجموعه دستورات2، • اگر برابر با 9 بود، مجموعه دستورات3، • اگر برابر با 15 بود، مجموعه دستورات4 • و اگر با هيچكدام برابر نبود، مجموعه دستورات 5 اجرا شوند.

31. نكات استفاده از ساختار switch • ساختار switch ميتواند فاقد بخش default باشد • مقادير موجود در case هاي switch نميتوانند با هم مساوي باشند. • توجه داشته باشيد كه ثوابت كاراكتري هنگام كامپايل به كد اسكي تبديل ميشوند • اگر در انتهاي دستورات مربوط به يك case، دستور break فراموش شود، دستورات مربوط به case بعدي نيز اجرا ميشوند.

32. تفاوتهاي if-else و ساختار switch • در ساختار if چند عبارت با هم مقايسه ميشوند و شرطي كه در if اول نوشته ميشود محدوديتي در نوشتن if دوم ايجاد نميكند ولي در switch حاصل يك عبارت مورد ارزيابي قرار ميگيرد • مقادير مقايسه شونده در ساختار if-else ميتوانند متغير باشند ولي در ساختار swith مقادير انتخاب بايد ثابتهايي باشند كه مقابل دستور case قرار ميگيرند • در ساختار if-else ميتوان عبارت منطقي يا رابطه اي را مورد بررسي قرار داد ولي در ساختار switch فقط ”مساوي بودن“ مورد بررسي قرار ميگيرد.

33. مثال: • برنامه اي بنويسيد كه دو عملوند و يك عملگر را خوانده و با توجه به عملگر نتيجه را در خروجي نمايش دهد

34. case '/': result = num1 / num2; break; default: printf("\n\noperator is indefined"); } printf("\n\nresult is: %d",result); getch(); return 0; } int main() { int num1 , num2 , result = 0; char op; printf("\nEnter num1: "); scanf( "%d" , &num1); printf("\nEnter num2: "); scanf( "%d" , &num2); printf("\nEnter operator(+,*,-,/): "); op = getche(); switch(op) { case '+': result = num1 + num2; break; case '-': result = num1 - num2; break; case '*': result = num1 * num2; break; Enter num1: 5 Enter num2: 3 Enter operator(+,*,-,/): + result is: 8